Onafhankelijke journalistiek in opdracht artsenvereniging
Onderzoeksjournalist Marcel Metze geeft in opdracht van de Vereniging Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) de rest van dit jaar leiding aan het project 'uitgerookt' waarbij journalistiek onafhankelijke verhalen worden gemaakt over de gevaren van roken. Het is de bedoeling dat de verhalen worden gepubliceerd in andere media en deels ook tot stand komen in samenwerking met die media.
Metze: ‘Het bestuur van de vereniging wil meer aandacht in de media voor de gevaren van roken en het krachtenveld daar om heen. Denk aan de manier waarop de industrie toch probeert rookwaren te verkopen of hoe de politieke discussie loopt over het tegen gaan van roken. Ongeveer twee jaar geleden ben ik met ze in gesprek geraakt. Dat heeft geleid tot meer onderzoeksverhalen in hun tijdschrift (Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, red.) en tot dit journalistieke project. Het project staat los van het tijdschrift want het is de bedoeling dat de verhalen elders worden gepubliceerd.’
De onderzoeksjournalist is nu bezig met het werven van twee andere journalisten (senior en junior) om samen op onderzoek uit te gaan. Ook zal er worden samengewerkt met freelancers. ‘We hebben een budget om goede voorstellen te honoreren. Dus als je een plan hebt, kun je het indienen.’
Uitgangspunt bij elk onderzoek is, dat roken slecht is. Dat is een voorwaarde die de vereniging stelt. Dat staat de onafhankelijkheid van de journalistiek niet in de weg, zegt Metze. ‘Dat roken slecht is, staat voldoende vast. Ik zou ook zoiets kunnen doen over het klimaat, ook al zijn er daar nog een paar mensen die niet denken dat de aarde opwarmt door menselijk gedrag.’
Hij zou hij onder dezelfde omstandigheden het project niet doen in opdracht van de tabaksindustrie. ‘Het lijkt mij allereerst een nog al hypothetische kwestie. De industrie zou zoiets nooit vragen. Het is niet in hun belang. En ik zou een opdracht nooit accepteren als er een commercieel belang achter schuil gaat.’
De onafhankelijkheid van de informatie is verder gewaarborgd door dat met de vereniging schriftelijke afspraken zijn gemaakt dat zij zich niet bemoeien met de inhoud. Metze: ‘En natuurlijk staat ook mijn reputatie als onafhankelijk journalist op het spel. De waarborgen zitten hem in de combinatie.’
Metze heeft eerder leiding gegeven aan De Onderzoeksredactie. Daarbij werden de publicaties vaak ook samen met andere media gemaakt. ‘We hebben bijvoorbeeld in kaart gebracht dat gemeenten en provincies 36 miljard euro hebben verdiend met het verkopen van de energiebedrijven. Regionale media hebben die verhalen vervolgens vertaald naar hun gebied en lokale bronnen toegevoegd. Dat heeft tot meer dan 40 publicaties geleid. Door samenwerking wordt de impact van een onderzoek ineens veel groter.’
Op die manier wil hij ook de verhalen over roken gaan uitventen. Het project loopt tot het einde van dit jaar. Metze: ‘En dan kijken we verder. In principe eindigt het, maar alle opties liggen open. Veel hangt af van wat we bereikt hebben en welke potentie we nog zien.’
Metze ziet ook mogelijkheden voor andere maatschappelijke groeperingen om hun thema’s zo over het voetlicht te krijgen. ‘In de Verenigde Staten zie je meer samenwerkingen tussen maatschappelijke organisaties of filantropische instellingen en journalisten. Als de onafhankelijkheid is gewaarborgd zie ik daar kansen.’
Praat mee