mgm nvj maart

— vrijdag 26 juli 2013, 14:35 | 7 reacties, praat mee

‘Mag een journalist actievoeren?’

Mag een journalist actievoeren, vraagt Sjors van Beek zich af. De journalist begon een online petitie en dat komt hem op kritiek van vakgenoten te staan. Een journalist houdt zich verre van actievoeren vinden zij. Van Beek legt uit waarom hij toch de petitie startte. Laatste wijziging: 31 juli 2013, 12:48

En zo beland je dan als journalist ineens midden in een debat: “Mag een journalist actie voeren?”.

Ik vind van wel, in uitzonderlijke gevallen. Sommige collega-journalisten vinden van niet. Laten we de verbale messen hier eens over slijpen.

Eerst wat achtergrond. Vorig jaar ben ik ontslagen als verslaggever van het blad Binnenlands Bestuur van uitgeverij Wolters Kluwer. De reden: het blad maakt slagzij, de winsten lopen terug, dus kosten omlaag en personeel eruit. CEO Nancy McKinstry van Wolters Kluwer kreeg later dat jaar een bonus van 6,5 miljoen euro – nadat ze de voorgaande jaren al zo’n dertig miljoen had gebeurd. Er is dus geen geld om de werknemers in dienst te houden maar wèl geld om de ‘topvrouw’ in tien jaar tijd 700 jaarsalarissen uit te betalen.

Dat vind ik onrecht en dat heb ik geventileerd in een ingezonden brief in de Volkskrant. Gestuurd als burger, ondertekend met ‘Sjors van Beek, journalist, Amsterdam’. TV-programma ‘Hollandse Zaken’ (Omroep Max) nodigde me vervolgens uit om de brief te komen toelichten in de uitzending, dat heb ik gedaan. Dat was voor Dagblad De Limburger waar ik vroeger heb gewerkt weer aanleiding om mij, oud-provinciegenoot, te interviewen. Op de vraag van de interviewer wat ik aan het graaien dacht te dóen, antwoordde ik een Burgerinitiatief te overwegen, om de Tweede Kamer te dwingen tot actie.

De publiciteit leidde tot een vloed aan steunbetuigingen in mijn mailbox. Zo’n honderd mij onbekende mensen vonden me via Google – een journalist wil vindbaar zijn. Telkens kreeg ik de vraag: hoe kunnen we helpen, wat gaan we dóen? 

Daarop besloot ik de daad bij het woord te voegen en ik startte een online petitie tegen de graaicultuur in het algemeen.

Deze week kreeg ik een mail van Bart Nijpels (Brandpunt Reporter en akkoord met naamsvermelding). Hij meldde mijn petitie niet te ondertekenen omdat hij vind dat ik ‘als journalist een stap te ver ga’. Het openbaren van feiten, prima. Er op televisie over praten, ook goed. Maar actie voeren: ‘Dat vind ik voor een journalist onbegaanbaar terrein’.

Vandaag kwam een andere collega met kritiek. Columnist Gerard Kessels van Dagblad De Limburger noemt me in zijn krant ‘Sjors van de Rebellenclub’. Bij ons beroep ‘hoort distantie, neutraliteit, bezonnenheid. Anderen roepen, jij schrijft het op. Maar je houdt afstand tot het vuur. Ieder zijn plaats’. Ik moest kiezen: ben ik Sjors van de Journalistiek of Sjors van de Rebellenclub?

Ik waardeer oprecht het kritisch meedenken van mijn vakbroeders. Maar ik ben het niet met hen eens.

Dat wil zeggen: in algemene zin wel, uiteraard. Onafhankelijkheid is het grootste werkkapitaal van een journalist. Maar dat wil mijns inziens niet zeggen dat je nóóit in actie mag komen. Of dat je je onafhankelijkheid dan per definitie te grabbel gooit. Er zijn uitzonderingen denkbaar op de gulden regel.

Een extreem voorbeeld. Als het kind van een journalist wordt doodgereden door een dronken automobilist, mag die journalist als ouder en burger dan géén actie voeren tegen rijden onder invloed?
Of,kleinschaliger: mag een journalist een petitie voor verkeersdrempels bij school niet ondertekenen? Of moet hij dan angstvallig verbergen dat hij journalist is? Anoniem ondertekenen wellicht – zoals bij mijn petitie door mij bekende journalisten is gedaan? Ik vind het een tikje hypocriet voor de zelfbenoemde Verdedigers van Transparantie, maar dat terzijde.

Soms raak je als journalist nu eenmaal ergens persoonlijk bij betrokken. Dan word je het speelveld opgetrokken en kùn je niet aan de zijlijn blijven staan.
Ook een journalist heeft rechten als burger. Hij dient daar prudent mee om te gaan, prudenter wellicht dan de ‘gewone’ burger. Maar dat impliceert volgens mij geen absoluut ‘njet’. Een zijsprongetje naar de politiek: stemmen mag, actief lid zijn van een politieke partij niet.

De vraag is dus niet òf een journalist mag actievoeren, maar in welke gevallen, en hoe. Of mijn petitie binnen de grenzen valt, mogen anderen beoordelen. Ik heb er geen spijt van en voel me een even onafhankelijk journalist als voorheen.

En: je hebt actievoeren en actievoeren. Collega Bart Nijpels stipte het in zijn mail aan mij al aan: de Amerikaanse journalist/actievoerder Michael Moore (‘Bowling for Columbine’) zit aan het uiterste – wellicht bedenkelijk - einde van een spectrum. Michael Moore voert actie onder het mom van journalistiek. Hij zet journalistieke technieken in om een bepaald doel te bereiken. Dat is ook voor mij een brug te ver. Als ik journalistieke stukken had geschreven over de graaicultuur bij Wolters Kluwer, en nog erger: de lezer had onthouden dat persoonlijke betrokkenheid of zelfs rancune mijn drijfveer was, dàn hadden mijn collega’s een punt gehad. Maar dat heb ik niet gedaan. Omdat mijn onafhankelijkheid mij, zelfs Mij van de Rebellenclub, te dierbaar is.

Laat mijn vakgenoten maar een oordeel vellen. En in een uiterste geval kunnen ze altijd actie voeren tegen actievoerende journalisten.

 

Bekijk meer van

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

7 reacties

Jacqueline Steenwijk, 30 juli 2013, 18:25

Beste Sjors, ben het helemaal met je eens! Een journalist mag wel actie voeren, hoort zelfs actie te voeren als zijn vak in gevaar is. En dat is het. Je hebt het over journalisten die eruit moeten omdat de winst tegen valt. Ze willen niet tien maar twintig procent. De hoge directeuren krijgen bonussen en de journalistiek verliest. Weer goeie mensen eruit, weer mensen minder die de democratie kunnen bewaken. Want dat vergeten velen… wij zijn niet een stelletje tikdebielen… wij zijn journalisten… de vierde macht… noodzakelijk in iedere democratie. Want hoe minder vakbekwame journalisten er zijn, hoe meer de democratie wankelt. Wie vertelt de mensen nog hoe het echt zit.. in plaats van persberichten over te tikken? Ga lekker door!

Bart Brouwers, 30 juli 2013, 19:17

Natuurlijk mag een journalist mens zijn. Natuurlijk mag hij opkomen voor een doel dat hem aan het hart ligt. Als hij het maar met open vizier doet. Niks mis dus met de manier waarop je het aanpakt. Interessant in dit verband is deze bijdrage van Jeff Jarvis, die claimt dat alle journalistiek “advocacy” is - “of het is geen journalistiek.” http://buzzmachine.com/2013/06/17/all-journalism-is-advocacy-or-it-isnt/

J.C. Roodenburg, 1 augustus 2013, 16:17

Doe jee best! Vroeger stond Binnenlands Bestuur bij ons bekend als een ambtenarenblad voor gemeenten waar je als journalist meer kon verdienen dan bij een dagblad… Ik heb velen voor het geld zien vertrekken.

Jacqueline Steenwijk, 2 augustus 2013, 15:17

Dank voor je link Bart! Mooie bijdrage van Jeff Jarvis.

Rene Bogaarts, 8 augustus 2013, 16:50

Misschien helpt het om, net zoals Sjors zelf doet, dingen tot kleine proporties terug te brengen. Mag een journalist zelf een actie beginnen als zijn/haar kind is overreden? (Wel een erg heftig voorbeeld, maar ik zou zeggen: ja). Mag een journalist daarover berichten in zijn medium? (nee) Mag een journalist zijn medium gebruiken om actie te voeren? (nee) Mag een journalist cao-onderhandelingen voeren? (ja) Mag hij daarover in zijn medium berichten? (nee) Het gaat in alle gevallen om de relatie tussen actie en ‘werk’, en het draait om journalistieke onafhankelijkheid.

Bert Albers, 8 augustus 2013, 22:27

Ik wil niet cynisch lijken, maar de objectieve journalistiek waar sommigen nog graag mee schermen (en zich soms achter verschuilen) bestaat in mijn ogen niet en heeft ook nooit bestaan. Juist omdat journalistiek mensenwerk is. En daarom mag een journalist mens zijn en actie voeren. De praktische richtlijnen van René Bogaarts kunnen behulpzaam zijn bij de vraag hoe ver je mag gaan. En je eigen morele en subjectieve kompas. Ik ben ambtenaar en heb Sjors’ petitie getekend. Mag ook.

Jacqueline Steenwijk, 11 augustus 2013, 03:26

Mooie discussie start je daar Bert! Want inderdaad, ben het met je eens, de objectieve journalistiek bestaat niet. Les nummer 1 die ik kreeg op de school voor journalistiek!
Al het nieuws is altijd gekleurd door de persoonlijke overtuiging van de journalist. We proberen het objectief te maken door het te toetsen aan ons vak. Hoor en wederhoor! Maar alleen een feit/mening tegenover iets anders stellen, maakt het nog niet objectief. Want wij kiezen welke meningen we tegenover elkaar zetten. We zijn geen wetenschappers. Gelukkig maar, want dan zouden we duizenden feiten/ meningen tegenover elkaar moeten zetten. Dan hebben we een krant nodig voor een verhaal.
En dat willen mensen niet lezen… ze kunnen er niets mee. Ze willen duiding. Is dit goed of slecht? Aan ons de taak te oordelen of er sprake is van machtsmisbruik, wantoestanden. Zo ja, dan is het fout. Zo nee, dan is het goed. We zijn, zoals Jeff Jarvis claimt.. eigenlijk advocaten. Wij spreken ons oordeel niet uit, maar we brengen de lezer wel naar een conclusie. Wij geven duiding, en dat is per definitie subjectief. Kijk maar hoe de Telegraaf en het NRC over het zelfde onderwerp schrijven. Compleet ander verhaal. En het bijzondere is.. het is aan de lezer om te bepalen wiens verhaal hij het meest geloofd.

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.