Politie: meer prioriteit voor veiligheid journalisten

De Meij tekende meteen aan dat hoewel politie en journalistiek regelmatig goede gesprekken voeren over persveiligheid, het ‘niet makkelijk is om 65.000 politiemensen overtuigd te krijgen’ van de kwetsbare veiligheidspositie van de journalistieke media. De Meij: ‘Het is een serieus probleem, waar we als politie meer prioriteit aan moeten geven. We gaan wel vooruit en de stichting PersVeilig (dat de positie van journalisten bij bedreiging en geweld probeert te versterken) is daar een goed hulpmiddel bij.’

Thomas Bruning van de NVJ, een van de initiatiefnemers, vindt dat PersVeilig daarom een structurele basis moet krijgen. Hij zei in Nieuwpoort blij te zijn met de toezegging van de publieke omroep om in de veiligheid van de journalistieke makers te investeren, maar merkte bij de uitgevers ‘nog weinig enthousiasme’ hiervoor. ‘Terwijl dat steeds belangrijker wordt’.

Hij wees expliciet op de moeilijke positie voor freelancers, die vaak meer risico nemen dan goed is omdat ze onder grotere tijdsdruk werken. ‘Een fotograaf krijgt betaald per foto. Maar als hij veiligheidsvoorbereidingen moet treffen wanneer hij een spannende demonstratie moet verslaan – zoals waar hij zijn auto strategisch en veilig neerzet en hoe hij zijn camera beschermt – moet hij dat in zijn eigen tijd doen.’

Programmamaker Rowan Blijd (KRO-NCRV) vertelde hoe zij in 2017 werd bedreigd en geïntimideerd nadat ze een ludieke campagne voor inclusiviteit had gelanceerd. ‘Omdat ik een zwarte vrouw ben waren het vooral racistische en seksistische opmerkingen, zoals “ga naar je eigen land”. Het lastige vond ik dat niet duidelijk was wie mij hierbij kon helpen in het bedrijf. En als ik het aan collega’s vertelde, reageerden ze vaak laconiek, zo van “het hoort erbij”. Ik heb een tijdje overwogen te stoppen en ik betrapte me soms op zelfcensuur.’ Ze pleit daarom voor een goede infrastructuur bij de omroepen, zodat bedreigde journalisten goed worden opgevangen. ‘En training en wetgeving voor de politie om hier goed mee om te gaan.’

‘In 2017 wilden ze me vermoorden’, vertelde misdaadjournalist Paul Vugts (Het Parool) even later in een debat over de bescherming van journalisten, ‘en ik ben heel blij hoe medewerkers van de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) mij destijds tailor-made hebben beveiligd. Ze deden zoveel mogelijk hun best om mij mijn eigen agenda te kunnen laten volgen. Maar met criminelen kon ik natuurlijk niet afspreken, terwijl ik die wel als bronnen nodig had.’ Voor andere journalisten die kampen met minder ernstige bedreigingen zijn volgens Vugts eveneens tailor-made oplossingen nodig. ‘Het belangrijkste is dat veiligheid van media meer in de roots van de politie komt te zitten.’

Niet toevallig werd op hetzelfde moment in Nieuwspoort aandacht besteed aan de digitale veiligheid van journalisten. Volkskrant-journalist Huib Modderkolk ontving de Prijs van het Vrije Woord, vanwege zijn belangrijke stem in het debat over slinkende privacy in de oprukkende digitale wereld.

Jurylid Jeroen Smit stelde dat de jury zich dit keer de vraag stelde of de persvrijheid wordt bedreigd en dit ondubbelzinnig met “ja” moest beantwoorden. ‘De voor alle journalisten inmiddels onmisbare smartphone kan bijvoorbeeld door kwaadwillenden worden gehackt met spionage-software. En dat gebeurt ook. En ook de Nederlandse politie koopt sinds 2019 commerciële hacksoftware in.’

Smit roemde Modderkolks’ moed. ‘Hij heeft ook zelf te maken gehad met hacks en intimidatie(..). Het is een extra verdienste dat hij met zijn werk ook blootlegt hoe vrijheden en rechten van de pers in het geding zijn, naast die van iedere burger.’