‘Doorbraak voor de hele journalistiek’

Maandag, die de Leeuwarder Courant juridisch bijstond in de zaak: ‘Tot op heden hadden overheden als gemeentes en provincies een vrijbrief bij het opleggen van geheimhouding. Dat gebeurde in de wetenschap dat journalisten het besluit toch niet bij de rechter konden aanvechten.’

In gewone Wob-zaken kan iedere burger, en dus ook een journalist, de gang naar de rechter maken als hij informatie niet krijgt. Maar dat was tot nu toe anders als bijvoorbeeld gemeenteraden besloten bepaalde stukken geheim te houden.

Volgens eerdere jurisprudentie van de Raad van State zouden in feite alleen raadsleden dat kunnen aanvechten.

‘Zeer zorgelijk’, aldus Maandag. ‘Ik heb ook de indruk dat er steeds meer geheimhoudingsbesluiten werden genomen.’

Nu is de Afdeling bestuursrechtspraak in brede zin teruggekomen op het eerdere standpunt. Burgers, en dus ook journalisten, worden voortaan wel als belanghebbende gezien als ze informatie opvragen en worden geconfronteerd met een geheimhoudingsbesluit. En dus kunnen ze zich dan zo nodig tot de rechter wenden.

De kwestie kwam uitgebreid aan de orde in een slepende zaak tussen de Leeuwarder Courant en de gemeente Het Bildt. De gemeenteraad van Het Bildt besloot eerder tot geheimhouding van stukken met betrekking tot de omstreden bouw van woonzorgcentrum Van Haarenshuus in Sint Annaparochie.

Journalist Tim Fierant vroeg de gemeenteraad om die geheimhouding op te heffen en een overeenkomst met de eigenaar van een supermarkt naast het woonzorgcentrum alsnog openbaar te maken. Dat weigerde de raad in oktober 2014 zonder enige motivering.

Daarop stapte de journalist naar de rechtbank Noord-Nederland. Die kwam aan een inhoudelijk oordeel echter niet toe. Fierant werd in september 2015 niet-ontvankelijk verklaard. Verwijzend naar rechtspraak van de Raad van State werd gezegd dat de journalist geen belanghebbende was. Besluiten tot het opleggen en opheffen van geheimhouding zijn in feite alleen gericht tot de leden van de gemeenteraad, aldus de rechtbank.

Fierant is het daar zeer mee oneens. Hij vindt dat hij wel degelijk belanghebbende is, zeker omdat hij als journalist de taak heeft om overheden kritisch te volgen. In dat kader werd bij de Raad van State verwezen naar diverse uitspraken van het Europese hof voor de Rechten van de Mens (EHRM).