— maandag 17 januari 2022, 11:24 | 0 reacties, praat mee

Hoe de Nederlandse media in Belgische handen kwamen: een overzicht

© John Angelillo / UPI / Shutterstock

In december werd bekend dat de Vlaamse uitgever Roularta het Nederlandse New Skool Media overneemt. Het is de zoveelste Nederlandse uitgever die overgaat in Belgische handen. In bijna 20 jaar tijd hebben vooral de Belgische uitgevers DPG Media en Mediahuis de Nederlandse mediamarkt op zijn kop gezet. Een terugblik. Laatste wijziging: 8 april 2022, 14:17

In 2002 bleek voor het eerst de Belgische interesse van de Persgroep in een Nederlands medium. Christian van Thillo, topman bij de Vlaamse uitgeverij de Persgroep (tegenwoordig bekend onder de naam DPG Media) liet weten geïnteresseerd te zijn in een eventuele overname van Het Parool. Het bedrijf heeft het geld ervoor, “dus het zou dom zijn als we al meteen nee zouden zeggen tegen zo’n opportuniteit,” aldus Van Thillo.

Een jaar later was het (deels) zo ver: de Persgroep nam van PCM Uitgevers een belang over van 32 procent van de aandelen in de krant. Het was de eerste buitenlandse investering van de Persgroep. In de loop der jaren breidt het concern het belang verder uit, tot ze in 2005 een meerderheidsaandeel bezitten.

Het is het begin van een succesvol overnamepad in Nederland. Een grote klapper volgde in 2009, toen het noodlijdende PCM officieel in handen kwam van het Vlaamse uitgeversconcern. De Persgroep betaalde 130 miljoen euro voor een belang van 58,4 procent in PCM. Persgroep-topman Christian van Thillo stelde toen op weg te zijn naar een “sterke mediagroep in België en Nederland”.

Met een meerderheidsbelang in PCM Uitgevers werd de Persgroep ook uitgever van de kranten Algemeen Dagblad, de Volkskrant en Trouw. NRC Handelsblad en NRC.next moesten van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) worden verkocht, omdat er anders dominantie op de Nederlandse krantenmarkt dreigde. Van Thillo stelde voor de verkoop al dat het onwenselijk was dat concurrenten NRC Handelsblad en de Volkskrant in één concern worden ondergebracht.

Een andere Belgische uitgever, Corelio, toont ook interesse in NRC Media, maar NRC Handelsblad en nrc.next worden uiteindelijk verkocht aan investeringsmaatschappij Egeria. Hoewel toezichthouder NMA de verkoop van de kranten afdwong, leverde dat de Persgroep een aardige zakcent op. Volgens het Belgische onderzoeksjournalistieke platform Apache verkocht de Persgroep de goed lopende titels namelijk voor 70 miljoen euro aan Egeria, Daarmee verdiende Van Thillio binnen een jaar de helft van het PCM-overnamebedrag alweer terug. 

Van dagbladen naar tijdschriften en sites
Na overname van PCM volgde in 2012 uitgeverij VNU Media, die titels als Nationale Vacaturebank, Intermediair en Tweakers uitgeeft. Een jaar later lijft de uitgever Autotrack.nl van Wegener in. In 2014 kwam heel Wegener, onder andere uitgever van regionale kranten en huis-aan-huisbladen, in handen van de Persgroep nadat de Belgen Mecom, investeringsmaatschappij en eigenaar van Wegener, overnam. 

Hoewel eerder vooral krantenuitgeverijen werden overgenomen, verlegt de Persgroep de aandacht op overnames van sites en tijdschriften. Het bedrijf slaat een nieuwe koers in en om het multimediale karakter van het bedrijf te benadrukken wordt de naam in 2019 veranderd in DPG Media. Regionale huis-aan-huisbladen worden afgestoten, verkocht of geïntegreerd in lokale nieuwsmerken. Ook Sanoma Media Netherlands, met nieuwssite NU.nl en tijdschriften als AutoWeek, Donald Duck, Libelle en Margriet, komt in dat jaar in handen van DPG Media.

Mediahuis
Ondertussen is er nog een Belgische uitgever die niet stilzit en de Nederlandse grens over wil, namelijk het Vlaamse Mediahuis. Het werd in 2014 opgericht als een joint venture van het eerder genoemde Corelio en Concentra. Corelio krijgt alsnog zijn zin als in 2014 het twee jaar oude Mediahuis samen met Stichting Democratie en Media en Vereniging Veronica alsnog NRC Media koopt van Egeria. Er is een bedrag mee gemoeid tussen de 90 en 95 miljoen euro. Mediahuis krijgt een meerderheidsaandeel in NRC Media en stelt dat de overname er voor zorgt dat Mediahuis “vaste voet aan de grond in Nederland” krijgt.

In 2017 wordt de gehele Media Groep Limburg (MGL) overgenomen, dat onder meer de regionale dagbladen De Limburger en het Limburgs Dagblad uitgeeft. Mediahuis wordt met die stap in grootte de tweede krantenuitgever van België. De uitgeverij leunt niet achterover: in datzelfde jaar volgt volgt de klapper. Na een biedingsstrijd met John de Mols Talpa wordt Mediahuis eigenaar van de Telegraaf Media Groep (TMG).

Nadat de uitgever al enige tijd met de online uitgeverij Wayne Parker Kent (WPK) samenwerkte, werd WPK in 2018 definitief ingelijfd. In 2020 volgt NDC Media mediagroep, uitgever van de dagbladen Dagblad van het Noorden, Leeuwarder Courant, Friesch Dagblad en tientallen regionale nieuws- en weekbladen.

Marktconcentratie en Belgische staatssteun
In sneltreinvaart zijn Nederlandse uitgeverijen overgenomen door Belgische mediabedrijven. Dat leverde volgens de Autoriteit Consument & Markt (ACM), buiten de gedwongen verkoop van NRC Handelsblad en nrc.next toen de Persgroep PCM Uitgevers over wilde nemen, steeds geen enkel probleem op wat betreft marktconcentratie. Er blijft volgens de toezichthouder na elke overname voldoende concurrentie over in het medialandschap voor lezers en adverteerders. De onderhandelingspositie van freelancers is door alle overnames ook niet in het geding, meent de mededingingsautoriteit.

Al is daar niet iedereen het over eens. Miro Lucassen schreef eerder al op persoonlijke titel dat de rekening wordt betaald door “onderbetaalde nieuwsarbeiders”, “mede mogelijk wordt gemaakt door de Nederlandse overheid”. Want het verstoorde evenwicht in de media wordt niet gezien en tariefafspraken tussen zelfstandigen zijn verboden, omdat dit de commerciële vrijheid van de zzp’er zou verkleinen.

Inmiddels zijn er op dat vlak wel stappen gezet, maar maar het blijft een ‘work in progress’

Ook de Belgische overheid spekt de Belgische mediabedrijven, schrijft de Belgische site Business AM. Volgens Business AM is sleutel van de succesvolle Belgische overnames in Nederland te danken aan twee maatregelen van de Belgische overheid. “Papieren kranten betalen geen btw: een voordeel dat tot 70 miljoen euro per jaar waard is. En daarnaast betaalt de Belgische staat elk jaar 178 miljoen euro (volgens cijfers van het Belgische Rekenhof in 2020) aan Bpost, de Belgische post, om de bedeling van papieren kranten en tijdschriften in België helemaal te subsidiëren.”

“Omdat quasi elke krant bij de Belgen in handen is van één van beiden, en ook de andere papieren spelers gretig profiteren van de rijke geldstroom, is er nauwelijks een maatschappelijk debat over. Niemand van de kranten haalt het in z’n hoofd er veel aandacht aan te besteden. Een pijnlijk voorbeeld van hoe mediaverschraling en gebrek aan pluriformiteit werken.”

Dit jaar was er voor het eerst wat discussie over in de Belgische Kamer.

Wat gaan de Belgische uitgeverijen nu doen?
In een analyse in 2019 stelde Villamedia al dat de markt in Nederland zicht beweegt naar drie grote marktpartijen en het is logisch dat de Belgische uitgeverijen er daar een van zijn. Maar de schaalvergroting van de Belgische uitgeverijen staat niet op zich. Ze willen een machtig blok kunnen vormen tegen in hun ogen de grootste marktverstoorders: buitenlandse techbedrijven zoals Google en Facebook.

“Onze omgeving is veranderd van een nationaal speelveld waarin wij vooral elkaar beconcurreerden in een internationaal speelveld waarin wij machtige en financieel veel krachtiger buitenlandse spelers tegenkomen,” schreven DPG Media, Mediahuis,  Talpa Network, NPO en RTL Nederland vorig jaar zomer in een brief aan informateur Mariëtte Hamer.

De mediapartijen willen dat nieuw kabinetsbeleid internationale techplatformen zou verplichten aan dezelfde eisen te voldoen zoals die gelden voor de Nederlandse mediasector. Alleen door dit level playing field is eerlijke concurrentie mogelijk. Ze willen bijvoorbeeld de vrijheid om gezamenlijk reclametechnologie te ontwikkelen, om zo niet van buitenlandse bedrijven afhankelijk te zijn en de overheid zou de sector toe moeten staan samen op te trekken rond innovatie.

De oproep lijkt te hebben geholpen. In het onlangs gesloten coalitieakkoord tussen VVD, D66, CDA en ChristenUnie is aangegeven dat de Mededingingswet wordt gemoderniseerd om Nederlandse media weerbaarder te maken tegen “veelal buitenlandse” ondernemingen. Dit inzicht komt rijkelijk laat. De Nederlandse krantenmarkt is, zoals het Vlaamse onderzoeksplatform Apache het beschrijft, allang veranderd in een duopolie van twee Vlaamse uitgevers.

Tip de redactie

Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, coördinator magazine

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.