Kabinet dient noodwet in voor gebruik telecomdata in strijd tegen coronavirus

Het gaat volgens het kabinet om “onherleidbare tellingen per gemeente waarmee de verspreiding van corona nauwkeuriger kan worden gevolgd en voorspeld.”

Nederlandse telecomaanbieders gaan voor maximaal een jaar zendmastdata geanonimiseerd beschikbaar stellen aan het RIVM. Dit komt bovenop huidige gegevens zoals het bijhouden van het totaal aantal ziekenhuisopnames. Het kabinet hoopt op deze manier sneller een indicatie te krijgen van hoe het virus zich tussen gemeenten verspreidt.

De zendmastdata die naar het RIVM gaan, bestaan uit nu al bekende gegevens bij telecomaanbieders. Persoonlijke informatie (zoals bijvoorbeeld telefoonnummer) wordt verwijderd en daarna opgeteld. Het zou onmogelijk zijn om individuele personen uit deze data te destilleren, zo stelt het kabinet.

“Het gaat om een telling, per uur, per gemeente, van het totaalaantal mobiele telefoons dat daar aanwezig is vanuit welke gemeente. Daarbij wordt voor buitenlandse nummers ook een verdeling gemaakt naar herkomst op basis van het telefoonnummer. Deze verdeling gebeurt in acht categorieën, bijvoorbeeld ‘België’, ‘Duitsland’ en ‘Noord-Amerika’. Hiermee kan het risico op verspreiding vanuit en naar die regio’s beter worden ingeschat.”

Om de privacy van mensen in dunbevolkte gebieden, of in de eerder genoemde buitenlandse categorieën, te waarborgen, worden nergens aantallen onder de vijftien gerapporteerd. De aanbieders vernietigen de verzamelde extra gegevens elke dag.

Deze tijdelijke Noodwet is verbonden aan de bestrijding van het coronavirus en vervalt na maximaal een jaar. Elk half jaar wordt nut en noodzaak van de Noodwet geëvalueerd in de Tweede Kamer. Mocht onverhoopt blijken dat deze na een jaar nog steeds nodig is, kan er slechts bij koninklijk besluit voor periodes van maximaal twee maanden worden verlengd.

Extra zorgvuldigheid geboden
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) zal het zojuist gepubliceerde nieuwe wetsvoorstel bestuderen en beoordelen of de privacy goed is gewaarborgd.

“Wij hebben steeds gezegd: de inzet van telecomdata is in de huidige wetgeving niet toegestaan”, zegt AP-voorzitter Aleid Wolfsen. “Bij een wetswijziging moet de privacy daarom wel heel goed gewaarborgd zijn.”

“Het gaat om zeer gevoelige informatie: namelijk wie waar is, dag en nacht. Dit gaat om de privacy van álle Nederlanders, en deelname is niet vrijwillig.”

“Of je nu een smartphone hebt of een oude gsm van 20 jaar terug: je doet mee, je kunt niet weigeren. Je kunt nergens een schuifje omzetten of weigeren een app te installeren. Daarom is extra zorgvuldigheid geboden”, zegt Wolfsen.

Bits of Freedom, dat strijdt voor digitale burgerrechten en privacy, maakt zich zorgen. Zoals ze eerder al aangaven bij de omstreden corona-tracker “blijven fundamentele vragen onbeantwoord: Welk probleem moet precies met deze gegevens worden opgelost? Zijn deze gegevens daar wel geschikt voor? Is het verzamelen ervan proportioneel? En zijn er geen minder ingrijpende alternatieven?” .

Lees ook:
Overheid kan alleen met spoedwet locatiedata verzamelen in strijd tegen coronavirus (2 april 2020)