Rapport: intimidatie journalisten in Europese Unie aan de orde van de dag

Het rapport beslaat incidenten in (kandidaat)landen van de Europese Unie in de periode mei 2014 tot eind juli 2018. Index on Censorship zegt dat intimidatie en dreigementen overal plaatsvinden, niet alleen in een beperkte groep twijfelachtige landen. Er zijn ruim drieduizend aanvallen onderzocht en bevestigd. Het rapport bevestigt eerdere bevindingen van andere organisaties.

Soms wordt de nationale veiligheid erbij gehaald om onderzoeksjournalisten het zwijgen op te leggen of wordt de redactionele onafhankelijkheid van publieke omroepen beperkt, stelt Index on Censorship. Directeur Jodie Ginsberg zegt dat deze bedreigingen plaatsvinden tegen de achtergrond van de ‘giftige wereldwijde atmosfeer’ waarin journalisten hun werk moeten doen.

De politie is ook vaak slecht geïnformeerd over wetgeving en maakt daardoor weinig onderscheid tussen activisten en journalisten die van demonstraties verslag doen. Index on Censorship stelt dat journalisten op straat daardoor aan multidimensional threats blootstaan, vanuit zowel publiek als politie.

In Nederland staan sommige politieke partijen - zoals DENK - vijandig tegen journalisten, die ze van vooringenomenheid betichten.

Volgens de onderzoekers is dat een bijzonder verraderlijke vorm van intimidatie, waarbij het imago van journalisten of hun werkgevers besmeurd raakt en hun geloofwaardigheid in twijfel wordt getrokken. “Dit heeft schadelijke gevolgen voor de veiligheid van journalisten, die door het grote publiek steeds vaker als vogelvrij worden gezien en doelwit van verbale en fysieke dreigementen”, stelt Index on Censorship

Journalisten in Nederland krijgen ook regelmatig te maken met bedreigingen, concludeerde journalistenvereniging NVJ na onderzoek. Dat komt in diverse vormen, van bedreiging met fysiek geweld tot dreigen met een kostbare rechtsgang en aanvallen via sociale media.

Afgelopen zomer kondigde het Openbaar Ministerie aan hogere straffen te gaan eisen in gevallen van intimidatie richting media en journalisten.

Arrestatie en detentie kwam in de periode die het rapport beslaat 437 keer voor, met Griekenland voorop (15 gevallen). In Nederland werd tussen 2014 en 2018 zeven keer iemand opgepakt. In dit onderdeel van het rapport staan de incidenten in Nederland nader beschreven.

De voordelen van sociale media als hulpmiddel in verslaggeving en verspreiding van werk worden overschaduwd door dreigtweets, seksuele intimidatie en doodsbedreigingen via Facebook, aldus de onderzoekers. Online groeit de vijandige houding tegenover journalisten, constateren de onderzoekers. De vijandigheid wordt bovendien actief aangewakkerd door uitspraken van bepaalde politici. Vrouwelijke journalisten hebben het extra zwaar, aldus Index on Censorship.

Twee jaar geleden constateerde ook dagblad The Guardian na analyse van 70 miljoen commentaren op de eigen site dat vrouwelijke journalisten veel meer kritiek te verduren kijgen dan mannen.

Vaak blijft het niet bij schelden: in Italië zijn de meeste gevallen van fysiek geweld tegen journalisten (83) geregistreerd, ruim twee keer zo veel als in Spanje (38). In totaal waren er 445 bevestigde incidenten van fysiek geweld. In Italië werden journalisten ook het vaakst geïntimideerd.  Meer in Demonising the Media: Threats to Journalists in Europe