‘We leefden op RedBull, peuken en roze koeken’

‘Okay, hoe gaaf zou het zijn als een van ons deze prijs wint. We hebben alleen wel nog even een geweldig idee nodig…’ Een vriend plaatste een oproep van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek in een gezamenlijke Facebook-groep en schreef er bovenstaande regel bij. De Persinnovatie Challenge werd voor de tweede keer georganiseerd en de deadline naderde. Sybren Kooistra, reageerde direct: ‘Ik loop al een tijdje met een idee rond, maar we moeten het wel eerst nog wat verder uitdenken’.

Het idee van Sybren was om ‘iets’ te doen met onderzoeksjournalistiek, agendering, crowdfunding en crowdsourcing. Laat mensen zelf beslissen wat zij de moeite waard vinden voor onderzoek, laat ze meedenken en laat ze er voor betalen. Zo wordt onderzoeksjournalistiek gedragen door het publiek en is het niet langer afhankelijk van subsidies en speciale potjes binnen de krant. Jij bepaalt, jouw idee is het startpunt van journalistiek en leidt ultiem tot agendavorming vanuit the crowd. Jij zet een issue op de kaart met jouw journalistiek… Yournalism. Dat idee moest het worden.Maar een idee is niets waard totdat je het een gezicht geeft, een hart en een brein. We waren ons ervan bewust dat we ons idee moesten verkopen, anders gingen we de Persinnovatie Challenge niet winnen. Onze insteek destijds: zorg altijd voor een gelikte presentatie (gezicht), maak duidelijk waarom je er bent voor de maatschappij (hart) en zorg dat je over ieder technisch detail van het product blijft nadenken (brein). En we hadden succes, we wonnen de Challenge en een maand later De Tegel. Een bekroond idee, met een gezicht, een hart en een brein. Is dat dan iets waard?

Het opent in ieder geval deuren. Na het winnen van 20.000 euro startsubsidie en kantoorruimte bij Eric Smit in het Nieuwsatelier, gingen Sybren en ik een partnerschap aan met Wadim Seminsky. Hij is een succesvol ondernemer en een vriend van Sybren en hij gaf aan heilig in ons te geloven: ‘Het idee scherpen we nog wel aan, maar ik ben er van overtuigd dat jullie dit tot een goed eind gaan brengen’. Wadim investeerde bij oprichting van onze onderneming hetzelfde bedrag dat we hadden gewonnen. De notaris schudde ons de hand: ‘Ik hoop op een goed huwelijk, in voor- en in tegenspoed. Het gaat stormen, dat kan ik u vast verzekeren’.

En dan moet je ‘iets’, en blijkt een bekroond idee op zichzelf ook niet alles waard te zijn. We werkten hard, maar niet altijd slim. De hele zomer werd nagedacht over een operationeel model. Vanuit dat proces werden de eerste schetsen voor onze site gemaakt. Er werd gebouwd op basis van opgestapelde assumpties die we nooit hadden getest.

Hard werken, weinig slapen, veel discussie en weinig houvast omdat we enkel aannames hadden om op te bouwen. Dat leidt tot wrijving. Geen enkel huwelijk is perfect, maar ons huwelijksbootje was in behoorlijk zwaar weer beland. Dit kwam vooral tot uiting na een grote botsing over het eerste design van onze website. We waren er al maanden mee bezig, maar krijg iedereen maar eens op één lijn over hoe jouw product, jouw naam, jouw kind eruit moet zien en moet werken. We besloten alles uit het raam te gooien en ‘from scratch’ te beginnen. Enige punt van zorg hierbij was dat we de lancering van onze website al hadden aangekondigd en nog maar vijf dagen hadden te gaan.

Deze dagen kunnen de boeken in als het diepte- en hoogtepunt van Yournalism, gek genoeg. Onze werkethiek is er gevormd: pompen of verzuipen, zij die tachtig uur per week werken hebben een dubbele voorsprong op de ‘nine-to-fivers’. We leefden op RedBull, peuken en roze koeken. Iedereen zette, tot grote frustratie van onze partners en familie, alles aan de kant, want we hadden de fans van het eerste uur in september een website beloofd.

Ten koste van onze relaties en gezondheid bleven we doorstomen. Het heeft geleid tot een wat ons betreft ongelofelijke prestatie. De website werd op tijd gelanceerd. En nu, vijf maanden later, hebben we ­ 20.000 euro aan donaties opgehaald voor onderzoeksjournalistiek. Duizenden mensen doneerden dus op het platform dat we in één week in elkaar kluste. Fantastisch!

Maar hoe konden we het hoge werktempo volhouden? We moesten ook leven en het startkapitaal was lang niet toereikend om iedereen te betalen. Gelukkig sprongen we in het oog van Stichting Democratie en Media en Vereniging Veronica. Zij gaven ons een subsidie van 50.000 euro en we zijn in onderhandeling voor een investering van een aanzienlijker bedrag. Ons team kreeg meer ademruimte en we konden uitbreiden. Wadim was niet langer enkel investeerder, maar zette zich volledig in voor Yournalism. Sybren draaide overuren om zijn werk bij de Volkskrant én Yournalism vol te kunnen houden. Christina Seminskaja, Jules van Hal en Guido van Eijck kwamen bij het team en kregen direct grote verantwoordelijkheden voor marketing, administratie en redactievoering.

De werkethiek veranderde ondanks de extra financiële ruimte niet, hij scherpte misschien zelfs een tikkeltje aan. De torenhoge verwachtingen van onszelf en elkaar brachten soms spanningen met zich mee. Moe, overspannen en soms berooid vlogen we elkaar steeds vaker in de haren. Tijd voor een pauze om verdere dramatisering te voorkomen. ‘Laten we de kerst gebruiken voor bezinning en rust, jongens.’ De lering die we trokken is dat je als start-up heel hard moet werken om jezelf te vestigen en te bewijzen. Maar je moet jezelf niet over de kop werken. Een onderneming geef je vorm, een cultuur van bizar hard werken ontstaat. Haal je de mankementen uit je onderneming, dan kunnen de mankementen van die bedrijfscultuur nog lang pijn blijven doen.

Dus begonnen we begin 2015 met afbakening. Afbakening van tijd, verwachtingen en verantwoordelijkheden. Om te voorkomen dat de ‘do-or-die mentaliteit’ er weer zou insluipen. Ons werk werd projectmatiger van aanpak. Voor ieder project is nu iemand verantwoordelijk en het is nu dus ook duidelijk wie aangesproken kan worden op het (uitblijven van) resultaat. Het lijkt zo simpel, maar wanneer je als vrienden en familie aan een start-up werkt, komt er onvermijdelijk een moment dat persoonlijke relaties zakelijker worden, en dat je over elkaars grilligheden moet stappen om vooruit te kunnen.

Nu, een jaar later, begint het ‘idee’ wat waard te worden. Yournalism ontwikkelt zich verder op basis van geteste assumpties. De ‘proof-of-concept’ ligt er: mensen zijn bereid te betalen voor diepgravende journalistiek via crowdfunding, denken actief mee met journalisten en schrijven ellenlange mails met informatie en ervaringen. En, het resultaat is tot nu toe boven verwachting. De onderzoeken die zijn gerealiseerd zijn impactvol en verschenen in de Volkskrant, bij EenVandaag en op Radio 1, ThePostOnline en FollowTheMoney.

Ons team heeft voor hete vuren gestaan, waardoor we heel veel geleerd hebben. De belangrijkste les: we hebben geleerd dat we niet zonder elkaar kunnen. Yournalism heeft vorm gekregen door een team van vrienden, gekken, pain-in-the-asses, talenten. Het moest vormen, toen stormen en het krijgt nu meetbare normen. En we staan in de startblokken om komend jaar keihard te performen.