Heeft de NRC te hard geoordeeld over Oscar Garschagen?
NRC’s China-correspondent Oscar Garschagen is weg bij de krant. Hij heeft grenzen van journalistieke zuiverheid overschreden. Hij erkent dat ook zelf. Maar die grenzen zijn verre van scherp en dat is ook goed, anders zouden er geen journalistieke verantwoordelijkheid en rechtschapenheid – en dus geen journalisten - nodig zijn.
Hier speelt het onderscheid tussen waarheid en werkelijkheid. Mij dunkt dat Garschagen, een formidabele journalist, altijd de waarheid heeft gediend en trouw is gebleven. Het probleem zit hem in de werkelijkheid waarin journalisten aanwijzingen, illustraties, getuigenissen en bewijzen van de waarheid zoeken en aan hun publiek presenteren.
Die werkelijkheid is altijd chaotisch en geeft meestal niet meteen de waarheid prijs en al bijna nooit op een presentabele manier. Daarom moet een verslaggever met cameraploeg van het Journaal vaak een volle dag op locatie ‘draaien’ om voor het avondjournaal drie minuten over te houden waarin mensen aan het woord komen wier relaas een collage is van wat ze in herhaalde stuntelige pogingen geprobeerd hebben te zeggen. Wat wij dan in het journaal zien/horen is dus nooit zo gezegd. Het is de zwaar geredigeerde werkelijkheid die zo geschikt wordt gemaakt om de waarheid te illustreren.
Je kon als journalist op Sint Maarten maar zo de pech hebben dat de eerste zeven mensen die je daar aansprak, zeiden dat het allemaal wel meeviel. Pas nummer acht stond te huilen van ellende en die had je nodig om aan je lezers, luisteraars, kijkers de waarheid te vertellen. Dat die selectie van de werkelijkheid de waarheid is, dat weten wij en dat weet de hoofdredacteur omdat wij de journalist in kwestie als vakkundig en integer kennen.
De journalistieke media doen niet anders dan de werkelijkheid manipuleren. De politicus in de studio zit daar niet zoals ie is, maar is zwaar geschminkt. Bij Pauw zit zelden de kleine man (de werkelijkheid) want daar is vaak geen touw aan vast te knopen. Er zitten welbespraakte tot abstractie in staat zijnde intellectuelen die samen de waarheid formuleren. De werkelijkheid wordt er weggehouden ten bate van de waarheid.
Ook schrijvende journalisten zijn, met name in het genre reportage, altijd bezig de werkelijkheid ‘naar de waarheid te zetten’. Een letterlijke aanhaling van een bron, of dat nu iemand van de straat is of een expert, is zelden een letterlijke quote. Al staat ze tussen aanhalingstekens, wij hebben van spreektaal schrijftaal gemaakt, alle uuhh’s, ander gehakkel, dialect en taalfouten hebben we verwijderd en niet zelden hebben we van wat er gezegd is gemaakt wat er bedoeld was te zeggen. En zo hoort het ook. De bron zelf zou zich zwaar genomen voelen als we zijn gehaspel letterlijk afdrukten. Wij hebben van zijn werkelijkheid zijn waarheid gemaakt en dat is ons toe te vertrouwen omdat wij ware journalisten zijn.
Zo selecteren wij ook het fysieke landschap tot wij een in de waarheid passend sfeerbeeld hebben gevonden. En laten wij deskundigen aan het woord, waarvan wij een beetje laf in het midden laten of we die zelf hebben gesproken of anderszins opgepikt, omdat wij hun autoriteit niet kunnen missen in onze staving van de waarheid. Dit is het normale journalistieke schrijfambacht waarop alle kranten dagelijks drijven.
Natuurlijk moeten wij altijd uiterst zorgvuldig zijn en geen namen verwisselen en zeker niet verzinnen. Maar in het licht van de noodzakelijke journalistieke praktijk zijn veel van Garschagens ‘type fouten’ – Citaten ….. die verkeerd zijn opgeschreven; ….sfeerbeschrijvingen die niet kloppen…; Citaten van verschillende mensen die zijn samengenomen in één persoon…; ….het overnemen van andere media zonder bronvermelding. – al dan niet discutabele overtredingen in de sfeer van de te redigeren werkelijkheid omwille van the narrative. Termen als fraude en plagiaat suggereren ten onrechte dat ook de waarheid bij Garschagen niet in goede handen was.
As ik mijn boosheid de vrije loop zou laten, zou ik het polemischer zeggen: met deze berechting en massieve publicaties erover in de eigen kolommen heeft NRC buitensporig geweld gebruikt tegen een fundamenteel integere collega. Het zegt meer over de krant dan over zijn gewezen China-correspondent.
Marc De Koninck is journalist en ex-correspondent in Den Haag, Brussel en Washington voor de toenmalige VNU-dagbladen
Lees ook: de opinie van Frits van Exter, voorzitter van de Raad voor de Journalistiek over de kwestie.
Praat mee
13 reacties
bouma, 25 september 2017, 16:42
Dank, Marc de Koninck, voor het verwoorden van wat ik dacht. Volgens de NRC heeft Garschagen zich in een aantal artikelen, geschreven in de jaren 2015, 2016 en 2017 schuldig gemaakt aan vijf ‘type fouten’:
- Slordigheden, zoals namen die door elkaar zijn gehaald.
- Citaten die zijn toegeschreven aan de verkeerde persoon, of die verkeerd zijn
opgeschreven.
- Details en sfeerbeschrijvingen die niet kloppen of aan de verkeerde situatie zijn
toegeschreven.
- Citaten van verschillende mensen die zijn samengenomen in één persoon, vaak met
een fictieve naam.
- In enkele gevallen tot het overnemen van andere media zonder bronvermelding.
Het zijn fouten, dat is waar, maar het gaat er bij mij niet in dat je daarvoor een productieve en vakkundige collega één jaar voor zijn pensioen aan de schandpaal nagelt en zijn reputatie voorgoed vernietigt. Hoe het wel had gemoeten, dat weet ik ook niet goed, maar het lijkt erop dat Barbertje moest hangen, omdat de krant niet tegen de golf van negatieve publiciteit in wilde gaan die Garschagens voormalige assistent had veroorzaakt.
Ik heb medelijden met de collega’s bij de NRC. Die moeten het idee hebben dat ze bij iedere fout een mes in de rug kunnen krijgen van hun werkgever.
Hilda Bouma, Het Financieele Dagblad
Bert van Hijfte, 25 september 2017, 18:14
De gelaagdheid en veelvormigheid van exotische en hiërarchische culturen als China en India maakt het extra moeilijk om de “waarheid” recht te doen. Van de waarheid zijn er vele. Daarnaast blijft er het probleem van de communicatie: Het Chinees, de lokale talen, de tolken en de vele interpretaties van de “high context” communicatie waardoor het in dit soort landen uiterst moeilijk is om te doorgronden wat mensen werkelijk bedoelen, mensen die vaak een zo gunstig mogelijk beeld schetsen van hun land of vertellen wat de journalist graag wil horen . Als je alle journalisten zou moeten ontslaan die hun eigen interpretatie van de werkelijkheid op ons los laten en gebruik maken van wat elders geschreven is, dan houden we waarschijnlijk weinig journalisten (in verre landen) over. Een voorbeeld wat dichter bij huis: Hoofdredacteur Vandermeersch goochelt (ook) met de waarheid als het over de oplagecijfers van de NRC gaat.
Judit Neurink, 25 september 2017, 18:52
Dank je zeer, Marc, voor het verwoorden van waar ik al dagen door van slag ben. Dat je als journalist met een achtergrond zoals die van Oscar Garschagen zomaar publiekelijk aan de schandpaal kunt worden genageld en afgeserveerd over iets dat de benaming fraude en plagiaat niet waard lijkt. Waarom moet dit zo publiekelijk en beschadigend? Moet het als een afschrikwekkend voorbeeld dienen, of speelt wraak ergens misschien een rol? Waarom blijft het zo stil bij de NRC, waar mensen toch ook geschrokken moeten zijn te zien hoe een gerespecteerd collega onderuit wordt geschopt? Waarom, waarom, waarom?
Jacqueline Wesselius, 25 september 2017, 19:55
Dank, allen, Marc voorop. Ik kan me hier alleen maar bij aansluiten. Ook ik loop net als Judit al dagen in mijn hoofd een antwoord te formuleren en Marc de Koninck doet dat uitstekend. De details die Hilda opsomt, maken de handelwijze van NRC extra belachelijk. Want waar gaat het helemaal om? Welke schrijver was het ook weer die zei : “Ik lieg de waarheid”? Precies zo is het. En als een collega als Oscar eruit moet vliegen, dan had hetzelfde lot mij als Parijse correspondent van de Volkskrant al die jaren geleden ook moeten treffen. Want waar zelfs een Nederlandse werkelijkheid lang niet altijd letterlijkis weer te geven in een Nederlandse krant, geldt dat des te meer voor een Franse werkelijkheid , om over die in China nog maar te zwijgen . Daar is een vertaalslag voor nodig. Een ‘leugen’ in zekere zin.
Frans Oremus, 25 september 2017, 21:08
Wat een onzin allemaal. De schade die Garschagen willens en wetens aanricht is enorm. Vergelijkbaar met die van Perdiep Ramesar bij Trouw. Ook Oscar verzon een werkelijkheid, ondanks zijn ‘staat van dienst’. Punt is dat beiden voor een kwaliteitskrant werkten en ergens een grens zijn overgegaan die ontoelaatbaar is.
NRC greep trouwens al eens, terecht, hard in bij plagiaat: https://www.villamedia.nl/.../andere-functie-voor-nrc...
Frans Oremus, 25 september 2017, 21:11
Excuus, hierbij de hele link https://www.villamedia.nl/artikel/andere-functie-voor-nrc-redacteur
Nico Kussendrager, 26 september 2017, 07:13
Debat over correspondenten
Helemaal eens met deze reacties. Zo’n vertrek verdient Oscar niet. En inderdaad is deze manier van werken – misschien niet altijd goed – herkenbaar. Gebruikte ik altijd de sfeerbeschrijving van dat moment? Of wellicht de sfeer verspreid over een aantal dagen en indrukken van anderen die overeen kwamen met de mijne? Waren de citaten precies zo als iemand iets had gezegd? Of had hij het kunnen zo kunnen zeggen?
Maar er is meer. Oscar had zo’n grote productie dat het bijna ongeloofwaardig begon te worden dat al die verhalen aan journalistieke kwaliteitseisen konden voldoen. Hoofd- en buitenlandredactie hadden daar oog voor moeten hebben.
Beter dan Oscar zo te laten vertrekken had NRC*H het debat kunnen aangaan over de werkwijze van correspondenten, kwaliteitseisen en ethische normen. Voor zo’n debat is het nog niet te laat. Ik doe graag mee.
Nico Kussendrager, journalist/docent journalistiek
rfverwer, 26 september 2017, 08:55
Er zijn zelfs (oud-)NRC-journalisten die gewoon melden dat ze personen samenvoegen: https://renzoverwer.wordpress.com/2017/09/23/oscar-garschagen-en-het-samenvoegen-van-personages/
cor groeneweg, 26 september 2017, 18:09
Helemaal eens met Marc in de beschrijving van dilemma’s van een eervol journalist. Wat mij stoort is dat NRC en ‘bazooka’ Vandermeersch een beeldvorming hebben neergezet die bepalend is. Media buitelen vervolgens over elkaar heen zonder de feiten zelf te kennen of beoordelen. Zo suggereerde de Volkskrant dat Oscar verhalen ‘verzonnen’ had en nam dit in een naschrift op de site terug. Zet een paar correspondenten en doorgewinterde journalisten bij elkaar je krijgt honderden voorbeelden van dilemma’s en oplossingen, waarbij Oscars handelen nu wellicht nog heilig is…......
Vandermeersch verschuilt zich intussen achter zijn zogenaamd onafhankelijke ombudsman en straks waarschijnlijk achter zijn Rvc, zou me niets verbazen. Het zou hem sieren om een onafhankelijk iemand danwel commissie zich te laten buigen, 1. over die dilemma’s en hoe daarmee om te gaan en 2. de manier waarop NRC dit heeft aangepakt onder leiding van ‘bazooka’ Vandermeersch.
Cor Groeneweg
noreasscher@gmail.com, 28 september 2017, 08:49
Wat een treurig stukje van meneer De Koninck. De eerste alinea is al dramatisch en de rest van het betoog raakt al helemaal kant noch wal. Stel je voor dat we de redenering van toepassing zouden laten zijn op de voedselindustrie.
“Hij heeft grenzen van voedselveiligheid overschreden. Hij erkent dat ook zelf. Maar die grenzen zijn verre van scherp en dat is ook goed, anders zouden er geen voedselveiligheid, verantwoordelijkheid en rechtschapenheid – en dus geen voedselproducenten - nodig zijn.”
Nee lekker de grenzen zijn vaag en dus…?
En dan het volgende. Als iemand zo ‘ruiterlijk’ zijn ‘journalistieke onzuiverheid’ erkent, is er vast nog veel meer aan de hand… Althans, dat zou een goede journalist als Marc De Koninck direct moeten denken. Met de snelle erkenning en excuus (en de leuk gevonden spin van oude man die niet meer helemaal mee kan komen, maar nog zo graag wil, pathetisch), hopen heer Garschagen en Vandermeersch dat de journalistieke collega’s er het zwijgen toe doen. En dat lijkt te lukken, zie de reacties hieronder. Journalisten zijn zelden kritisch als het om hun eigen feilen gaat. En correspondenten aanpakken is sowieso lastig, want dat zijn vaak machtige collega’s die ‘na een lange staat van dienst’ een ‘correspondentschap’ krijgen, toch nog steeds een post met aanzien.
Als het om iemand uit het bedrijfsleven zou gaan zou de reactie vast heel anders zijn. Een voedselproducent die manipuleert met voedsel? Is dat erger dan een journalist die manipuleert met de waarheid?
Jan Werts, 28 september 2017, 12:12
Helemaal eens met Marc de Koninck. ‘De schandpaal’, dat was mijn eerste spontane gedachte toen ik vorige week las hoe de NRC Oscar Garschagen aan de deur zette. Inderdaad ‘met deze berechting en massieve publicaties erover in de eigen kolommen heeft NRC buitensporig geweld gebruikt tegen een fundamenteel integere collega. Het zegt meer over de krant dan over zijn gewezen China-correspondent’.
Jan Werts, sedert 1976 correspondent te Brussel en tussentijds Washington DC, vandaag voor Clingendael Internationale Spectator en het Montesquieu Instituut.
Taco Slagter, 16 oktober 2017, 19:10
Als oud-correspondent Midden Oosten heb ik ervaren dat op (hoofd)redacties nogal eens ernstig de omstandigheden worden onderschat waaronder correspondenten in met name autocratisch geregeerde landen moeten werken. Als de NRC daarmee mee ook eens rekening had gehouden bij het eindoordeel - voordat de hoofdredactie daarmee snoeihard naar buiten kwam - dan was het ‘vonnis’ wellicht milder geweest. Al laat dat onverlet dat journalistiek gesjoemel in artikelen een grote zonde, zo niet een doodzonde, is. Maar een zeer gewaardeerd collega van statuur daarmee ook publiekelijk te schande zetten, is een brug te ver. Welke journalist is, als het hier om gaat, brandschoon? Garshagen verdient de schandpaal niet!
Hans Kuijper, 1 mei 2018, 19:46
Het venijn zit in de staart van het NRC Handelsblad artikel van Peter Vandermeersch d.d. 20-9-2017.
“Ondanks de fouten die Garschagen heeft gemaakt,” lees ik, “zullen we Oscar als mens én collega in ons hart blijven dragen.” Desondanks is mens én collega Oscar oneervol ontslagen.
“De recente fouten mogen niet verhullen dat hij in de voorbije jaren uitstekend werk heeft verricht,” lees ik verder. Als sinoloog, oud ‘ambassadeur’ in Taiwan en slechts weekend lezer van NRC Handelsblad kan ik dit volmondig beamen. De heer Garschagen had de moed (anderen zullen zeggen: was zo dom) om kritisch over het perfide bewind in Peking te schrijven. Dit zal hem daarginds niet in dank zijn afgenomen en judas Zhang Chaoqun zal er – gesteund en heimelijk aangemoedigd door hoger geplaatste lieden die doorgewinterd zijn in het “cloak-and-dagger” spel - dankbaar gebruik van hebben gemaakt.
Als de hoodredactie van NRC Handelsblad, waar “de leugen regeert”, zich voldoende had gerealiseerd dat (en hoe!) een gefrustreerde lokale ex-medewerker van haar correspondent in China wraak op zijn voormalige chef nam, had zij milder, d.w.z. menselijker over “mens én collega” Oscar geoordeeld en hem slechts intern op de vingers getikt.
Ik sta zeker niet voor de volle honderd procent achter de heer Garschagen, maar waarom moest zijn zaak zo hoog worden opgespeeld? Waarom moest “mens én collega” Oscar niet, in een gesprek onder vier ogen, streng door zijn hoogste baas worden toegesproken maar aan de publieke schandpaal worden genageld? Wiens belang dachten de hoofdredactie en NRC Ombudsman Sjoerd de Jong hiermee te dienen? Is er aan het Rokin in Amsterdam rekening mee gehouden dat het wereldkundig maken van de affaire nadelige gevolgen voor de krant zelf zou kunnen hebben? Wie heeft daar immers geen boter op zijn/haar hoofd!
Ik herinner mij het akkefietje dat wijlen Willem van Kemenade met de leiding van een van Neerlands “kwaliteitskranten” had nog goed en met de her-benoeming van zwaargewicht Garrie van Pinxteren (een veelzeggende beslissing!) wens ik hoofdredacteur Vandermeersch veel succes, maar de krant die tegenwoordig ruimte biedt aan actrice en columniste Georgina Verbaan en zich ooit met de slagzin “slijpsteen voor de geest” afficheerde dient wel te beseffen dat de grens tussen feiten en waarden diffuus is, zoals overtuigend door Hilary Putnam in “The Collapse of the Fact/Value Dichotomy” (Cambridge, MA: Harvard University Press, 2002) is aangetoond.
J.J.P. Kuijper, Rotterdam