CPJ waarschuwt journalisten nu overheden telecomdata gebruiken om verspreiding coronavirus te volgen

De Europese Commissie wil dat de grote Europese telecombedrijven data van hun gebruikers gaan aanleveren in verband met de strijd tegen het coronavirus. Enkele voorbeelden waar het CPJ over rept: Reuters meldde dat Italië, Duitsland en Oostenrijk telecomgegevens met locatiegegevens doorgeven aan functionarissen die zich bezig houden met de volksgezondheid. Deze gegevens zouden wel geanonimiseerd zijn. In Zuid-Korea en Zuid-Afrika zouden de regeringen individuele mobiele telefoonlocaties in de gaten houden en Israël gaf de geheime dienst toestemming om de locatiegegevens van coronapatiënten uit te lezen. Telefoons van anderen die op diezelfde locatie waren worden ook gemarkeerd en in de gaten gehouden. En in Iran, Polen, India en Singapore worden apps ontwikkeld om te controleren of mensen zich aan de quarantaineregels houden.

Hoewel deskundigen op het gebied van volksgezondheid zeggen dat strikte bewegingsbeperkingen nodig zijn om het coronavirus in te dammen, zijn journalisten zich terdege bewust van de risico’s die hun werk met zich meebrengt wanneer regeringen en technologiebedrijven de mobiele activiteiten van burgers gaan volgen. CPJ heeft eerder bericht over Pegasus, spionagesoftware van het Israëlische spywarebedrijf NSO Group, dat gebruikt zou zijn door Saudie-Arabië om bijvoorbeeld gesprekken met de vermoorde Saudische journalist Jamal Khashoggi te lezen. Ook kan het gebruikt worden om journalisten te volgen en hun bronnen te achterhalen.

Volgens Bill Marczak kunnen dergelijke surveillancebevoegdheden en het onstaan van zulke technologieën tijdens crisissituaties moeilijk terug te draaien zijn en kan het worden gebruikt tegen journalisten die soms al in kwetsbare posities zitten, bijvoorbeeld in landen met autoritaire regimes.

“Telkens wanneer er een gevoel van urgentie is rond voorstellen om meer gegevens over mensen te verzamelen, zijn dat de momenten waarop we op moeten letten, omdat er slechte dingen kunnen gebeuren. Systemen kunnen zeer snel worden opgestart zonder zorgvuldige beoordelingen en evaluaties, omdat ze nu moeten worden uitgevoerd. Privacy en veiligheid kunnen een bijzaak worden.”

“Wat we weten over locatiegegevens van mobiele telefoons, is dat zelfs als de informatie is geanonimiseerd, dit kan worden omgedraaid om te zien waar mensen zijn - thuis, op het werk, bezig met woon-werkverkeer, heen en weer in hun buurt lopen, en natuurlijk journalisten die een bron ontmoeten.”

Het CPJ heeft nu ook samen met de internationale non-profitorganisatie Internet Society een site opgezet over hoe encryptie, de versleuteling van online communicatie, journalisten en een vrije pers kan beschermen. Op deze pagina staan allemaal tips en trucs over hoe journalisten veilig en hun werk kunnen blijven uitoefenen.