Deze journalisten werden eerder gegijzeld
NOS-verslaggever Robert Bas krijgt maandag van de rechter te horen of hij langer blijft vastzitten. Het gebeurt niet vaak dat journalisten gegijzeld worden door de rechtbank.
De laatste keer gebeurde dat in 2006. In november werden Bart Mos en Joost de Haas van De Telegraaf drie dagen vastgezet omdat ze weigerden hun bronnen prijs te geven in een zaak over staatsgeheime dossiers van de inlichtingendienst AIVD. De zaak kwam zelfs voor het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Het Europese gerechtshof oordeelde in 2012 dat de rechten van de journalisten waren geschonden.
In september van datzelfde jaar werd misdaadverslaggever Bas van Hout anderhalf uur in gijzeling gehouden door de rechtbank in Rotterdam. De rechter-commissaris wilde dat Van Hout vertelde van wie hij geheime informatie had ontvangen in de zogenoemde Mikado-zaak van de bekende crimineel Mink K.
Een andere zaak was die van Koen Voskuil, die speelde in 2000. Voskuil, toen werkzaam voor Sp!ts, werd het langst van allemaal gegijzeld, namelijk 18 dagen. Ook Voskuil had een verhaal over Mink K. gepubliceerd. De journalist weigerde te vertellen welke politieman hem had gezegd dat er een luchtje zat aan een grote wapenvondst in een woning in Amsterdam.
Bronbescherming voor journalisten net een jaar in wet verankerd
De gijzeling van Robert Bas is opmerkelijk te noemen. Na ruim 100 jaar discussie werd net een jaar geleden bronbescherming voor journalisten wettelijk vastgelegd. Sinds vorig jaar oktober hoeven journalisten als getuige in een strafzaak geen vragen te beantwoorden over de identiteit van hun bron. Normaal gesproken is een getuige verplicht te antwoorden. Maar het maatschappelijk belang dat personen zich zonder vrees voor vervolging met informatie tot journalisten moeten kunnen wenden, weegt in het algemeen zwaarder.
Minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie en Veiligheid organiseerde vorig jaar ter gelegenheid van de inwerkingtreding van de nieuwe wet samen met journalistenvereniging NVJ en het Genootschap van Hoofdredacteuren nog het Symposium Bronbescherming Journalisten. Daar zei hij onder andere het volgende: “Onderzoek loopt vast - en toegang tot bronnen is slechts schijn - als de journalist zijn bronnen niet kan beschermen”.
En: “Er zit een begrenzing op bij een ‘zwaarder wegend maatschappelijk belang’ waaraan ‘bij het onbeantwoord blijven van vragen een onevenredig grote schade zou worden toegebracht. Dat hoort ook bij een democratische samenleving - maar daar heeft diezelfde wet een rechterlijke toetsing voor.”
Een jaar later zegt minister Grapperhaus alleen: “Het is nu aan de rechter”.
Lees ook:
Europese hof houdt Nederland bij de les (26 april 2013)
#LaatBasvrij, reacties op de gijzeling van NOS-verslaggever Robert Bas (24 oktober 2019)
Factsheet met jurisprudentie over journalistieke bronbescherming van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens
Praat mee