De journalistieke kieswijzer: de verkiezingsplannen van Volt

Volgens Volt ligt de toekomst van Nederland in Europa. Een sterk en onafhankelijk Europa is volgens de partij de enige manier om veiligheid, bestaanszekerheid en een groene toekomst te bereiken. “In het Europa van vandaag zetten lidstaten zich nog te veel in voor hun eigen nationale belangen, in plaats van de belangen van alle Europeanen. Terwijl de grote uitdagingen van nu juist Europees aangepakt moeten worden. Daarom willen we toewerken naar een écht democratisch en federaal Europa. Een Europa waar beslissingen genomen worden in het belang van alle Europeanen.”

Dat betekent ook dat het stemrecht en het lidmaatschap in de Europese Unie van lidstaten die de democratische rechtsstaat ondermijnen sneller wordt afgenomen. “Zo voorkomen we dat de Europese Unie en de belangen van alle Europeanen gegijzeld worden door autoritaire leiders.

Het Nederlandse lidmaatschap van de EU moet ook worden vastgelegd in onze Grondwet. “Verankering in de Grondwet geeft ons meer zekerheid over onze Europese toekomst.”

Wat betekent de Europese toekomst van Volt voor de journalistiek? Volt heeft aan het einde van het verkiezingsprogramma ‘Toekomst, nu. Een Europees verhaal van optimisme’ (.pdf) een uitgebreid hoofdstuk gewijd aan onafhankelijke media.

Mediawijsheid
Media spelen volgens de partij een “cruciale rol in ons leven en de manier waarop we media consumeren verandert snel. Dat brengt kansen met zich mee, maar ook nieuwe uitdagingen. De scheidslijn tussen traditionele media en nieuwe media (online media) wordt steeds vager. Om ervoor te zorgen dat iedereen in staat is om objectief, kwalitatief en betrouwbaar nieuws te ontvangen, moeten we in Europees verband samenwerken.”

Volt wil dat ‘mediawijsheid’ een verplicht onderdeel wordt van het primaire en voortgezet onderwijs. “In Zweden krijgen leerlingen medialessen, waarin ze onder andere leren over nepnieuws en over hoe ze veilig met sociale media omgaan. Door kinderen en jongeren leren om te gaan met alle vormen van media (van nieuwsartikelen tot reclames en van entertainment tot het acht uur journaal) zullen zij beter mee kunnen komen in de samenleving en worden ze weerbaarder tegen desinformatie en nepnieuws. Het leert ze bovendien de waarde van journalistiek en journalisten kennen.”

Handhaving privacy, desinformatie en concurrentie
Verder vindt Volt dat online platformen die in Europa actief zijn, “zich aan onze spelregels moeten houden”. Daarom wil Volt inzetten op strikte handhaving van de Europese regels over privacy, desinformatie en concurrentie. “Internetbedrijven moeten verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor de verspreiding van desinformatie. We leggen online intimidatie aan banden. Mensen met een publieke stem (zoals wetenschappers, columnisten, kunstenaars en politici) moeten vrijuit kunnen spreken, ook in de digitale wereld. De grens van hetvrije woord is intimidatie en bedreiging, daarop moet ook online worden gehandhaafd.”

“Voor desinformatie, complottheoriën en discriminatie is geen ruimte bij de publieke omroep. Omroepen moeten zich houden aan de journalistieke codes, en het geldende recht. Dat moet ook direct afdwingbaar zijn, en daarom moeten de belemmeringen om snel in te grijpen worden weggenomen.”

“Persvrijheid, pluralisme van media, onafhankelijkheid en de veiligheid van journalisten zijn cruciaal in onze samenleving. Zonder vrije pers kunnen we de uitdagingen van de 21ste eeuw niet aan. Daarom moeten de sector, samenleving en politiek samenwerken om dit te garanderen.”

Noodvisa
“Er worden ten minste 250 noodvisa afgegeven aan buitenlandse journalisten in levensbedreigende situaties. Persvrijheid houdt niet op bij de grens, dus we moeten ervoor zorgen dat journalisten overal ter wereld veilig hun werk kunnen doen. Nederland roept, als voorzitter van de Media Freedom Coalition, andere landen op een in verhouding even groot deel op te nemen.”

Bescherming
Volt wil dat Nederland journalisten beschermt tegen juridische, online, fysieke en andere vormen van intimidatie en geweld. “Daarom moet Nederland de Europese regels ter bescherming van journalisten tegen juridische intimidatie steunen en zich in Europees verband inzetten om deze regels aan te scherpen (SLAPP-rechtszaken). Hierbij moet specifieke aandacht zijn voor journalisten uit kwetsbare groepen, zoals vrouwen en mensen van kleur. We onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om online geweld tegen journalisten juridisch te definiëren.”

De partij wil verder dat Nederland zich met de sector in Europees verband inspant voor het vinden van duurzame financieringsmodellen voor een pluriform medialandschap, waarin onafhankelijke kwaliteitsmedia en onderzoeksjournalistiek floreren. “Dat kan door journalisten en mediahuizen te ondersteunen bij het vinden van innovatieve financieringsmodellen, waarbij zij een eerlijk deel van de inkomsten ontvangen.”

Europees publieke omroep platform
In de democratie van de 21ste eeuw is het van belang dat iedereen betrokken is, aldus Volt. “Lokale media zorgen ervoor dat je weet wat er speelt in jouw directe omgeving. Europese media zorgen ervoor dat je horizon wordt verbreed en brengen ons dichter bij elkaar.” Een deel van de zendtijd van de Nationale Publieke Omroep wordt straks besteed aan Europese programma’s. Dat kan bijvoorbeeld naar voorbeeld van de vensterprogrammering van lokale/regionale omroepen en de NOS, waarbij lokaal en regionaal nieuws ruimte krijgt op de landelijke zender.

“Er moet een sterk en toegankelijk Europees publieke omroep platform komen, waar 24 uur per dag verslag gedaan wordt van de belangrijkste ontwikkelingen en actualiteiten in de Europese lidstaten. We zetten de komende jaren in op versterking van lokale en regionale omroepen. Waarbij zowel lokale als regionale omroepen hun eigen karakter kunnen behouden. Volt wil daarbij de samenwerking en uitwisseling van bestpractices tussen lokale/regionale omroepen uit verschillende lidstaten vergroten.” 

De partij pleit ook voor het regelen van een goede informatievoorziening over Europa, onder andere door vaste financiering vanuit de Rijksoverheid voor bronnen als Europa-nu.nl en parlement.com. “Op deze manier heeft iedere Nederlandse burger goede toegang tot informatie over Europa.”

EU-Tech fund
Om digitale autonomie in Europa te bereiken wil Volt een EU-Tech Fund oprichten, gericht op het aanjagen van nieuwe, ethisch verantwoorde digitale technieken en andere technologische innovaties. “Nederland moet nieuwe technologieën delen met andere EU-landen wanneer gebruikgemaakt is van publiek geld bij de ontwikkeling van diezelfde technologieën. We zetten ons in dat dit EU-breed beleid wordt.”

Volt wil daarom Europese belastingen heffen. Zo kunnen Europese landen niet meer tegen elkaar uitgespeeld worden en kunnen bedrijven het betalen van belastingen niet meer ontlopen. “Eén Europese winstbelasting, die we heffen in de hele Europese Unie. Zo voorkomen we een race to the bottom, waarin lidstaten tegen elkaar uitgespeeld worden door grote multinationals. Dit verzekert Europa van meer belastinginkomsten, die gebruikt kunnen worden om de levens van alle Europeanen te verbeteren.”

Bestaanszekerheid
Volt wil een Europese Sociale Unie bouwen waarin gelijk loon voor gelijk werk en de bescherming van werknemersrechten in heel Europa gegarandeerd is en elke Europeaan verzekerd is van fatsoenlijke levensomstandigheden. Dat betekent dat het sociaal minimum omhoog moet, zodat het voldoende is om bestaanszekerheid te garanderen.

Volt wil ook dat de bestaanszekerheid van culturele en creatieve makers vergroot wordt. “Zij voorzien met hun werk een basisbehoefte van onze democratie en samenleving. We vergroten de gelijkwaardigheid en inclusiviteit in en van de sector door: We zorgen ervoor dat de bestaanszekerheid van gehele creatieve teams versterkt wordt, in plaats van slechts die van de individuele maker. Daarom wil Volt, net als de Raad voor Cultuur, alle BISinstellingen (instellingen die een vierjarig subsidieverlening hebben gekregen op het gebied van podiumkunsten, regionale musea en sectorcollecties, beeldende kunst, film, letteren en ontwerp, ontwikkelfunctie en bovensectorale ondersteunende instellingen, red.) verplichten om per 1 januari 2025 collectieve tariefafspraken voor alle werknemers en zzp’ers.”

“We willen dat diversiteitscriteria bij de toekenning van subsidies aan makers onverminderd toegepast wordt.” Zo wil Volt onder andere de positie van vrouwen en mensen met een biculturele of migratieachtergrond in de cultuursector verstevigen.

ZZP
Mensen zijn vrij om hun zelfstandigheid te behouden wanneer zij bewust kiezen voor het zzp’erschap, aldus Volt. “Zij dragen bij aan een goed socialezekerheidsstelsel door premies te betalen, zodat zij verzekerd zijn tegen ziekte, ongevallen en werkloosheid. Solidariteit is voor Volt het uitgangspunt. Elke zzp’er kan gebruikmaken van sociale voorzieningen, zoals de WW en andere uitkeringen. Zij moeten in ruil hiervoor een rechtvaardige bijdrage leveren, wat betekent dat ook zij premies moeten betalen. Door dit verplicht te stellen zorgen we ervoor dat de totale premielasten betaalbaar blijven én dat zzp’ers ook een stevig vangnet hebben.”

Daarnaast wil Volt dat vaste arbeidscontracten de norm blijven en wil de partij ervoor zorgen dat zzp’erschap goed mogelijk blijft. “We introduceren een basispensioen voor alle werkenden naast de AOW, met een minimale premieafdracht. Sociale partners, werkgevers en beroepspensioenverenigingen mogen altijd méér afspreken dan het minimum.”

Alle toeslagen, heffingskortingen en aftrekposten afgeschaft
Als Volt het voor het zeggen heeft komt er ook een maandelijkse huishoudtoelage die alle toeslagen vervangt. “We schaffen alle toeslagen, heffingskortingen, aftrekposten, vrijstellingen en de werkgevers- en werknemerspremies af. Al deze regelingen worden afgedekt door invoering van de nieuwe huishoudtoelage en doordat we de inkomstenbelasting met een aantal extra schijven uitbreiden. Hiermee zet Volt een eerste, grote stap op weg naar een basisinkomen.”

Het minimumloon gaat dan naar 14 euro per uur, waarbij een verdere stijging zeker niet uitgesloten is. “Verdere stijging van het minimumloon mag alleen niet ten koste gaan van kleine ondernemers, en zo, onbedoeld, grote bedrijven in de kaart spelen. De gekoppelde minimum- en AOW-uitkeringen volgen deze stijging niet, aangezien deze het sociaal minimum nu garanderen. De huishoudtoelage wordt op zo’n manier aangepast dat de huishoudens met de laagste inkomens in ieder geval op het nieuwe sociaal minimum uitkomen.”

En er komt één sociaal stelsel voor werkenden: “zelfstandigen krijgen net als werknemers rechten binnen de WW, WAO en WIA. Dat betekent dat zij dezelfde bescherming krijgen als werknemers die in loondienst zijn, en dat zij hiervoor premies betalen. Iedereen, inclusief een niet-werkende, krijgt recht op kinderopvang. Dit wordt grotendeels betaald uit de collectieve middelen”.

Open overheid
“Gesprekken en andere communicatie van bewindspersonen, op overheidsapparaten (telefoons en computers) moeten automatisch worden opgeslagen. Chatverkeer moet makkelijk doorzoekbaar zijn, op basis van Europese (strikte) privacystandaarden en andere wettelijke belangen. De Noorse praktijk is hierin het voorbeeld.”

“Onze democratie moet weerbaarder worden tegen politiek extremisme. Volt ziet een democratie die onder druk staat. Bedreigingen, complottheorieën, druk uitoefenen op de vrije pers – het wordt steeds normaler. Volt maakt zich ernstig zorgen om de opkomst van groepen in de samenleving die de beginselen van de parlementaire democratie verwerpen, al dan niet met geweld.” Als uiterste redmiddel moet het volgens Volt mogelijk zijn om politieke partijen te verbieden.

Digitale samenleving
Volt wil de online publieke ruimte opnieuw inrichten. Zo moet er een minister van Digitale Zaken komen met een eigen ministerie van Digitale Zaken. “Iedereen moet inzage kunnen hebben in de informatie en algoritmes die door de overheid gebruikt worden. Daarvoor is het van belang dat we zo snel mogelijk overschakelen naar open source-standaarden en een verplicht algoritmeregister invoeren. Algoritmen en trainingsdatasets die ontwikkeld zijn met overheidsgeld (‘publieke AI’) moeten gratis beschikbaar zijn voor alle burgers en instellingen in Europa.”

“Persoonsgegevens zijn van jezelf en jij mag dus bepalen óf, met wie en waarom je ze deelt. Volt wil investeren in toezicht en handhaving op Europese wet- en regelgeving en we versterken bestaande kaders waar nodig. De Autoriteit Persoonsgegevens moet structureel meer middelen krijgen om alle toezichtstaken naar behoren uit te voeren.”

“We zorgen voor (Europese) alternatieven voor de huidige sociale media, waar helaas aanzet tot haat, geweld en de verspreiding van desinformatie aan de orde van de dag zijn. Volt wil dat de overheid onderzoekt hoe zij alternatieve sociale media, waar publieke waarden als vrijheid van informatie en privacy centraal staan, verder kan ondersteunen. Pseudonimiteit wordt de standaard op sociale media. Hierbij blijft het mogelijk om online anoniem te zijn, maar kan je identiteit wel worden opgevraagd op het moment dat je de regels overtreedt of je je schuldig maakt aan een strafbaar feit.”

Voor Volt is het afzwakken van end-to-endencryptie ten behoeve van schijnveiligheid onaanvaardbaar. Nederland moet Europees koploper worden in het stimuleren en begrenzen van het gebruik van nieuwe digitale technologieën. Volt wil dat Nederland bij het maken van nieuwe wet- en regelgeving in Europees verband vasthoudt aan de bescherming van fundamentele rechten en vrijheden en Europese waarden als privacy, informatievrijheid en gelijkheid.

AI en WIV
Kunstmatige intelligentie en AI-systemen als ChatGPT bieden kansen voor de samenleving, economie en democratie, maar zijn voor Volt te ingrijpend om aan de markt over te laten. “Er moet beleid komen voor ethische omgang met kunstmatige intelligentie (AI) en aanverwante technologieën. Dit beleid moet gericht zijn op het omarmen, stimuleren en ethisch aanpakken van AI op Nederlands, Europees, en internationaal niveau. Volt vindt dat AI-systemen alleen op de Europese markt mogen worden toegelaten als door een onafhankelijke derde partij is vastgesteld dat ze veilig zijn.”

Digitalisering biedt kansen maar verkeerde inzet bedreigt ook de veiligheid, bijvoorbeeld door illegale inzet van grootschalige real-time gezichtsherkenning of sleepnetten, aldus Volt. Daarom wil de partij een verplichte mensenrechtentoets bij nieuwe (en bestaande) wetgeving in het veiligheidsdomein. “Hierin toetsen we of de voorgestelde maatregelen voldoen aan de minimumeisen voor de bescherming van fundamentele rechten en vrijheden van burgers.”

Ook moet de huidige wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (de WIV-2017) zo snel mogelijk worden herzien. “De wet is niet toekomstbestendig. Door snelle ontwikkeling van nieuwe technologieën en bedreigingen is een herziening essentieel. Daarin moeten de rechten van burgers niet ondergeschikt gemaakt worden aan veiligheid. Bij de herziening moet toezicht voor, tijdens én na handelingen van de inlichtingendiensten centraal staan.”

Financiering
Hoe een en ander gefinancierd moet worden wordt later toegevoegd aan het verkiezingsprogramma. Tussen het congres van 23 september en de Tweede Kamerverkiezingen eind november worden de cijfers bekend van de doorrekeningen die het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) hebben gemaakt.