— donderdag 23 juni 2022, 10:30 | 0 reacties, praat mee

Onderzoek: media schrijven realistischer over AI

© CC BY-SA 2.0 / Chris Isherwood

Nederlandse nieuwsmedia zijn de afgelopen decennia met een realistischere blik gaan schrijven over kunstmatige intelligentie (artificial intelligence, AI). In artikelen wordt de laatste decennia minder vaak een utopisch of dystopisch beeld van AI geschetst dan in de tweede helft van de vorige eeuw. Laatste wijziging: 23 juni 2022, 10:37

Dat blijkt uit het onderzoek De ‘robot’ en de journalist (hier te downloaden als PDF) van het Utrechtse medialab SETUP en Jessy de Cooker, docent innovatieve journalistiek en onderzoeker aan de Fontys Hogeschool voor Journalistiek. De Cooker analyseerde de artikelen over AI die vijf kranten door de jaren heen plaatsten, en keek daarbij welke metaforen de nieuwsmedia gebruikten. Hij nam daarbij zes jaartallen als ijkpunt: 1971, 1981, 1991, 2001, 2011 en 2021.

Een volgens de onderzoekers opvallende tendens is dat de metaforen die in 1971, 1981 en 1991 werden gebruikt, vaker utopisch of dystopisch waren. Zo werd Shaky, een van de eerste robots, in 1971 nog omschreven als ‘metalen sukkel’. Tien jaar later werd kunstmatige intelligentie een ‘ongelofelijk werktuig’ en ‘digitale dictator’ genoemd. Na de eeuwwisseling werden metaforen minder stellig.

Metaforen effectief én beperkend
Aanleiding voor het onderzoek was een rapport over de staat van kunstmatige intelligentie in ons land, dat de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in november publiceerde. Daarin stelt de WRR dat dat media en journalistiek van belang zijn voor de manier waarop AI wordt gezien. Als advies roept de raad op tot ‘demystificatie’ van de technologie, omdat er volgens de WRR ‘extreme beelden’ zijn ontstaan rondom kunstmatige intelligentie.

Het gebruik van metaforen heeft volgens de onderzoekers bijgedragen aan dat extreme beeld van AI. “Metaforen zijn effectief bij het populariseren van complexe thema’s als wetenschap en technologie”, aldus De Cooker en SETUP in hun verslag. “Daarentegen brengt het gebruik van metaforen ook nadelen met zich mee: ze zijn beperkend in focus en bieden slechts één perspectief op een onderwerp tegelijk.”

Nederlandse media gingen de afgelopen decennia niet alleen minder utopische en dystopische metaforen gebruiken bij het omschrijven van AI, ook het aantal keer dat er een metafoor in een verhaal terugkwam liep terug. De laatste drie decennia komt in de helft van de stukken over AI een metafoor in de verhaal terug. Van de onderzochte kranten gebruiken de Volkskrant en NRC het vaakst metaforen om AI te omschrijven. Het Algemeen Dagblad het minst.

Tip de redactie

Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, coördinator magazine

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.