— dinsdag 21 oktober 2014, 10:17

Waar ligt de lat voor online onderzoek?

Online onderzoeksjournalistiek blijft vooral achter in presentatie. Komen deze specifieke digitale producties niet van de grond, dan kan de VVOJ deze categorie van haar Loep-prijzen beter opdoeken. Dat was ongeveer de uitkomst van het debat over online onderzoeksjournalistiek gisteravond gehouden door de VVOJ in de bescheiden redactieburelen van de Correspondent aan de Weesperzijde te Amsterdam. De aanleiding: De Digitale Loep wordt ook in 2014 – net als een jaar eerder – niet vergeven blijkens de nominaties. Laatste wijziging: 22 oktober 2014, 22:48

De jury bevond de twaalf inzendingen te licht. Wederom worden twee inzendingen (van De Correspondent en Altijd Wat Monitor) beloond met een stimuleringsprijsje.

Vanwaar die onvolwassenheid? Kan online onderzoeksjournalistiek wel tot volledige wasdom komen, of hebben we daar te overspannen verwachtingen van? Dat debat kon gisteren diepgaand gevoerd worden dankzij de onverbloemde inbreng van Sanne Terlingen over de inhoud van de jurering van De Loep. Terlingen zelf sneefde overigens in de poging om online onderzoeksjournalistiek op te zetten in aanvulling op programma’s als Reporter, Zembla en Argos bij de nieuwe samenwerkingssite Incontxt.nl (nu ineens NPO Journalistiek). Dat weet ze aan de een ongeïnteresseerde publieke omroep.

Digitaal onervaren
Echter, volgens Ronald Sistermans en Bas Hetebrij van de Altijd Wat Monitor begon de NCRV dit programma omdat onderzoeksjournalistiek ineens ‘modieus’ werd. De aanmoediging verdiende het met een onderzoek naar aangiften bij de politie, dat momenteel een vervolg krijgt. Sistermans en Hetebrij gaven toe dat ze als tv-mensen naar het online domein geschoven waren en die kans met beide handen aangrepen in het besef van hun volslagen onervarenheid als tv-journalisten.

“Internet hing er zielig bij, maar internet is nu leidend voor de bronnen van het politieonderzoek.” Dat was geen intentie: ze begonnen met ‘traditioneel bellen’ maar maakten een ‘noodsprong’ naar internet. ‘Sesam opende zich’ in de vorm van ruim 600 gemelde beroerde ervaringen van burgers en ook 30 meldingen van ontevreden agenten. “Als tv-makers vonden we dat revolutionair. Daarop zijn we de online interactie ook verder gaan entameren.”

“We moeten nog leren meer de rode draad van onderzoek te tonen”, vinden Sistermans en Hetebrij die bekenden dat de tv-uitzending de climax vormt en niet de online productie. Daarop kregen ze in het debat gaandeweg meer bijval: online onderzoeksjournalistiek is vaak meer een proces dan het werken naar een eindproduct.

Ook bij de Correspondent werken Dimitri Tokmetzis en Maurits Martijn al een jaar aan een serie over de krochten van de digitale datamacht en krijgen een Loep-aai over de bol voor Big business is watching you . Dit culmineert overigens binnenkort wel in een ouderwets eindproduct: een boek.

Specialisten aantrekken
Volgens de aanwezige journalisten moet een jury van een Tegel of Loep meer aandacht hebben voor het digitale proces. Niettemin waren ze het eens met Sanne Terlingen dat de digitale presentatie schromelijk tekort schiet en veel meer inzet vraagt. En betaling van de nodige jaren leergeld. Dat er niet is, maar zal wellicht via aangevraagde komen. Tokmetzis: “Een goede infographic presentatie kost zo 20.000 euro. Dat geld is er niet.”

Idealiter, vindt hij, werkt een vormgever van begin af aan mee met het onderzoek. Om geproduceerde tekst een data in een aanstekelijk digitale presentatie te gieten. Bij de Correspondent doet creatief bureau Momkai goed werk maar staat te veel op afstand van de dagelijkse productie, nog afgezien van de onhaalbare uurtjes-factuurtjes.

Ook de NCRV heeft geen geld (over) voor digitale specialisten die al gedurende het onderzoek vorm en inhoud aantrekkelijk weten te combineren in interactieve processen met het publiek.

De lat van De Loep ligt, volgens sommige debatdeelnemers, ten opzichte van bijvoorbeeld de tekstcategorie, te hoog. Er kwam kritiek op nominaties en toegekende prijzen. Yvonne van de Meent: “De vorig jaar bekroonde reportage van NRC over SNS Bank vond ik slecht gepresenteerd en ik heb het niet tot het eind uit kunnen lezen.”

Bij de jaarlijkse conferentie toont de VVOJ steeds vernieuwende buitenlandse digitale presentaties van journalistiek onderzoek. “Maar dat wordt vervolgens niet opgepakt in Nederland en België. We moeten ons veel meer inzetten om bij het publiek onder de huid te komen.”

Ondertussen vervaagt juist in het onderzoek zelf de grens tussen digitaal en analoog, vooral met toepassing van datajournalistiek. Het voorbeeld van Sybren Kooistra van de Volkskrant die met Jeroen Trommelen voortreffelijk onderzoek deed naar de wietmarkt werd diverse keren genoemd. Het publiek neemt het resultaat echter heerlijk uit de prachtige zaterdagkrant tot zich, in tekst. Ofschoon voorzien van treffend grafisch materiaal. Zo’n productie haalt geen Digitale Loep volgend jaar.

Ondertussen blijft de Online Journalisten Nederland (VOJN)  aldus voorzitter Stephan Okhuijsen wél jaarlijks prijzen uitreiken voor de beste online journalistiek. De lat ligt laag, want het gaat de VOJN om de stimulans.

 

Tip de redactie

Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, coördinator magazine

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.