mgm nvj maart

— dinsdag 12 december 2017, 13:20 | 0 reacties, praat mee

Regiojournalistiek in 2017: een overzicht

Nu het jaar ten einde loopt, kunnen we terugzien op (alweer) een bewogen jaar voor de regionale journalistiek. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek onderzocht dit jaar de nieuwsvoorziening in grote steden in de Randstad. Enkele stadsbesturen overwogen of creëerden lokale mediafondsen. Andere gemeenten besloten bij gebrek aan mankracht bij regionale media om hun raadsvergadering zelf te laten verslaan. Toch is er ook goed nieuws: meer oog voor het belang van lokale en regionale journalistiek en diverse plannen voor financiële ondersteuning. Laatste wijziging: 30 december 2017, 12:00

Intussen is de Regionale Publieke Omroep (RPO) opgetuigd en klaar voor zijn nieuwe rol als belangenbehartiger van regionale omroepen. Afgelopen zomer presenteerde de RPO hun concessieplan.

De in oktober aangetreden mediaminister Arie Slob wil de RPO geen nieuwe bezuinigingen meer opleggen, ook nu het mediabudget onder druk staat door beoogde lagere reclame-inkomsten.

Er komt een pilot voor regionale journalistiek om naadloos in landelijke uitzendingen een regionale editie in te voegen. Die pilot zal naar verwachting begin 2018 op zijn vroegst van start gaan.

De Raad voor Cultuur presenteerde in oktober een adviesrapport. Als het aan de Raad ligt vervagen in de toekomst de provinciegrenzen voor regionale omroepen. Ze zouden daarmee meer als ‘streekomroepen’ gaan opereren.

In de jacht op zelfstandige inkomsten moeten regionale omroepen volgens de Raad meer vrijheid krijgen om op lokaal en regionaal niveau publiek-private samenwerkingen aan te gaan.

Oplagecijfers regionale kranten

Net als de landelijke kranten kampen de regionale dagbladen met teruglopende abonnee-aantallen en dalende oplagecijfers. Begin dit jaar maakte lector Crossmedia & Journalistiek aan de Hogeschool Utrecht Piet Bakker een langjarige balans (tot en met 2016) op.

Alle regionalen verloren in die periode in print - gemiddeld met vier procent.

Regionale titels zijn later begonnen met digitale kranten, aldus Bakker in een evaluatie van de digitale oplagecijfers. Die zijn bescheiden, met uitzondering van NDC-kranten Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant.

Vergeleken met 2015 was de groei in 2016 ruim een kwart, maar Bakker wees in maart op problemen rond digitale abonnementen: worden digitale kranten wel gelezen (betrouwbare metingen zijn lastig), wat leveren digitale abonnees de uitgevers in echt geld op (aangezien deel-abonnementen en ‘echte’ losse digitale abonnees op één hoop worden geveegd) en welk deel aan digitale edities is ongevraagde bijvangst voor weekendlezers en welk deel zijn echte digi-abonnees?

Politiek, subsidie en lokale stimuleringsfondsen

Opvallend was dit jaar de bereidwilligheid en zoektocht van enkele lokale stadsbesturen om te zoeken naar middelen om de lokale nieuwsvoorziening te helpen. Uit onderzoek van het Stimuleringsfonds naar het nieuwsecosysteem in Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Rotterdam blijkt dan de situatie daar iets beter is dan in de rest van de regio, maar er is vaak sprake van versnippering en overlap.

In het kader van de Regeling Regionale Journalistieke Samenwerking van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek werden verder eind 2016 drie regionale projecten uitgekozen: Media Valley, Broeinest Brabant en Regionaal Nieuws Netwerk.

Het Stimuleringsfonds maakte in november een voorlopige balans op van de drie projecten, die nog twee jaar worden gesteund. Opstartproblemen en een soms afwachtende houding bij potentiële partners kenmerkten de projecten - die uiteindelijk wel veel goodwill kweekten met hoop voor de toekomst.

Stadsbesturen in onder meer Breda en Leiden besloten lokale journalistieke platforms te steunen door een mediafonds op te richten. Breda was deze zomer enthousiast over die plannen, maar besloot ‘nader onderzoek’ af te wachten, voor de knoop wordt doorgehakt.

Leiden ging voortvarender te werk en besloot alvast 250.000 euro opzij te zetten voor een lokaal stimuleringsfonds. Er waren kritische geluiden over directe subsidie aan de pers en zorgen of die dan nog onafhankelijk kan berichten, maar voorlopig lijkt de gemeenteraad de plannen te steunen.

Commissaris van de Koning in Noord-Holland Johan Remkes erkende in mei de uitdagingen waarmee de regionale en lokale journalistiek zich geconfronteerd zien, maar plannen voor een speciaal stimuleringsfonds kunnen niet direct op zijn onverdeelde steun rekenen. Als er al zo’n fonds moet komen, zou dat volgens hem eerder een taak van de rijks- dan provinciale overheid zijn.

Maar: het vorige kabinet wilde voor deze initiatieven geen landelijke variant optuigen. Oud-staatssecretaris Sander Dekker wees een stimuleringsfonds voor lokale jouralistiek resoluut af.

Het nieuwe kabinet en de nieuwe media-minister laten die plannen in de lade, maar het kabinet besloot wel 20 miljoen vrij te maken om specifiek onderzoeksjournalistiek te stimuleren.

Ook initieerde oud-staatssecretaris Dekker afgelopen zomer onderzoek naar de toekomst van de onafhankelijke journalistiek in Nederland. Vier thema’s moeten daarbij aan bod komen: duurzame nieuwsvoorziening in een globaliserende markt, impact van personalisering op de nieuwsvoorziening van het publiek, lokale en regionale journalistiek en onderzoeksjournalistiek.

De resultaten van dat onderzoek moeten ‘medio 2018’ beschikbaar komen, maar dan onder auspiciën van Slob. De minister kondigde tijdens het mediadebat aan dat er snel een pilot komt rond de zogeheten regiovensters, de mogelijkheid voor regionale omroepen om naadloos een regionale editie in te voegen bij landelijke uitzendingen.

De financiering van die pilot is nog niet rond en een concreet plan van aanpak is er evenmin. Via regiovensters kan lokale journalistiek landelijk onder de aandacht worden gebracht. Een pilot om de praktische uitvoerbaarheid te testen, start niet voor 2018. Slob beloofde voor het kerstreces met bestuurlijk overleg over de start van een pilot te komen.

Nieuwsecosysteem steden

Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek deed afgelopen jaar onderzoek naar de nieuwsvoorziening in grote steden in de Randstad. Dat werd vorig jaar aangekondigd; resultaten van het eerste onderzoek rond Utrecht werd op valreep van 2016 gepubliceerd.

Utrecht

Utrecht heeft een divers medialandschap met diverse nieuwe online intiatieven, concludeerde het Stimuleringsfonds. “Van al het online nieuws komt meer dan de helft van de berichten van hyperlocals, niche media en buurtblogs. Gezamenlijk bieden deze nieuwssites een gevarieerder aanbod dan de traditionele partijen.”

De Utrechtse media negeren volgens het onderzoek echter stelselmatig bijdragen van lezers en laten daarmee “essentiële aanknopingspunten, nieuwe invalshoeken en tips onaangeroerd.”

Amsterdam

Het Amsterdamse ecosysteem voor nieuws kenmerkt zich maar door een beperkt aantal spelers, aldus het Stimuleringsfonds. Dagblad Het Parool, stadszender AT5 en regionale omroep NH goed voor tweederde van het totale nieuwsaanbod in Amsterdam. Wordt het bereik via de eigen sites en Facebook meegeteld, is het gezamenlijke bereik van de mediapartijen zelfs bijna driekwart van het lokale nieuwsaanbod.

Het Parool, AT5 en NH lukt het bovendien om online een grote mate van interactie met lezers en kijkers op te wekken. Hun verslaggevers zitten - veelal via Twitter - bovenop het nieuws. Landelijke media komen veelal een dag later met verdiepende achtergronden en analyses over Amsterdamse nieuwsgebeurtenissen.

Den Haag

Den Haag mag zich verheugen over een enorm nieuwsaanbod, dat Utrecht en Amsterdam overtreft in absolute aantallen. Het Stimuleringfonds telde 120 online en offline kanalen, waar 60 mediabedrijven achter schuilgaan. In de bekeken week produceren die 1400 nieuwsberichten over de stad, anderhalf keer zoveel wat betreft nieuws als producenten in vergelijking met Utrecht en Amsterdm.

De keerzijde van dat aanbod is een flinke versnippering. De nieuwsbron bepaalt sterk welk soort nieuws de Hagenaar te zien krijgt: een krant als bron betekent meer achtergrondverhalen over de Haagse politiek. Radio en tv bieden meer reportages met burgers. “Online en op Facebook is de mate van verdieping bij het Haagse nieuws sterk afhankelijk van de aanbieder. AD Haagsche Courant en Omroep West brengen context en duiding, maar op Facebook moet hun aanbod het opnemen tegen berichten over zoekgeraakte knuffels en de geslaagde buurtbarbecue op de vele wijkpagina’s die Den Haag telt”, schrijven de onderzoekers.

Rotterdam

De onderzoekers van het Stimuleringsfonds zijn over Rotterdam het meest kritisch: in de stad blijven belangrijke onderwerpen onderbelicht.

Wat het nieuws over achtergronden en context bij lokale politiek betreft, schieten de lokale nieuwsorganisaties te kort. Het AD/Rotterdams Dagblad, RTV Rijnmond en de lokale omroep Open Rotterdam richten zich (net als in Den Haag) sterk op bepaalde groepen.

De omroepen laten burgers aan het woord, terwijl kranten zich op de lokale politiek richten. Als een medium besluit een bepaald onderwerp te negeren, komt dat nieuws (of bepaalde aspecten daarvan) minder of zelfs helemaal niet via andere kanalen bij de Rotterdamse burger terecht.

Dat is een kwetsbare nieuwsvoorziening met slecht geïnformeerde burgers tot gevolg, stelt het Stimuleringsfonds in hun afrondende stedenonderzoek.

Conclusie

En na jaren van bezuigigingen en reorganisaties lijkt de politiek de regionale omroepen, verenigd in de RPO, rust te willen gunnen. Prestatieovereenkomsten zoals die er voor de Nederlandse Publieke Omroep bestaan komen er ‘op termijn’ ook voor de RPO. Minister Slob houdt dat voorlopig nog af. “Het betreft een jonge organisatie waar veel op afkwam”, zei Slob tijdens het mediadebat in november.

Een aantal stadsbesturen heeft eveneens oog voor de uitdagingen waarmee de lokale en regionale journalistiek zich geconfronteerd zien. Mediafondsen zijn relatief bescheiden maar stuiten op weerstand van sommige partijen, die vrezen voor marktverstoring of beïnvloeding.

Op provinciaal niveau is het enthousiasme om mediafondsen in te stellen lauw, al lopen er gesprekken in Zuid-Holland en Noord-Holland over.

De provincie wijst naar de landelijke overheid voor oplossingen. De overheid ziet de nieuwe RPO als goede gesprekspartner, maar lijkt niet bereid om structureel meer geld uit te trekken voor de regionale journalistiek. Dat er geen nieuwe verlaging van het budget aankomt, is het beste dat er inzit.

Met een aantrekkende economie kan dat mogelijk veranderen, maar de projecties voor volgend jaar en daarna wat betreft de dalende reclame-inkomsten zijn niet hoopgevend. Ster-directeur Frank Volmer ontkende begin deze maand dat er zo’n dramatische daling aankomt.

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.