Opleidingen: aantal aanmeldingen journalistiek én afgestudeerden loopt terug

De aankondiging leek in september uit het niets te komen. Na 28 jaar trok de Erasmus Universiteit per direct de stekker uit zijn Postacademische Deeltijdopleiding Journalistiek (PDOJ). De reden: door een teruglopend aantal aanmeldingen werd het voor de opleiding steeds moeilijker om journalistiek talent te selecteren en de kwaliteit van instroom te garanderen.

De PDOJ is niet de enige opleiding die het aantal aanmeldingen zag teruglopen, blijkt uit een rondvraag van Villamedia. Hoewel de journalistieke opleiding op hbo en universitair niveau dit studiejaar samen nog 903 eerstejaars mochten verwelkomen, zijn dat er minder dan in andere jaren.

Alle hbo-instituten die journalistieke opleidingen verzorgen gaven inzicht in cijfers. Bij de universiteiten koos alleen de Vrije Universiteit Amsterdam ervoor geen inzage te geven.

Daling in aantal eerstejaars
Waar de Fontys Hogeschool voor Journalistiek (FHJ) een paar jaar geleden nog ‘vol zat’ en studenten bij de deur moest wegsturen, startten afgelopen september nog 257 eerstejaars aan de opleiding. De School voor Journalistiek van de Hogeschool Utrecht – de enige journalistiek opleiding die nog een numerus fixus hanteert – zit in studiejaar 2018/2019 ook niet vol.

Van de 300 plekken zijn er 248 bezet. In andere jaren werd de numerus fixus altijd helemaal of bijna helemaal behaald, verduidelijkt Hans de Clercq, directeur van het Instituut voor Media van de Hogeschool Utrecht. De opleiding overweegt nu de numerus fixus los te laten. De Clercq: “Omdat het totale aantal aanmeldingen van alle opleidingen is gedaald, is risico voor grotere uitstroom geen issue meer.” De Christelijke Hogeschool Ede (CHE) en Windesheim verwelkomden respectievelijk 92 en 192 nieuwe eerstejaars.

Ook aan de universiteiten loopt het aantal aanmeldingen terug. De Universiteit van Amsterdam (UvA) nam dit studiejaar zoals altijd 32 studenten aan, legt UvA-hoogleraar Mark Deuze desgevraagd uit. Maar waar de opleiding in andere jaren zo’n 150 aanmeldingen kreeg, waren er dit jaar “minder dan honderd”.

Ook bij andere universitaire opleidingen gingen dit jaar enkele tientallen studenten aan de slag met een journalistieke master. De Rijksuniversiteit Groningen begon het studiejaar met 29 nieuwe journalistiekstudenten en de Erasmus Universiteit verwelkomde bij zijn master Journalistiek en Nieuws 23 eerstejaars. Bij de Universiteit Leiden waren dat er 30, al kozen 103 studenten wel voor de minor journalistiek. Deze zijn in de telling van Villamedia niet meegenomen, omdat ze geen volledige journalistieke opleiding volgen.

Bij de Radboud Universiteit is de afstudeerrichting Journalistiek en Nieuwsgebruik dit studiejaar om organisatorische redenen verdwenen. Studenten kunnen kiezen voor andere specialisaties en een zogenoemd ‘Programma op maat’ samenstellen, waarbinnen ze cursussen kunnen volgen die ze interessant vinden.

Ook minder afgestudeerden
Naast de instroom is ook het aantal studenten dat hun opleiding succesvol afrondt gedaald. De opleidingen leverden in studiejaar 2017/2018 samen 466 nieuwe journalisten af. De hbo-opleidingen waren net als de afgelopen jaren hofleverancier en beloonden samen 357 studenten met een diploma’s.

Bij de School voor Journalistiek bleef het aantal afgestudeerden ten opzichte van vorig jaar gelijk (153), Windesheim zag een kleine stijging (van 69 naar 88) en bij de FHJ en de CHE daalde het aantal afgestudeerden, respectievelijk van “ongeveer 100” naar 88 en van 45 naar 28. Bij de universiteiten behaalden 109 journalistiekstudenten hun papiertje. 14 daarvan kwamen van de in september stop gezette PDOJ.

Hoewel het aantal afgestudeerden lager ligt dan eerdere jaren, is de journalistieke markt juist verbeterd. Dat meldt de donderdag verschenen Keuzegids HBO. De gids stelt dat studenten die nu aan een journalistieke opleiding beginnen bij hun afstuderen 85 procent kans hebben op een baan. 

Verantwoording
Villamedia vroeg hogescholen en universiteiten die journalistieke opleidingen aanbieden de afgelopen weken om cijfers. We waren benieuwd naar het aantal eerstejaars dat in studiejaar 2018/2019 aan de opleiding was begonnen én naar het aantal studenten dat de opleiding met succes heeft afgerond in 2017/2018. Aanleiding was het plotse stoppen van de PDOJ, dat aangaf niet genoeg aanmeldingen meer te ontvangen om ‘de kwaliteit van instroom te garanderen’.

Veruit de meeste opleidingen gaven gehoor aan de oproep. Alleen de Vrije Universiteit Amsterdam koos ervoor geen cijfers te delen, wat ze in eerdere jaren ook niet deden. Opleidingen die slechts zijdelings met de journalistiek te maken hebben – zoals de opleidingen Media, Informatie en Communicatie van Saxion en Creative Business van de Hogeschool van Amsterdam – zijn in de telling buiten beschouwing gelaten. Ook particuliere opleiders als HNA, LOI, NCOI en NTI zijn niet in dit onderzoek meegenomen. Zij kiezen er vanuit concurrentie-overwegingen voor geen cijfers te delen.