Liveblog Oekraïne: RT-top verlangt naar censuur; journalisten vermoord; Poetin-adviseur onder huisarrest

We houden een overzicht bij met journalisten die verslag doen vanuit Rusland en Oekraïne. Dat overzicht vind je hier.

Adviseur Poetin onder huisarrest
Vanuit Rusland komen geluiden dat Poetin-adviseur Vladislav Soerkov onder huisarrest is geplaatst. Soerkov is een belangrijke speler geweest in het oppoetsen van Poetins imago sinds 1999. De Britse documentairemaker Adam Curtis belichtte Soerkov in een korte bijdrage voor Charlie Brookers jaaroverzicht Wipe 2014 (BBC).

Soerkov wordt door Nederland ervan verdacht het Buk-raketsysteem te hebben geregeld, waarmee pro-Russische separatisten in Oekraïne vlucht MH17 neerhaalden. Soerkov was ook een drijvende kracht achter Nashi, een ultra-nationalistische jeugdgroepering die wel met Hitler-jeugd wordt vergeleken. De organisatie werd in 2019 opgedoekt.

Curtis schreef in 2014 ook een lezenswaardige blog over (onder meer) Soerkov.

Tactieken om Russen te bereiken
Op dit moment is er binnen Rusland geen sprake meer van onafhankelijke nieuwsvoorziening. Russen krijgen daardoor een eenzijdig beeld van de oorlog, die in Rusland zo niet mag worden genoemd. Het iets anders noemen dan een ‘speciale militaire operatie’ kan fikse gevangenisstraffen opleveren.

Om de informatiebubbel te doorboren zijn geavanceerde nieuwe technieken ingezet, maar werden ook trucs uit de Koude Oorlog afgestoft, meldt de New York Times.

Modern is internationaal nieuws op constant wisselende websites in Rusland te zetten in een poging blocks van toezichthouder Roskomnadzor voor te zijn. Meer beproefde opties uit het Sovjet-tijdperk zijn afwijkende meningen te circuleren, om mensen aan het denken te zetten over de officiële narratief. “Alleen maar zeggen dat het officiële verhaal een leugen is, werkt niet”, aldus een Oekraïense expert.

Verslag uit Lviv
Uiteraard is hard nieuws over de directe gevolgen van de oorlog in Oekraïne het belangrijkste bestanddeel van nieuwsgaring. Het YouTube-kanaal Channel 5 with Andrew Callaghan bezocht de Oekraïense stad Lviv en vroeg daar gewone voorbijgangers - soms onder het gehuil van sirenes - naar hun ervaringen en mening.

Journalisten gedood
In de dorpen Boetsja en Yahidne zijn de lichamen gevonden van twee Oekraïense journalisten. Boetsja was al bezaaid met doden, de andere nederzetting kon worden bezocht nu Russen zich hebben teruggetrokken.

De vermoorde journalisten zijn Roman Nezhyborets (gevonden in Yahidne) en Zoreslav Zamoysky (gevonden in Boetsja). Nezhyborets, een video-editor voor regioale tv-zender Dytynets, zou in een kelder hebben geschuild. Hij zou een mobiele telefoon hebben verborgen. Volgens persvrijheidsorganisatie CPJ zou hij begin maart zijn moeder hebben gebeld met het verzoek vrienden en collega’s te benaderen hem uit werkgerelateerde groupchats te halen.

Russische troepen waren op zoek naar journalisten en mediawerkers. Op 5 maart zou Nezhyborets zijn betrapt toen hij belde. Hij werd daarna meegenomen. Zijn lichaam werd met vastgebonden handen teruggevonden. Nezhyborets zou door zijn knieën zijn geschoten, aldus Nezhyborets’ zuster op Facebook.

Zoreslav Zamoysky was een regionale freelance-journalist die onder meer lokale gemeentepolitiek versloeg. Sinds Rusland de invasie begon gebruikte Zamoysky zijn Facebook-pagina voor oorlogsverslaggeving. Op 4 maart publiceerde hij het laatste bericht.

Russia Today
De hoofdredacteur van de Russissche zender RT Margarita Simonyan heeft op de Russische televisie haar masker wat betreft persoonlijke, politieke en persvrijheden laten vallen. Een groot(s) land als Rusland kan alleen bestaan als er censuur is en politieke vrijheden worden beperkt, stelt ze.

Simonyan (geboren in 1980) zegt met warme gevoelens terug te denken aan haar jeugd in Sovjet-tijden. Censuur en beperkte politieke vrijheid levert je een economie als die in China op, aldus Simonyan. “Ik wil die wel”, stelt ze.

This is the head of Russia Today. Worth watching in full and remembering everyone who appeared on her channel, worked for it and shared its content with nonsense about how it was just an alternative point of view: pic.twitter.com/oxxIg1sUDD

— Ben Judah (@b_judah) April 13, 2022

Simonyan kreeg op 23 februari door de Europese Unie sancties opgelegd, als “centraal figuur” in het verspreiden van overheidspropaganda. “Door haar werk heeft ze de annexatie van De Krim en acties van separatisten in Donbas vergoeilijkt”, aldus de EU.

In 2014 kreeg het Engelstalige RT in Groot-Brittannië een tik op de vingers over de berichtgeving. Twee jaar later werden rekeningen van RT in Engeland geblokkeerd. RT was toen verbolgen over het gebrek aan bescherming van de persvrijheid.

Op 2 maart werden zenders RT en Sputnik in de hele Europese Unie verboden vanwege hun “essentiële en instrumentele rol” bij het verspreiden van Russische propaganda rondom de oorlog in Oekraïne.

Simonyan noemde dat verbod indertijd “volslagen onzin”. Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov sprak van een aanval op de persvrijheid.

Google legt beperkingen op
In een bericht aan uitgevers heeft Google gemeld dat het content waarin de Oekraïne-oorlog “wordt geëxploiteerd, gebagatelliseerd of goedgekeurd” per direct uitsluit van advertentie-inkomsten.

De zogeheten uitgeversrichtlijnen worden op dit punt aangescherpt. Google had al maatregelen genomen: zo kunnen sinds begin vorige maand Russen geen nieuwe accounts meer aanmaken voor Google-producten als AdSense, AdMob en de Google Ad Manager. Russische bedrijven kunnen sinds die tijd ook niet meer wereldwijd adverteren.

Amerikaanse politici op Russische lijst
Rusland heeft sancties opgelegd tegen Amerikaanse leden van het Huis van Afgevaardigden. Dat is an sich niet zo bijzonder, nu politici in Rusland ook zijn gesanctioneerd. In Amerika trekt vooral de aandacht dat het Huis van Afgevaardigen 435 leden telt, maar Rusland 398 politici door sancties treft.

Now I’m no math genius but… https://t.co/YnTDP9lCnq

— Schooley (@Rschooley) April 13, 2022

De Verenigde Staten legden eind maart sancties op aan 328 afgevaardigden van de Russische Doema, toen die voor erkenning van regio’s Loehansk en Donetsk stemden. Dit is daar een reactie op. Op Twitter danken gebruikers Rusland voor het outen van Amerikaanse politici die in Ruslands zak zitten.

Here’s a Guess pic.twitter.com/iMzjOTO5mL

— CyborgMama~??????VoteBlueIn22 ???????? (@MamaCyborg) April 13, 2022

Symbolische overwinning
Aan het begin van de oorlog werd het Oekraiënse verzet gesymboliseerd door grenswachten op het Slangeneiland in de Zwarte Zee. Geconfronteerd met de keuze tussen overgave of beschietingen, stelden ze de commandant van vlagschip Moskva voor op te donderen - al ging dat met het gepeperde Russian warship, go fuck yourself.

De grenswachten werden korte tijd doodgewaand maar overleefden. Oekraïne lijkt een tweede symbolische score te hebben gehaald door juist dát vlaggenschip Moskva met raketten te hebben uitgeschakeld. Volgens onbevestigde berichten zou de Moskva zelfs zijn gezonden.

Russische staatspersbureaus melden niets over een beschieting, maar spreken van een brand aan boord nadat munitie is ontploft. De 500-koppige bemanning zou zijn geëvacueerd en de oorzaak is in onderzoek, aldus Interfax/TASS.

Divers nieuws
Oekraïense kinderen die naar Rusland zijn gebracht zouden deze zomer gedwongen worden Russisch te leren, officieel “zodat ze meekunnen in het nieuwe schooljaar”. Dat verhaal doet de ronde in de Oekraïne-subreddit.

Telecombedrijven Nokia en Ericsson stoppen met hun activiteiten in Rusland. Nokia-topman Pekka Lundmark zegt onder de huidige omstandigheden geen mogelijkheden te zien om in Rusland actief te blijven. Het bedrijf haalt relatief weinig inkomsten uit het land, maar verwacht zo’n 100 miljoen euro te verliezen door het vertrek.

Het bedrijf wil wel zorg dragen dat telecomnetwerken in Rusland blijven werken: internetverkeer biedt Russen toegang tot meningen van buitenaf, aldus een korte verklaring.

Ericsson stopt ook in Rusland maar stuurt voorlopig de 600 Russische werknemers met betaald verlof.

Terugtrekkende Russische troepen hebben veel booby-traps achtergelaten, meldt de New York Times. Het betreft veelal landmijnen die zijn voorzien van trekdraden. Booby-traps zijn volgens berichten vastgemaakt aan auto’s, in privéwoningen, ziekenhuismateriaal, zakken aardappelen en lijken.

Это какими же нелюдями нужно быть? Это же в какую орду моральных уродов превратилась Россия?

Оккупанты при бегстве нашли время заминировать мешки с картошкой (!) и выставить их на видном месте, чтобы голодные мирные жители подорвались! pic.twitter.com/QfIpDEmAZq

— Մιtαuskαs 🇱🇹🇺🇦 (@_A_Vit_) April 8, 2022

De Oekraïense president Zelensky claimt dat hij niet officieel is benaderd over een bezoek van de president van Duitsland, meldt het ANP. Zijn Duitse ambtgenoot Frank-Walter Steinmeier zei dinsdag dat de regering in Kiev zijn aanbod om naar Oekraïne af te reizen had afgeslagen.