Raad voor Cultuur en Commissariaat zien plek voor ON! en ZWART in omroepbestel, maar plaatsen wel kanttekeningen

ON! en ZWART zijn volgens de Raad voor Cultuur  “van toegevoegde waarde, omdat ze een herkenbare stroming vertegenwoordigen, nieuwe doelgroepen bedienen en de verscheidenheid van het aanbod vergroten”.

De raad wijst bij ON! expliciet op het belang van journalistieke waarden voor het vertrouwen in het publieke omroepbestel. Daarin past het om op basis van feiten andere visies en opinies te brengen. Maar het is volgens de raad van belang dat ON! zich distantieert van de structurele diskwalificatie van NOS als onafhankelijke nieuwsvoorziening. 

“Indien ON! persisteert in de consequente diskwalificatie van de NOS als betrouwbare nieuwsvoorziening dreigt hij het bestel als geheel aanzienlijke schade toe te brengen. Het wantrouwen ten opzichte van de onafhankelijkheid van de NOS doet ook afbreuk aan het vertrouwen in de journalistiek in zijn totaliteit.”

ON!-voorzitter Arnold Karskens zegt tegen NU.nl te willen luisteren naar kritiek, maar vindt het belangrijk dat de journalistiek zichzelf scherp houdt.

Ook wil de raad dat ON! zijn governance-structuur anders inricht. ON! heeft nu een Raad van Toezicht met slechts twee personen, wat niet conform is met de Governance Code Cultuur. Eén van die twee leden is bovendien voorzitter van de ledenraad. De raad vindt dit een “onwenselijke constructie” en adviseert de minister dit door de omroep te laten rechttrekken.

Ook een recent incident waarbij Akwasi een EO-journalist “op onaanvaardbare wijze onder druk heeft gezet om materiaal te verwijderen” leidt tot bezorgdheid bij de raad. Ook ZWART dient alert te blijven op journalistieke waarden, staat in het advies.

De raad plaatst door mede door deze gebeurtenissen kritische kanttekeningen bij de regels voor toelating. Een open bestel is alleen houdbaar als er duidelijke en eenduidige criteria komen voor toe- en uittreding, waarschuwt de raad. 

De raad stelt verder dat het “knelt, dat “erkenningsaanvragen van aspirant-omroepen met het huidige toetsingskader niet ondubbelzinnig op dergelijke belangrijke waarden beoordeeld kunnen worden.”

Ook aanvragen van de overige publieke omroepen krijgen een positief advies. De huidige aspirant-omroepen PowNed, WNL en HUMAN, hebben volgens de raad de afgelopen erkenningsperiode hun toegevoegde waarde bewezen. In de nieuwe periode moeten zij een samenwerkingsomroep vormen met een van de zes reeds erkende omroepen: AVROTROS, KRO-NCRV, BNNVARA, EO, MAX en VPRO.

Het Commissariaat heeft ook haar bedenkingen over ON!. ‘Het Commissariaat heeft met zorg kennisgenomen van ingezonden brieven en video’s die op de website van aspirant-omroep Ongehoord Nederland zijn gepubliceerd over de (vermeend onjuiste, discriminerende en misleidende) berichtgeving van de NOS. Het Commissariaat heeft geen aanwijzing dat het media-aanbod van de NOS niet betrouwbaar zou zijn of niet op onafhankelijke wijze tot stand komt’.

Het Commissariaat vraagt de minister ook om nieuwe regels om de aanvragen te beoordelen omdat de huidige kaders onvoldoende zijn. ‘Deze kaders zouden op termijn het publieke omroepbestel kunnen ondermijnen. Bijvoorbeeld omdat er wettelijk gezien geen mogelijkheden bestaan om partijen die onvoldoende bijdragen aan het publieke omroepbestel of daaraan zelfs afbreuk dreigen te doen niet toe te laten tot het bestel’, aldus het Commissariaat.

Op basis van de adviezen van het Commissariaat voor de Media, de Raad voor Cultuur en de NPO besluit de minister vóór 1 augustus welke omroepen een erkenning en welke een voorlopige erkenning krijgen.