NDC: Solidariteit bij reorganisatie

De Noordelijke uitgeefreus heeft sinds 2008 een paar forse reorganisaties achter de rug. Naast de algemene malaise in de media vormde de onfortuinlijke aankoop in dat jaar van de educatieve boekuitgever Thieme Meulenhoff (voor 180 miljoen euro) de belangrijkste oorzaak. NDC leende hiervoor geld bij ING, maar de waarde van de aankoop kelderde snel toen kort daarop de boekenmarkt instortte. Thieme Meulenhoff is inmiddels verzelfstandigd, maar de lening moet nog wel even worden afgelost.

Eind vorig jaar kondigde de directie daarom een nieuwe reorganisatie aan waarbij 55 journalistieke fte’s zouden verdwijnen. De journalisten van Leeuwarder Courant en Dagblad van het Noorden smeedden echter een eigen plan waarbij redacteuren vrijwillig uren konden inleveren om zoveel mogelijk collega’s binnenboord te houden. Het Friesch Dagblad, dat net was overgenomen, werd niet in het plan betrokken.

De animo voor deze solidariteitsactie bleek groot, de directie ging akkoord, waardoor 19 fte behouden kon blijven. Ook de journalisten van de 34 weekbladen (van Nieuwe Dockumer Courant tot Pekelder Streekblad) kwamen met een tegenzet - waaronder inkrimping van het freelancerbudget - waardoor er 10 fte’s (van de 25) binnen konden blijven. Het aantal te schrappen fte’s werd hiermee beperkt tot 26.

Stadsverslaggever Frits Poelman (DvhN) voor Groningen is blij met de actie. ‘Het idee is ontstaan op de redactievloer. We vroegen ons echt af hoe we nog een krant konden maken als we zoveel handjes zouden kwijtraken. Er werd massaal gehoor gegeven aan de oproep vrijwillig uren in te leveren.’

Leeuwarder Courant- verslaggever en secretaris van de redactieraad Willem Bosma: ‘Het plan is gemaakt uit loyaliteit met collega’s en om de continuïteit van de kranten te behouden. Ook de hoofdredacteuren hebben ingeleverd. In de plannen van de directie zouden we met wel heel erg weinig mensen overblijven. Je kunt beter meer mensen hebben die wat minder uren draaien; want iedereen heeft zijn eigen netwerk en dat blijft zo behouden.’

Voor eindredacteur Albert-Jan Garama van weekblad Roder Journaal (en lid van de redactieraad weekbladen) is het belangrijk dat er kleine kernredacties behouden blijven voor de voor de huis-aan-huisbladen. ‘We hebben eruit gehaald wat kon. Het liefste hadden we iedereen binnenboord gehouden, maar dat bleek onmogelijk’. De reorganisatie bij de weekbladen gaat gepaard met een redactionele koerswijziging: minder focus op nieuws en meer op human interest.
Garama: ‘Het heeft weinig zin de sluiting van een ziekenhuis in het weekblad te melden als dat al drie dagen op internet staat. We richten ons nu op duiding: we praten met een chirurg of een patiënt over de gevolgen van die beslissing.’

De NVJ reageerde minder enthousiast op het inleveren van uren. Dagbladsecretaris Annabel de Winter: ‘Aanvankelijk wilde de directie zelfs dat medewerkers 5 procent van hun salaris inleverden om het aantal ontslagen te beperken. Dat zou een salaris onder het CAO-niveau betekenen. Los van het feit dat we hier fel op tegen zijn, omdat het een precedent schept, was het voor NDC onmogelijk om daarmee een bezuinigingsdoelstelling te halen.’ Ook over het inleveren van uren is De Winter kritisch. ‘Er is een serieus risico want er zijn geen garanties voor de toekomst afgesproken. Bij een eventuele volgende reorganisatie kunnen mensen die nu tijd inleveren, financieel extra de klos zijn. Ook in de pensioenen wordt gesnoeid met een regeling die strijdig is met de CAO. De ondernemingsraad is daar mee akkoord gegaan. Deze reorganisatie is geheel door financiële motieven gedreven, er ligt geen inhoudelijk plan aan ten grondslag en financier noch aandeelhouders springen bij. Het personeel knapt het voor hen op. In zakelijk opzicht kan ik daar niet positief naar kijken. Er wordt aan de financiële verplichten voldaan. Punt. Maar het blijft zwaar weer’, aldus De Winter.

Deze houding kwam de vakvereniging op kritiek te staan, vooral bij de journalisten van het Dagblad van het Noorden. Esther van der Meer, secretaris van de redactieraad: ‘Dit plan komt uit onszelf en we krijgen er vrije tijd voor terug. Het is niet zoals bij V&D waar een loonsverlaging door de strot wordt geduwd. Wij vonden zelf dat we een groter probleem hadden gehad als we die 19 collega’s zouden verliezen.’

Willem Bosma (Leeuwarder Courant)  erkent dat het aanvankelijke plan om geld in te leveren ‘niet gelukkig’ was. ‘We zouden dan aan de CAO morrelen, en daarmee aan de arbeidsvoorwaarden van anderen. Maar met het inleveren van uren kan ik leven. We hebben de daling van het aantal abonnees nog lang niet gecompenseerd met online inkomsten. Tot die tijd moeten we een stapje terug doen.’

Waar de redacties van Leeuwarder Courant en Dagblad van het Noorden eendrachtig optrokken om collega’s binnenboord te houden blijken ze in andere opzichten van mening te verschillen. Zo is er heikele kwestie van de samenwerking tussen de twee, die eigenlijk al rammelt sinds de kranten in 2013 overgingen naar één redactionele organisatie met afzonderlijke titels. De destijds samengevoegde deelredacties sport en economie worden binnenkort weer ontvlochten.
Bosma: ‘Je kunt in dezelfde fabriek zowel hopjes-  als vanillevla maken, maar het moet wel zin hebben. In praktijk doen we veel apart. Beide kranten komen op maandag met een sportkatern van twintig pagina’s, waarvan er maar vijf gezamenlijk worden gemaakt. Tja, waarom zou je dan één redactie willen blijven.’

Er zijn ook praktische bezwaren. Zo worden geïnterviewden die Fries speken ook in deze taal geciteerd. Althans in de Leeuwarder Courant. In de statuten van de krant staat niet voor niets dat hij een taak heeft in het behoud van de Friese taal. Bosma: ‘Maar voor de collega’s in Groningen is dat lastig. Vaak kunnen ze het niet eens lezen.’

Volgens Bosma kijken beide redacties principieel anders naar samenwerking. ‘Wij werken samen om te bezuinigen, maar we draaien het terug als er weer geld is. De collega’s van Dagblad van het Noorden sorteren voor door te zeggen dat we straks toch één grote redactie worden. Wij vinden dat getuigen van onverschilligheid ten aanzien van de identiteit van de kranten.’

Van der Meer (Dagblad van het Noorden) is het daar niet mee eens. ‘We hebben te weinig body om allemaal aparte redacties te houden. Het gros van de samenwerkende redacties, zoals eindredactie, cultuurredactie en hoofdredactie, blijft bestaan. Waar het kan moet je samenwerken. Waarom zou je twee keer binnenlandpagina’s maken als het ook in één keer kan? Daar wordt de Leeuwarder Courant niet minder Fries door. Ik zie ook mooie resultaten, zoals de gezamenlijke kunstbijlage op vrijdag en de zaterdagbijlage.’

Het komen tot een goede samenwerking kost tijd, aldus Van der Meer. ‘Het Dagblad van het Noorden is zelf een fusiekrant (ontstaan uit Nieuwsblad van het Noorden en Groninger Dagblad/Drentse Courant, red.) en weet dat verschillende bloedgroepen nog lang blijven bestaan. Waar we voor moeten zorgen is dat de eigen identiteit van de afzonderlijke kranten overeind blijft.’

Meer zeggenschap over de bedrijfsvoering voor de werknemers, een inhoudelijk plan voor de toekomst en geen gemorrel aan pensioenen, is wat betreft De Winter de toekomst voor NDC. ‘Samen met FNV Kiem en CNV hebben we geprobeerd in gesprek te komen met de aandeelhouders (naast ING de ideële stichtingen FB Oranjewoud en Je Matiendrai) maar dat is niet gelukt. Wij vinden dat er een werknemerscommissaris moet worden benoemd om meer toezicht te kunnen houden op de directie’.