Migranten en vrouwen ondervertegenwoordigd bij talkshows

Voor het onderzoek werden de talkshows Pauw, Jinek, Laat op 1, M en De Wereld Draait Door het hele seizoen 2017/2018 gevolgd. Daarbij werd gekeken naar het geslacht van de gasten, hun beroep, hun etniciteit en het gespreksonderwerp.

Talkshows stellen zichzelf volgens het onderzoek niet ten doel een afspiegeling te zijn van de samenleving, concludeert het onderzoek. Ze willen inhaken op het nieuws van de dag en het onderwerp is daarbij leidend. De redacties zoeken daar de in hun ogen meest geschikte gasten bij.

Omdat het nieuws vaak gaat over mensen in machtsposities betekent dat dat advocaten, academici of medisch specialisten relatief vaak aanschuiven. De meerderheid van hen is nog altijd man, schrijft de NOS.

Redacteuren en eindredacteuren van de programma’s zeggen wel actief te proberen meer diversiteit aan tafel te krijgen. Bij gelijke geschiktheid kiest Jinek volgens de NOS bijvoorbeeld voor een vrouw. De redacties geven echter aan dat vrouwen ook met enige regelmaat bedanken voor een plek aan tafel, vanwege onzekerheid over hun eigen deskundigheid. Ook mensen uit minderheidsgroepen zouden vaker aarzelen.

Geschikt / ongeschikt
UPDATE Ook blijkt uit het rapport dat de gasten die vroeg op de avond in een talkshow van de publieke omroep zitten, zeer geregeld ‘ongeschikt’ zijn om over een onderwerp te praten. Dat komt volgens Smit door verschillende factoren. Ten eerste speelt tijdsdruk een rol in het vinden van geschikte gasten. In een kort tijdsbestek, vanaf de vroege ochtend tot het tijdstip van uitzenden, worden er gasten gezocht.  De programma’s worden allemaal vijf dagen per week uitgezonden en dat betekent dat er vijf avonden op rij een talkshow ineen gedraaid moet worden. Tijdsdruk gaat een minder grote rol spelen wanneer – zoals een van de programma’s deed – je ervoor kiest om minder onderwerpen per aflevering te behandelen en één van de onderwerpen vooraf in te vullen. Op deze manier blijven er op de dag zelf nog minder onderwerpen over waarbij gasten gezocht moeten worden.

Daarnaast komt het met enige regelmaat voor dat de meest geschikte gast niet beschikbaar is. Dit kan twee oorzaken hebben. De eerste verklaring ligt enorm voor de hand: het onderwerp gaat over een gast die onmogelijk in een talkshow kan plaatsnemen. En ook door concurrentie tussen de programma’s is een gast soms niet beschikbaar. Wanneer De Wereld Draait Door dan wel M al een bepaalde gast aan tafel heeft, wil Pauw of Jinek een paar uur later niet weer diezelfde gast laten zien. Of de programma’s bedingen exclusiviteit van hun gasten.

Een derde reden om niet voor de meest geschikte gast te kiezen heeft te maken met de kijkcijfers. Gesprekspartners geven aan dat het uitnodigen van bepaalde bekende gezichten er altijd voor zorgt dat de kijkcijfers hoog zijn. Daarom komt het voor dat er niet gekozen wordt voor de meest geschikte gast, maar voor een gast die garant staat voor een stabiel aantal kijkers. Dit is ook een verklaring voor het feit dat het als kijker soms voelt alsof er altijd maar weer diezelfde gasten aan tafel zitten.