Ana van Es: ‘nieuwe wet rond afreizen naar terrorismegebied brengt journalisten extra in gevaar’

Ana van Es schrijft in de Volkskrant dat de wet het “levensgevaarlijk” is. Journalisten in conflictgebieden verdienen volgens haar bescherming van de Nederlandse overheid, niet een maatregel die ze extra in gevaar brengt.

“Met de toestemmingsprocedure miskent Grapperhaus de journalistieke realiteit. Jonge freelancers, die hun leven wagen zonder rugdekking van een grote krant of omroep, waren de afgelopen jaren verantwoordelijk voor veel westerse berichtgeving uit landen als Syrië, Irak en Libië. Juist zij lopen straks het ­risico na terugkeer in Nederland te worden blootgesteld aan strafvervolging.”

Een ander gevaar dat ze benoemt is dat journalisten die toestemming krijgen voor hun reis, door strijdende partijen niet langer zullen worden gezien als onafhankelijke verslaggever, maar als verlengstuk van de staat. “Dit is een onnodige verhoging van het risicoprofiel van toch al kwetsbare verslaggevers.”

Ruchtbaarheid geven aan je verblijf in oorlogsgebied kan potentiële daders in de kaart spelen. En het is ook de vraag hoe minister Grapperhaus denkt de speciale site en procedure daaromheen te beveiligen, dat is nog onduidelijk. “Een bedreigende situatie zal zeker ontstaan als toestemming wordt geweigerd en de afgewezen journalist naar de rechter moet stappen. Zijn reisplan ligt daarmee op straat. De verslaggever belandt mogelijk al voor vertrek in het vizier van de terroristen die de regering nu juist graag wil ­beteugelen.”

In NRC tekent Teun Voeten tien bedenkingen op. Hij heeft het net als van Es over de onwerkbaarheid van de wet, de veiligheid van de journalist die in het geding komt en hij vraagt zich af of de overheid dan ook gaat bepalen met wie journalisten mogen praten. Volgens de antropoloog neemt de geloofwaardigheid van de overheid alleen maar af met deze wet. Ook is hij van mening dat ambtenaren niet op de hoogte zijn van lokale situaties en de praktische onwerkbaarheid van de wet, want “werkt die overheid ook in het weekend, zoals oorlogen op zon- en feestdagen ook doorgaan? Journalisten moeten meteen kunnen vertrekken. Hoelang moeten ze wachten op toestemming?”.

Eerder liet ook de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) weten niets te zien in de wet. Het liefst ziet de NVJ dat de wet wordt ingetrokken, maar als compromis heeft de beroepsvereniging een oplossing bepleit zoals in Denemarken. Daar checkt de overheid alleen of de perskaart van de journalist geldig is en verleent vervolgens toestemming om af te reizen. Grapperhaus ziet daar niets in.

Lees ook:
NVJ wil dat journalisten simpel naar terroristen-gebieden mogen reizen (5 sept 2019)
Zonder toestemming afreizen naar terreurgebied wordt strafbaar, ook voor journalisten (11 sept 2019)
‘Negeer gevaarlijke wet rond afreizen naar terreurgebied’ (12 sept 2019)