Toezichthouder CTIVD bezorgd over voorstellen aanpassing Wiv-sleepwet

Vorig jaar concludeerde toezichthouder CTIVD dat de inlichtingendiensten gegevens van miljoenen Nederlanders veel langer werden bewaard dan wettelijk is toegestaan. Ook zou door het massaal verzamelen van data ook informatie over journalisten en advocaten in de datasets zitten. Zonder rechterlijke toestemming mogen deze beroepsgroepen eigenlijk niet gevolgd worden.

De Commissie Evaluatiecommissie Wet op inlichtingen- en veiligheidsdiensten (ECW) beveelt in een vandaag gepresenteerd rapport aan om bij bulkdata geen onderscheid meer te maken hoe deze verkregen werd (hacken, kabelinterceptie of via een informant) in ruil voor meer ingebouwde waarborgen én een langere bewaartermijn (tot wel drie jaar) waarbinnen diensten de data op waarde moeten schatten.

De CTIVD had juist bezwaar gemaakt tegen zulke lange bewaartermijnen.

Dat de #Sleepwet voor problemen zou zorgen was te voorzien. Nu concludeert de evaluatiecommissie ook dat de wet tekort en doet aanbevelingen. Niet al die aanbevelingen treffen wat mij betreft doel, zeker niet als de werking van de wet erdoor verruimt. https://t.co/YXiIRqrx2e

— Sidney Smeets #TeamD66 (@advocaatsmeets) January 20, 2021

Inlichtingendiensten zouden de relevantie van data niet meer puur op gerichte doelwitten moeten beoordelen maar op “operationele waarde”. Dit biedt inlichtingendiensten meer ruimte de bewaartermijn maximaal te benutten.

Ook daar heeft CTIVD moeite mee: “Het interpreteren en analyseren van door de diensten verzamelde gegevens is waar de diensten hun grootste slagkracht aan ontlenen. Tegelijkertijd is dit ook het terrein waar de grootste zorgen in de samenleving over bestaan. Bijvoorbeeld bij zogenaamde bulkdatasets gaat het immers om gegevens van miljoenen burgers die geen onderwerp van onderzoek door de diensten zijn of dat ooit zullen worden”, stelt CTIVD.

Andere aanbevelingen van ECW zijn geen onderscheid meer tsusen metadata en inhoudelijke gegevens. Die zouden straks beiden onder een even zwaar regime vallen. Inlichtingendiensten zouden verder de vrijheid moeten hebben om al verkennende hacks en metingen te doen bij aanbieders, voor er écht dataverzameling plaatsvindt.

Onder omstandigheden zouden inlichtingendiensten bij conflicten met toezichthouders bij een rechter van de Raad van Sate om interpretatie te vragen. “Dit is een winstpunt voor de geheime diensten, die zich nog weleens beknot voelden door de toezichthouders en nu een soort beroepsmogelijkheid hebben”, stelt de Volkskrant.

In een reactie schrijft de CTIVD dat ze moeten “concluderen dat de operationele belangen van de diensten ten behoeve van de bescherming van de nationale veiligheid en de belangen van de bescherming van fundamentele rechten van de burgers in het rapport van de ECW niet in balans zijn.”