De journalistieke kieswijzer: de verkiezingsplannen van de ChristenUnie

‘Nieuwe verbondenheid’ (.pdf), dat is de titel van het concept-verkiezingsprogramma van de ChristenUnie. Met daarin ruime aandacht voor onafhankelijke journalistiek en media. De partij stelt dat het veranderende kijk- en luistergedrag de traditionele verdienmodellen van journalisten onder druk zet. “Het gevaar is dan dat de onafhankelijkheid van media wordt uitgehold en dat desinformatie en fake news toenemen.”

De ChristenUnie wil dan ook gerichte investeringen in onafhankelijke onderzoeksjournalistiek doen door meer middelen beschikbaar te stellen via journalistieke fondsen voor grote projecten in de onderzoeksjournalistiek. En de partij wil ook de veiligheid van journalisten waarborgen. “Geweld tegen journalisten is onacceptabel. De overheid waarborgt de persvrijheid en de veiligheid van Nederlandse journalisten wereldwijd.”

Publieke omroep
De publieke omroep moet versterkt worden. “De publieke omroep is heel waardevol als een plek van onafhankelijk en pluriform media-aanbod. Om de publieke opdracht die de NPO heeft waar te kunnen maken is een stabiele financiering nodig, die niet afhankelijk is van reclame-inkomsten. Het minimumbudget blijft in de wet verankerd, om te voorkomen dat de financiering van de publieke omroep voorwerp wordt van ad hoc politiek besluitvorming. [...] De NPO krijgt beperkte ruimte voor generieke, niet gepersonaliseerde online reclame, om extra investeringen in onafhankelijke journalistiek mogelijk te maken.”

Omroepen gaan zelf over de inhoud en de vorm van hun programma’s. “De NPO stelt zich dienstbaar op. Bij de verdeling van de budgetten weegt het ledenaantal van een omroep mee. Omroepen krijgen de ruimte om mee te bewegen met nieuwe manieren van kijken en luisteren en krijgen de mogelijkheid om ook van eigen geld online programmering te maken en een eigen platform te bouwen.”

“Levensbeschouwing is een pijler onder de publieke omroep. De inhoudelijke invulling daarvan vraagt ruimte qua budget, platform en momenten van uitzending van programma’s op radio en tv.”

Toegankelijkheid programma’s
De programma’s van de publieke omroep mogen van de partij niet achter een online betaalmuur verdwijnen, maar moeten voldoende toegankelijk zijn. NPO Plus stopt. Het aanbod van de publieke omroep moet veilig en verantwoord zijn. “De publieke omroep is van ons allemaal. Daarom moet het aanbod veilig, verantwoord en van voldoende kwaliteit zijn. De Mediawet biedt richtlijnen om dat aanbod te garanderen.”

Verder wil de partij meer gebarentolken. “Mediadiensten moeten zich inspannen om hun aanbod toegankelijk te maken voor auditief en visueel beperkten. Bij crisiscommunicatie worden zo snel als mogelijk uitzendingen gemaakt die toegankelijk zijn voor mensen met een auditieve of visuele beperking.”

Lokale en regionale media zijn cruciaal voor de lokale nieuwsvoorziening en de lokale democratie en daar moet in geïnvesteerd worden. “De samenwerking tussen regionale omroepen en de landelijke publieke omroep wordt verder geïntensiveerd. Onderzocht wordt of ook bij regionale omroepen met een ledenmodel kan worden gewerkt om bekostiging toe te wijzen.”

En de ChristenUnie wil een onderzoek naar manieren om de krantensector te ondersteunen en de pluriformiteit van de dagbladjournalistiek in stand te houden.

De arbeidsmarkt
De uitgangspunten van de Fair Practice Code dienen voor de ChristenUnie als leidraad voor een gezonde arbeidsmarkt in de culturele sector, “zodat iedereen onder eerlijke omstandigheden en tegen een redelijke vergoeding zijn werk kan doen”.

“Wij voeren het advies van de Commissie Sociaal Minimum uit. De minimumuitkeringen en AOW gaan omhoog door de verhoging van het minimumloon. In plaats van een inkomensnorm worden uitgaven het uitgangspunt voor de sociaalminimumnorm. Het sociaal minimum wordt periodiek herijkt.”

Werken moet weer lonend gemaakt worden. “We leggen flexibel werk aan banden en verhogen het wettelijk minimumloon om te voorkomen dat mensen die werken niet rond kunnen komen. Mensen met een bijstandsuitkering die parttime werken mogen een percentage van hun loon uit werk houden, zodanig dat ook parttime werken voor hen lonend is en zij geen armoedeval ervaren als zij de uitkering verlaten.”

“Gelijk loon voor gelijk werk. Gelijke loonkosten voor gelijk werk voorkomt een ongelijk speelveld en uitbuiting. Wij willen dat de oneerlijke concurrentie op loonkosten tussen Nederlandse medewerkers en arbeidsmigranten stopt, bijvoorbeeld door het onmogelijk maken van schimmige flex- en draaideurconstructies en van inhoudingen op het loon. Dat geldt ook voor het omzeilen van arbeidsvoorwaarden in de ‘platformeconomie’.”

Schijnconstructies moet worden aangepakt. “Er zijn Europese afspraken nodig over vestigingseisen voor ondernemingen om brievenbusfirma’s te voorkomen. Dit voorkomt onder andere het misbruik van afdragen van sociale zekerheidspremies.”

“We helpen zelfstandigen hun onderneming voort te zetten door het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz) aan te passen, zodat gemeenten ook ondernemers met een werkende partner kunnen helpen met een krediet.”

Pensioen
“Ons collectieve pensioenstelsel is het waard om te behouden. Mede door het stelsel van AOW als eerste pijler en aanvullend pensioen als tweede pijler, zijn ouderen in Nederland goed beschermd tegen armoede. Met de Wet toekomst pensioenen is het besluit genomen om het pensioenstelsel te hervormen. Dit is een goede zaak. Solidariteit en collectiviteit blijven belangrijke fundamenten van het nieuwe stelsel. De komende jaren staan voor de pensioensector in het teken van de transitie. Dit vraagt van alle partijen volledige inzet om een zorgvuldige overgang te bewerkstelligen.”

Er moet gelijke fiscale behandeling van alle werkenden komen. “Fiscale voordelen voor zelfstandigen worden in een verstandig tempo afgebouwd. Die voordelen waren een belangrijke oorzaak voor de groei van het aantal zzp’ers in de afgelopen vijftien jaar. Wij gunnen ondernemers een goed inkomen, maar dan wel op grond van hun ondernemerskwaliteiten en niet op basis van grote fiscale voordelen. Bij de afbouw van fiscale voordelen moet het evenwicht in belastingdruk tussen de verschillende soorten ondernemers behouden blijven. Uitgangspunt is dat fiscale voordelen of lasten geen reden mogen zijn om mensen in te huren in plaats van in dienst te nemen.”

Digitale rechtstaat
Naast media en de arbeidsmarkt heeft de partij veel aandacht voor de digitale rechtstaat. “We zijn gezegend met prachtige technische mogelijkheden, die hele nieuwe vormen van verbondenheid mogelijk maken. Maar het lijkt soms wel alsof de rechtsstaat niet geldt in de digitale wereld. De overheid moet morele afwegingen durven maken over de inzet van technieken en de regulering van ons digitale maatschappelijke verkeer. Er is meer aandacht nodig voor wetgeving rond digitale technieken, de bescherming van grondrechten, bewustwording en het borgen van het publieke belang. Onze vrijheid komt in het gedrang als we niet meer grip krijgen op grote techbedrijven die grote hoeveelheden data over ons verzamelen. Sociale media kunnen nu ongehinderd zorgen voor verslaving, mentale problemen bij jongeren en verharding van het publieke debat. De overheid moet een grotere rol nemen bij de regulering van Big Tech spelers, het internet als publieke ruimte en via voorlichting en andere bewustwordingsmaatregelen pal gaan staan voor vrijheid. Zo ontstaat een vrije en verantwoorde digitale rechtsstaat.”

Dat betekent dat er een ‘Waakhond Digitale Veiligheid’ moet komen. “Er is beter toezicht nodig op wat bedrijven en overheden met onze gegevens doen en welke algoritmes en technieken ze inzetten. De Autoriteit Persoonsgegevens wordt daarom uitgebreid tot een sterke toezichthouder voor Digitale Veiligheid, met voldoende technische kennis en middelen om ons digitaal te beschermen.”

De effecten van nieuwe technologie moeten goed doordacht worden. “De overheid zorgt dat zij een Sociaal-Maatschappelijke Impact Analyse uitvoert als een technologische innovatie geïntroduceerd wordt, die in potentie een groot effect heeft op de samenleving (denk aan de invloed van ChatGPT). De Waakhond Digitale Veiligheid krijgt een signaleringsfunctie.”

Er is specifiek aandacht voor de bescherming van kinderen. Data van kinderen is niet te koop. “Kinderen van nu groeien op in een digitale wereld, waar hun data een gedeeld product is. Het wordt niet toegestaan om dataprofielen van kinderen bij te houden en online gegevens van kinderen te verhandelen. Bedrijven en sociale media die dat wel doen worden uit Europa geweerd.” De ChristenUnie. wil dan ook dat de invloed van sociale media op kinderen teruggedrongen wordt. “Veelvuldig gebruik van sociale media heeft een negatieve invloed op het mentale welzijn van kinderen. Techreuzen zijn financieel gebaat bij verslaafde kinderen die vasthaken aan hun product. Er komt een breed onderzoek naar de impact van sociale media en games, en naar de haalbaarheid en effectiviteit van mogelijke maatregelen. Sociale media worden in ieder geval verplicht hun producten minder verslavend te maken. De Code voor Kinderrechten is het uitgangspunt bij digitale diensten voor kinderen.”

Dit vergt verdere Europese regelgeving en afspraken en betere handhaving van bestaande regels, aldus de partij. Zo wil de partij strenger de leeftijdsgrens op sociale media bewaken. “Sociale media brengen jongeren veel moois, maar ook veel naars. We willen strengere regels zodat het toestemmingsvereiste tot 16 jaar voor gebruik van
sociale media beter functioneert. Sociale media die niet ontworpen zijn om door jongeren zonder schade te worden gebruikt worden verplicht een leeftijdsgrens te hanteren en te handhaven. Bedrijven en sociale media die dat niet doen worden uit Europa geweerd.”

Regulering algoritmes en artificiële intelligentie
“Er komen strenge regels over de kwaliteit en het type data dat gebruikt mag worden voor de training van automatisch gegenereerde beslismodellen. Training van modellen op generieke kenmerken (zonder oorzakelijk verband met de voorspelde waarde) wordt verboden. Organisaties die algoritmes gebruiken moeten inzichtelijk maken welke data gebruikt is om de algoritmes te trainen en welke afwegingen zijn gemaakt om discriminatie en ongelijke behandeling te voorkomen.”

“Laat de AVG geen onnodig obstakel zijn. Privacy is een fundamenteel recht, maar er is ook altijd sprake van een weging van alle belangen. De mogelijkheden om gegevens uit te wisselen tussen (overheids)instanties kan binnen dat recht worden verbeterd. Onnodige belemmeringen waarbij mensen uiteindelijk benadeeld worden, kunnen wijken. Daarnaast zetten we in op extra duidelijkheid over wat wel en niet mag: er is veel verlegenheid omtrent het delen van gegevens, terwijl er ook al veel mogelijk is.

Er moet een Europese zorgplicht komen tegen online bagger. “Veel communicatie en informatie verloopt via digitale platforms. Dat biedt vrijheid. Maar onze democratische rechtsstaat kan ook worden bedreigd door desinformatie of bedreigingen. Er komt daarom een stevige Europese zorgplicht voor digitale platforms en hostingbedrijven om hier tegen op te treden wanneer dit op hun platforms plaatsvindt. Uitgangspunt is hierbij dat wat in de fysieke wereld niet is toegestaan, ook digitaal niet is toegestaan.”

De partij wil verder dat er een beter wettelijk geborgd recht op een schone lei komt, zodat consumenten op een duidelijke plek een verzoek kunnen indienen om al hun data te laten vernietigen.

Overheid en samenleving
Ook moet er een wettelijk recht op uitleg komen bij besluiten door de overheid. “Wanneer de overheid een geautomatiseerd besluit heeft genomen, moet het mogelijk zijn om een uitleg van het besluit te krijgen door iemand met inhoudelijke kennis over het besluit.”
“Goede bescherming van data bij publieke instanties is cruciaal. Daarom wil de ChristenUnie dat er heldere richtlijnen worden gehanteerd voor de bescherming van publieke data bij alle overheden.”

De partij is daarom kritisch op de ontwikkelingen rondom de Europese Digitale Identiteit (eID). “Als er een eID komt, moet dit vrijwillig, transparant en privacy-proof zijn. Er komt geen Europees Burgerservicenummer.”

“Het is onwenselijk een veiligere samenleving te maken die vooral leunt op sterke inzet van digitale surveillance. De samenleving is gebaat bij veiligheid die ontstaat in medemenselijkheid. We zoeken weerbaarheid uiteindelijk in de publieke moraal die blijft bestaan wanneer de veiligheidscamera uitvalt. We zijn daarom terughoudend bij het inzetten van digitale surveillancesystemen.”

De ChristenUnie wil ook de weerbaarheid van de democratie versterken. “In een democratie moeten veel verschillende ideeën de ruimte krijgen, maar dat mag niet de democratische rechtsstaat zelf bedreigen. Er komt een mogelijkheid om politieke partijen in een uiterst geval te verbieden, wanneer zij de democratische rechtsstaat actief omver willen werpen.”