— dinsdag 7 april 2015, 13:50 | 0 reacties, praat mee

Eerst lijnen, dan gezond worden

De kleinere Persgroep nam het grotere Wegener over van Mecom. En bepaalt nu de toekomst van de regionale kranten in Brabant, Gelderland en Overijssel. Eerst was er vreugde, daarna scepsis en nu voorzichtig optimisme. ‘Het klinkt vreemd, maar we gaan een betere krant maken met minder mensen.’ Laatste wijziging: 22 april 2015, 15:25

Ooit zei een collega tegen mij: “Boven de hoofdredacteur staat maar één man of vrouw. God”. Vertrekkend hoofdredacteur Ton Rooms (hij gaat binnenkort voor De Persgroep meewerken aan de opbouw van de grootste sportredactie van Nederland, red.) van het Brabants Dagblad moet ervaren dat zijn collega het mis had. Of God moet neergedaald zijn in de persoon van de Vlaming Christian van Thillo, de baas van De Persgroep. Via enkele vooruitgeschoven pionnen bemoeit Van Thillo zich nadrukkelijk met de inhoud van de krant in Den Bosch.

‘Het gevoel dat je op de vingers wordt gekeken. Dat kan soms vervelend zijn’, zegt Rooms. ‘Hoofdredacteuren zijn het namelijk erg gewend dat een uitgever zich niet bemoeit met de krant. Dat is nu anders.’
Tegelijkertijd ervaart hij de cultuuromslag als een verademing. ‘De Persgroep is een journalistieker bedrijf dan Wegener ooit geweest is. Ze hebben echt verstand van kranten maken en weten inmiddels ook hoe je digitaal een goed krantenproduct kunt maken.’

Ontslagen
Toen De Persgroep juni vorig jaar het overnamebod van 245 miljoen euro bekend maakte, slaakten ze bij Wegener meer dan een zucht van verlichting. Eindelijk verlost van Mecom, lekker in de schoot van een echt krantenbedrijf. Niet meer snijden, maar bouwen.

Toen kwam 11 december, ‘een dag om nooit te vergeten’, vertelt Rooms. Van Thillo hield een bevlogen betoog over journalistiek en kranten maken. In een paar slides tot slot bleek er een prijskaartje aan te hangen: 300 ontslagen, waarvan 150 verspreid over de redactievloeren in Brabant, Gelderland en Overijssel.

Rooms: ‘Dat kwam hard aan bij iedereen. In de 37 jaar dat ik bij het Brabants Dagblad werk heb ik het nooit meegemaakt dat er 14 mensen weg moeten op de redactie. In heel Brabant gaat het om 30 tot 35 banen. Je zag de ongerustheid in de zaal. Collega’s die dachten: “Als er 14 man uit moeten, ben ik er dan één van?”’

Krantenman
Voor de hoofdredacteur kwam de bezuinigingsopdracht niet helemaal als een verrassing. Hij kende de reputatie van Van Thillo als ‘kille saneerder’. Eerder werd hetzelfde snijmes gehanteerd bij Het Parool, Algemeen Dagblad, de Volkskrant en Trouw.

Achter de kille saneerder gaat een waar krantenman schuil, is de ervaring van hoofdredacteur Philippe Remarque (de Volkskrant). ‘Wie bij De Persgroep komt, moet eerst even een scheerbeurt ondergaan’, zegt hij. ‘De Persgroep beloofde kostenbesparingen uit bedrijfszaken als druk, distributie en ICT te halen, en de redacties sterk te houden. Bij de Volkskrant geloofden ze dat nauwelijks, maar De Persgroep heeft het waargemaakt. Vanaf dat ik hoofdredacteur ben, kort na de bezuinigingsoperatie, heb ik elk jaar iets meer geld op mijn redactiebegroting. Van Thillo gelooft in de band met de lezers als fundament voor de toekomst.’

Ronald Ockhuysen, waarnemend hoofdredacteur van Het Parool: ‘Duidelijk saneren is beter dan telkens de kaasschaafmethode toepassen of de Hollandse manier, van het steeds opnieuw zoeken naar compromissen. De Persgroep grijpt hard in en gaat vervolgens bouwen. Dat is heel bijzonder tegenwoordig. Wereldwijd verdwijnen regionale titels. Hier neemt De Persgroep er een pak kranten bij. Dat geloof in papier geeft een heel comfortabel gevoel.’

Banencarrousel
Dat lekkere gevoel heerst (nog) niet bij Wegener, blijkt uit de woorden van secretaris Jos van Rijsingen van de ondernemingsraad. De ontslagronde temperde het enthousiasme dat aanvankelijk heerste.
‘Dat Wegener in handen kwam van een moederbedrijf, waar journalistiek op de eerste plaats staat, werd als sympathiek ervaren. Daarna ontstond ongerustheid over de sanering. Mensen vonden dat het te hard en te snel ging en vroegen zich af of ze bij De Persgroep het karakter van de regionale krant wel kennen. Nu zie je dat de focus vooral is gericht op het beter maken van de krant. Alle organisatorische ‘fuss’, wat altijd een item was bij Wegener, verdwijnt naar de achtergrond. De geuzennaam Waakhonden voor de gezamenlijke redactie­raden en -commissies wordt minder gebruikt.’

Rooms ervaart ook een omslagpunt: ‘Ik proef op de redactie dat de sfeer begint om te slaan. Het enthousiasme groeit. Het journalistieke elan neemt toe.’
Van Rijsingen: ‘Wegener hoort nu definitief bij De Persgroep. Daarmee komt er een einde aan de tweejaarlijkse banencarrousel, zoals we die gewend waren bij Mecom. Dat is ook wat waard.’
‘Het komt erop neer dat je bij een andere familie moet gaan wonen waar een andere cultuur heerst’, zegt Ockhuysen met begrip. ‘Maar het is wel een familie die geloof hecht aan journalistiek.’
Remarque: ‘Ik kan me voorstellen dat ze bij Wegener sceptisch zijn. De regionale kranten hebben al enkele bezuinigingsoperaties achter de rug. En dan komt deze er achteraan. Maar ik weet ook dat de redacties zich daarna kunnen concentreren op het maken van betere kranten.’

Toekomst
Daar wordt achter de schermen hard aan gewerkt, vertelt zakelijk directeur Bart Verkade van De Persgroep Nederland. De uitvoering laat iets langer op zich wachten, omdat de overname eerst moest worden goedgekeurd door de Nederlandse mededingingsautoriteit. ‘Op de achtergrond zijn we wel blijven doorwerken.’

Medio mei krijgen alle Wegener-titels een derde katern dat onder leiding staat van Anniek van den Brand (ex-Trouw). De regionale kranten worden sowieso dikker, met op maandag 48 pagina’s en de rest van de week 56 of 64 pagina’s.

De Persdienst in Nijmegen gaat op in die van het Algemeen Dagblad in Rotterdam. 180 journalisten, 35 meer dan nu bij het AD, gaan de nationale verslaggeving verzorgen.
Er komen twee eindredacties, aangeduid als ‘uit’, die de kopij printklaar maken voor het AD en de Wegener-titels. Het eerste katern – binnen- buitenland, economie – ziet er in principe voor alle titels hetzelfde uit.
‘De hoofdredacties blijven wel verantwoordelijk voor de inhoud’, reageert Rooms. ‘Zo had het AD vorige week een verhaal over SM. Dat vind ik voor onze lezers niet het beste verhaal om te brengen. Het derde katern krijgt deels een regionale invulling en het regiokatern blijft minimaal wat we onze lezers nu ook bieden. Het klinkt vreemd, maar we gaan met minder mensen een betere krant maken.’

Sociaal plan
Verkade zegt dat van de 150 boventallige journalisten er de afgelopen maanden inmiddels meer dan 50 het bedrijf hebben verlaten. Voor een kleine 100 collega’s geldt het sociaal plan dat in overleg met de vakbonden is opgesteld. ‘Ons streven is 0 gedwongen ontslagen.’

Van Rijsingen: ‘Alles is gericht op een minimaal aantal gedwongen ontslagen. Ik verwacht 10 procent. De echte klappen vallen bij sales en finance. Dat is hevig schrikken, maar wel nodig om het gecombineerde krantenbedrijf meer toekomst te bieden.’

Achter de schermen wordt momenteel een grote stoelendans voorbereid, die voorbij gaat aan de Volkskrant, Trouw en Het Parool.
Een aantal journalisten van Wegener – het aantal van 26 wordt genoemd – verhuist naar Rotterdam. Dat heeft met name bij de nieuwsdienst van het AD tot grote onrust geleid. De hoofdredactie moest onlangs een interne brand blussen. Journalisten kregen onverwacht andere functies aangeboden.

‘Een collega werd naar de regio verbannen, iemand anders naar de eindredactie. Journalisten van de Wegener-kranten werden al rondgeleid op de redactie. Hoe veilig voel je je dan nog?’, zegt een anonieme bron op de redactie. ‘Tijdens een gesprek met de hoofdredactie zijn toen harde woorden gevallen.’

Adjunct-hoofdredacteur Frank Poorthuis zegt in een reactie dat de redactie vooraf duidelijk is geïnformeerd. Iets wat de anonieme journalist ontkent. ‘Tijdens die bijeenkomst is alleen verteld dat op kwaliteit geselecteerd zou gaan worden. Over de omvang van de operatie werd niets verteld, ook niet over het verloop van het proces’, beweert de bron. ‘Dit is typisch voor hoe De Persgroep handelt. Een topdown-bedrijf. Belgen hebben een broertje dood aan mondige mensen. Die hebben zoiets van, “wij beslissen en jullie houden je bek”.’

Medezeggenschap
De NVJ heeft een dubbel gevoel overgehouden aan de onderhandelingen met De Persgroep. Het sociaal plan noemt NVJ dagbladsecretaris Annabel de Winter ‘netjes’. Zo krijgen ouderen vanaf 60 jaar naast een ontslagvergoeding maximaal drie jaar een salarisaanvulling van 85 procent tot de AOW. Voor outplacement en omscholing is 11.000 euro per werknemer beschikbaar, naast een ontslagvergoeding.

‘De inzet van de bonden was om beide plannen gelijk te trekken. Daartoe moest het bestaande sociaal plan van Wegener worden opgeplust. Bestuursvoorzitter Frits Campagne van De Persgroep vond dat ook. Gelijke monniken, gelijke kappen, zei Campagne. Prima dus. Stuitend echter noemt De Winter de houding van De Persgroep wat betreft de medezeggenschap. Redactie­raden en redactiecommissies van Wegener werden pas na lang aandringen als gesprekspartner erkend.

‘Terwijl de afspraak bestaat dat bij structuurwijzigingen die invloed hebben op de formules van kranten of de organisatie vooraf contact wordt opgenomen met de NVJ. Ons bereikte in december een document waarin de arbeidsplaatsenverliezen tot na de komma al waren uitgerekend. Met de redactiecommissies of redactieraden was niet overlegd. Een werkgroepje bestaande uit mensen van beide bedrijven bereidde de plannen voor de redacties voor. We hebben hard op de deur moeten bonken om binnen te mogen.’

Freelancers
Een deel van de journalisten van de weldra opgedoekte Persdienst krijgt een plekje bij een van de regionale kranten waar met name oudere collega’s kiezen voor een vertrekregeling.

Verder zullen de kranten veel meer met freelancers gaan werken. Zij moeten 30 procent van de regionale kopij gaan produceren. ‘Dan praat je over zo’n 2000 free­lancers. Het AD heeft er alleen al 1500’, zegt Verkade.
Over deze groeiende groep maakt de NVJ zich ernstig zorgen. Met name De Persgroep zou slechte tarieven betalen. Verkade wuift de beschuldiging weg. ‘Ik moet daar een beetje om lachen. We zouden niet zoveel freelancers hebben als we slecht met ze omgingen. Het klopt wel dat een buurtcorrespondent minder krijgt dan iemand die een gezichtsbepalende column schrijft.’

Remarque: ‘Volgens onderzoek van de NVJ is de Volkskrant de populairste werkgever onder freelancers.’
‘De beloning moet in orde zijn’, vindt ook Rooms. ­‘Iemand die de kermis verslaat, krijgt niet hetzelfde als Henk Mees voor zijn column.’

Tarieven
NVJ dagbladsecretaris De Winter zegt dat De Persgroep weigert te praten over betere tarieven voor freelancers. Net als in andere sectoren, zoals de bouw en de grafische sector, wordt misbruik gemaakt van ZZP’ers, benadrukt ze. ‘Verkade lacht erom, dat weet ik. Hij verschuilt zich achter de wet. Maar hij doet wel dingen die de NVJ maatschappelijk onverantwoord vindt. Freelancers op de redactie bij de Volkskrant doen hetzelfde werk voor veel minder geld. Je hoort ze niet. Ze zijn bang dat ze anders geen werk meer hebben.


Of neem de buitenlandcorrespondenten van De Persdienst. Op een enkeling na, zijn die met een opzegtermijn van één maand aan de kant geschoven. Ze kunnen niet terugvallen op sociale voorzieningen. In het buitenland niet, en ook niet in Nederland. Van de ene op de andere dag zijn ze brodeloos.’

Dit artikel maakt onderdeel uit van het Dossier Krantjepik, over de huidige stand op dagbladredacties nadat de eigendomsverhoudingen weer flink zijn opgeschud. 

Lees ook:
Redactioneel: Krantjepik
Krantentovenaars van Kobbegem nu ook naar Wegener
Mediahuis: Een veilige haven
NDC: Solidariteit bij reorganisatie
TMG: Rollebollend de toekomst tegemoet

Tip de redactie

Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, coördinator magazine

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.