Napoleon en koninginnetje
Zijn journalistieke bagage, opgedaan bij Nieuwe Revu, maar vooral het feit dat hij als puber ‘communist’ was geweest, vormde voor VNU begin jaren negentig het bewijs dat Derk Sauer geschikt was om voet aan de grond te krijgen in de Sovjet-Unie. Na de val van de muur zouden de voormalige Oostbloklanden immers snakken naar tijdschriften.
Het liep allemaal anders. Sauer en zijn vrouw Ellen Verbeek, door intimi gedoopt als ‘de kleine Napoleon’ en ‘het koninginnetje’, bleken weliswaar zéér geschikt een Russisch media-imperium op te bouwen, maar dit kwam pas uit de verf toen VNU al lang de stekker eruit had getrokken. De uitgeverij geloofde niet in Sauers’ plan om naast een tijdschrift (Moscow Magazine) ook een krant op de Russische markt te brengen. Hij werd hartelijk uitgelachen.
Sauer zocht zelf investeerders en Moscow Times zag het levenslicht, waarna vele tijdschriften en een tweede dagblad (Vedomosti) volgden. De rest is geschiedenis.
Michielsen schetst aan de hand van de talloze titels die de twee in de loop der jaren opzetten het leven in Rusland in een spectaculair tijdsgewricht. Het boek staat vol fantastische en goed gedocumenteerde anekdotes. Eén van de krankzinnigste, waarin de harde, bureaucratische en onverschillige kant van de Russen in het begin van de jaren negentig met verve wordt beschreven, gaat over de dood van de toenmalige Telegraaf-correspondent Marten Levendig. De dan dertigjarige Levendig voelt zich al een tijd oververmoeid en verliest tijdens het sleutelen aan zijn auto zijn bewustzijn. De ambassade-arts weigert te komen, de ambulance komt niet opdagen. Vrienden brengen hem naar een polikliniek en Levendig belandt uiteindelijk op een primitieve intensive care, waar hij diezelfde nacht eenzaam overlijdt. Omdat Levendigs vrouw Willie haar man graag thuis wil hebben besluiten Sauer en toenmalig NOS-correspondent Peter d’Hamecourt Levendigs lichaam op te halen. Na een dwaaltocht door een gruwelijk mortuarium waar de lijken schots en scheef door elkaar liggen vinden ze hem. De dienstdoende verpleegkundige laat de twee pas gaan na wat roebels te hebben gekregen. Ze wikkelen het twee meter lange lijk in dekens en brengen het in Sauers’ stationcar naar Willies flat.
Moscow Times is een zorgvuldig en lekker geschreven verhaal, gelardeerd met foto’s, onder andere van Sauer en Verbeek in hun eerste ‘kakkerlakkenflat’. Michielsen raadpleegde tal van bronnen maar leunt zwaar op het materiaal van Sauer en Verbeek zelf. Ze steekt haar sympathie voor de twee niet onder stoelen of banken. Daardoor krijg je soms het gevoel in een hagiografie te zijn beland. Maar dan wel een hele goeie.
Dido Michielsen: Moscow Times. Het Russische avontuur van Derk Sauer en Ellen Verbeek. Uitgeverij Nieuw Amsterdam. 399 pagina’s. ISBN 9789046814727. 19,95 euro.
Praat mee