Liveblog Oekraïne: EHRM schort Russische zaken op, Hearst en Condé Nast trekken zich terug uit Rusland

We houden een overzicht bij met journalisten die verslag doen vanuit Rusland en Oekraïne. Dat overzicht vind je hier.

Hearst en Condé Nast trekken zich terug uit Rusland
Twee grote, Amerikaanse, uitgevers van magazines trekken zich terug uit Rusland. Hearst en Condé Nast beëindigen samenwerkingen en stoppen ook met een aantal licenties bij Russische partijen, meldt Inct.nl. Condé Nast stopt voorlopig alle activiteiten in Rusland. Hearst heeft besloten de samenwerking met twee Russische partijen te beëindigen: Shkulev Media dat Elle Russia uitgeeft kan doorgaan met het onder eigen beheer uitgeven van die titel, terwijl Fashion Press dat onder meer Esquire, Harper’s Bazaar, Good Housekeeping, Cosmopolitan en Men’s Health in Rusland uitgeeft de licenties daarvoor kwijtraakt.

Deepfake Oekraïense president
De eerste deepfake video van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky is door Facebook verwijderd, meldt The Verge. In de video is een bewerkte Zelensky te zien die achter een podium spreekt en verklaart dat Oekraïne heeft “besloten om Donbas terug te geven” aan Rusland en dat de oorlogsinspanningen van zijn land waren mislukt.

Zijn hoofd is echter groter dan in het echte leven en ook meer gepixeld dan zijn lichaam. De nepstem is ook veel dieper dan zijn echte stem.

Meta’s hoofd van het beveiligingsbeleid, Nathaniel Gleicher, plaatste woensdag een tweet-thread waarin hij aankondigde dat de video van de platforms van het bedrijf was verwijderd.

Rusland uit Raad van Europa; rechtszaken opgeschort
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft de actieve behandeling van zaken tegen de Russische Federatie opgeschort, nu het land niet langer lid is van de Raad van Europa. Rusland werd gisteren door andere lidstaten uit de Raad gezet.

Er is voor een agressor geen plek in een structuur die mensenrechten en de rechtsstaat centraal stelt, aldus andere leden. Rusland werd uit de Raad gezet met een verwijzing naar artikel 3 van de statuten, waarbij respect voor de wet en fundamentele mensenrechten en vrijheden centraal staan.

Het EHRM heeft besloten geen zaken tegen de Russische Federatie meer te behandelen, tot het de juridische gevolgen van het vertrek van Rusland uit de Raad heeft bestudeerd. Het is dus voor Russische burgers op dit moment niet meer mogelijk om zaken aanhangig te maken.

Rusland blokkeert nog meer sites
De Russische toezichthouder Roskomnadzor heeft nog eens ruim 30 websites in het land geblokkeerd, meldt RTL Nieuws. Het gaat onder andere om de site van de Russische krant Novije Izvestija, de Engelstalige site van de BBC, het Wit-Russische Euroradio, de Estse krant Postimees en twee Israëlische mediakanalen die in het Russisch verschijnen, de krant Vesti en tv-station Channel Nine. Ook onderzoeksplatform Bellingcat wordt nu door Rusland geblokkeerd.

“Dit is nog maar het begin van de reacties op een informatieoorlog die is ontketend door het Westen”, zei Maria Zacharova, woordvoerster van het Russisch ministerie van Buitenlandse Zaken. President Poetin sprak vandaag van een “ongekende informatiecampagne” waarbij wereldwijde netwerken en alle westerse massamedia betrokken zouden zijn, wiens “onpartijdigheid en onafhankelijkheid een mythe zijn gebleken”.

Drones uit Nederland voor lokale journalisten en burgers
Twee Nederlanders zijn met een busje vol drones naar Oekraïne gereden. Daarmee rustten ze lokale journalisten en burgers met camera’s uit, zodat die de oorlog in beeld kunnen brengen. De Amsterdammers Bas Könning en Farid Bekirov startten vorige week vrijdag een inzamelingsactie Eyes on Ukraine, meldt Het Parool. “De waarheid sneuvelt als eerste in een oorlog”, zegt Bas Könning. De 56-jarige Amsterdammer wilde met zijn compagnon Farid Bekirov helpen om de informatievoorziening in Oekraïne te verbeteren. Twee dagen later hadden ze genoeg geld om 188 drones te bestellen bij de Mediamarkt en vertrokken ze naar Oekraïne. Al was het land binnenkomen, makkelijker gezegd dan gedaan. 

Könning heeft al plannen voor een tweede lading. “De afgelopen dagen heb ik honderden verzoeken van Oekraïense journalisten uit het hele land gehad voor meer drones, zelfs vanuit Marioepol.” Inmiddels is er genoeg geld opgehaald voor een tweede lading van zestig drones.

UNESCO
Verenigde Naties-organisatie UNESCO heeft aangekondigd dat het journalisten, fixers, technici en andere mediaprofessionals in Oekraïne van beschermend materieel en training gaat voorzien. Het gaat in een eerste batch om 125 sets van kogelwerende vesten en helmen. Het materiaal wordt vanuit het RSF/IFJ-perscentrum in de West-Oekraïense stad Lviv verspreid.

UNESCO gaat verder speciale trainingsprogramma’s die het heeft ter plekke aanbieden. Het gaat daarbij om trainingen met betrekking tot verslaggeving in conflictgebieden, het verlenen van eerste hulp en omgaan met psychologisch trauma.

Verder krijgen de twee journalistenverenigingen van Oekraïne ondersteuning bij een verhuizing naar de grens bij Polen. De bonden NUJU en IMTUU vertegenwoordigen samen zo’n 6000 journalisten. Zij dienen dan ook als aanspreekpunt voor gevluchte Oekraïense journalisten.

De waarde van een goede video
De Oekraïense president Zelensky sprak gisteren per videoverbinding Amerikaanse Congresleden toe. Hij verloochende zijn carrière in televisie niet: Zelinsky vertoonde een effectief gesneden video van Oekraïeners en steden van enkele weken terug, in vergelijking met nu. Hij deed een hernieuwde oproep om het luchtruim boven Oekraïne te helpen sluiten.

The video that President Volodymyr Zelensky demonstrated during his virtual address to the U.S. Congress earlier on March 16.

Video: Zelenskiy/Official/Telegram pic.twitter.com/vmhxGFv0VE

— The Kyiv Independent (@KyivIndependent) March 16, 2022

De toespraak had effect. De Verenigde Staten maken extra 800 miljoen dollar aan militaire steun vrij voor het land, bovenop eerdere toezeggingen. Oekraïne krijgt onder meer drones en luchtafweersystemen met een groter bereik.

Vandaag sprak Zelensky Duitse parlementariërs toe. Hij verwees naar een nieuwe muur tussen zijn land en het vrije Westen. “U bevindt zich ergens weer achter een muur. Geen Berlijnse Muur, maar één midden in Europa, waar er vrijheid bestaat. En deze muur wordt steviger met elke bom die op onze Oekraïense bodem valt”, aldus Zelensky.

De Amerikaanse Senator Joe Manchin krijgt op sociale media de wind van voren, omdat hij tijdens Zelensky’s toespraak met zijn tablet aan het spelen was. Hij componeerde wellicht een gratuite tweet.

Sen. Joe Manchin (D-WV) is furiously swiping on his iPad during Zelenskyy's address to Congress. pic.twitter.com/m5ubt1veI4

— The Recount (@therecount) March 16, 2022

Poetin
De Russische president Poetin heeft een eigenaardige tirade gehouden op Russische televsie, waarin hij een zuivering aankondigde van een vermeende vijfde colonne in het land. Het Westen zou rekenen op verraders van het land, die “hier wel geld verdienen maar elders wonen en slechts slaafs bewustzijn hebben”.

Dat is een directe verwijzing naar Russen in het buitenland, die de afgelopen dagen hun afkeer van de oorlog duidelijk maakten. Poetin maakte verder opmerkingen over zij “die niet zonder foie-gras, oesters en gendergelijkheid” kunnen en “mentaal ergens anders wonen, niet bij ons volk of Rusland”.

I have translated and added subtitles to the latest video speech by Vladimir Putin from two hours ago. Please don’t let it go in vain - I want everyone to see what a speech of true fascism looks like.

No further comment needed, it’s all here, in his speech pic.twitter.com/QEzsG9BODX

— Michael Elgort ???????????? (@just_whatever) March 16, 2022

Poetin stelt dat het Westen de Russische maatschappij wil splijten en kondigde aan dat verraders “als vliegen uit de mond op straat worden uitgespuugd”.

Tijdschrift The Atlantic schrijft in een analyse dat Poetin zijn jarenlange imago van een rationeel calculerende despoot heeft afgelegd voor die van een dictator. Hij is daarmee in de val getrapt die alle dictators wacht, aldus Brian Klaas. Strategieën om aan de macht te blijven, leiden juist altijd naar de ondergang, stelt Klaas.

Dictators benutten staatsgesponsorde media om de eigen bevolking te overtuigen. “Als je lang genoeg in een nepwereld leeft, begint dat op de realiteit te lijken. Dictators en despoten beginnen hun eigen leugens te geloven, die aan hen herhaald worden en versterkt door de staatsgespondorde media.” Klaas wijst op de psychologie van zelfoverschatting die daar een natuurlijk gevolg van is, die eindigt in een waanidee.

En juist in dictaturen is dat een risico, stelt Klaas, omdat er geen corrigerende mechanieken van vrije verkiezingen of beperkingen in ambtstermijnen zijn.

Stroomnet
Het European Network of Transmission System Operators for Electricity (ENTSO-E) heeft Oekraïne aan het Europese stroomnetwerk gekoppeld.

Het gaat nog om een proef, waarbij ook grensland Moldavië bij is betrokken. Het stroomnet is gekoppeld na een urgent verzoek van de nationale netbeheerders in het land. De koppeling moet zowel stabiliteit leveren voor het Oekraïense stroomnet alsook mogelijk maken dat sommige kolengevuurde centrales tijdelijk kunnen worden uitgezet. De kool kan dan voor andere doelen zoals verwarming en bereiden van voedsel worden ingezet.

Na de oorlog zou Oekraïne stroom kunnen terugleveren uit hun kerncentrales, stellen experts.

Steun onafhankelijke journalistiek
Follow The Money (FTM), De Correspondent en De Groene Amsterdammer zijn een actie begonnen om mensen over te halen lid te worden van Meduza, een Russisch platform voor onafhankelijke journalistiek. Censuur vanuit de Russische regering en internationale sanctie-maatregelen (onder meer bij het afhandelen van internationale betalingen) kostten het platform in slechts twee weken tienduizenden leden.

Meduza’s website werd in Rusland geblokkeerd; het team werd gedwongen Rusland te verlaten en is nu over heel Europa en Azië verspreid. Dat was deels by design maar de geblokkeerde internationale betalingeen zijn een groot probleem, aldus FTM.

Het platform roept Europeanen op om de plek in te nemen van een van hun weggevallen Russische lezers.