‘De Veroordeling’ wint Gouden Kalf. Bas Haan: “De klusjesman heeft zijn leven terug”

Het verhaal gaat over Michaël de Jong, in het verhaal ook wel de klusjesman genoemd, die in de media door een campagne van Maurice de Hond publiekelijk veroordeeld wordt voor een moord die hij niet heeft gepleegd. Journalist Bas Haan (tegenwoordig Nieuwsuur) volgde de zaak jarenlang voor de actualiteitenrubriek Netwerk en schreef er een boek over. “De film heeft voor elkaar gekregen wat mijn boek niet is gelukt: namelijk dat óók voor het publieke oog de klusjesman zijn leven terug heeft gekregen. En dat is fantastisch.”

Haan wist natuurlijk dat de film eraan kwam – in 2010 werden de filmrechten van zijn boek verkocht – maar toch ervoer hij de première als overweldigend. “Ik zat met mijn vrouw in een bioscoop, en de zaal was helemaal vol. Dan is het opeens echt en dat voelt haast onwerkelijk. Ik kan het nog steeds niet helemaal bevatten.” Haan vindt dat de film de juiste insteek heeft gekozen. “Het verhaal gaat niet over mij. Het verhaal gaat over beeldvorming, en hoe de klusjesman en zijn vrouw daar het slachtoffer van zijn. Daarom kan ik ook echt van de film genieten.”

Productie
Het verhaal van Michaël de Jong is ook voor Haan nog steeds het meest aangrijpend, maar hij zag ook zichzelf geacteerd door acteur Fedja van Huêt. Daarbij vond hij de meest indrukwekkende scène die waarin zijn vertolker de rechtszaal uitliep en besefte dat Ernest Louwes verantwoordelijk kon worden gehouden voor de moord op de weduwe Wittenberg. “Die scène bleef hangen, ook omdat ik op de set was toen die gedraaid werd. Ik zag Fedja van Huêt acteren en ik dacht: ‘Godverdomme, wat doet die gast dit goed.’”

Haan bood zijn hulp aan bij het maken van de film, maar dat leidde geen enkele keer tot discussie met de makers. “Een film is heel anders dan een boek, en dan wil je niet bij de filmmakers in hun nek hijgen. Maar vanaf het eerste moment dat ik met het team in gesprek ging, merkte ik dat zij precies hetzelfde voor ogen hadden als ik. Hier en daar gaf ik advies, en het eindresultaat is fantastisch.”

Framing
In de film maakt Maurice de Hond geregeld zijn opwachting, waarbij hij steevast de klusjesman aanwijst als de schuldige in de Deventer Moordzaak. De framing die toen plaatsvond, is volgens Haan nog steeds heel relevant. “Dat verklaart misschien ook het succes van de film. Je ziet nu rond corona volksmenners die mensen meesleuren in de meest waanzinnige complottheorieën. Zo gaat Maurice de Hond ook weer tekeer in de coronadiscussie. Het gebruik van emoties en angsten wordt steeds populairder.”

Zaak gesloten
Naast de film is er ook een podcast over de Deventer Moordzaak verschenen (De Deventer Mediazaak van Annegriet Wietsma, van dezelfde producent als de film en eveneens gebaseerd op het boek van Haan) en een hernieuwde uitgave van Haans boek. Vanwege corona werd de film later uitgebracht dan de podcast. Kan na deze recente herleving van de Deventer Moordzaak het boek nu eindelijk dicht? Haan: “Soms grappen de advocaat van de klusjesman en ik weleens dat we tot ons pensioen aan deze zaak vastzitten.

Juridisch gezien is de zaak al tien jaar gesloten, maar je kunt altijd naar de Hoge Raad stappen met een verzoek tot herziening. Na de laatste uitspraak heeft Louwes een herzieningsverzoek ingediend, die werd afgewezen, en nu loopt er nog een onderzoek dat mogelijk tot weer een nieuw herzieningsverzoek gaat leiden.” Haan doet geen voorspellingen. “Ik hoop dat het boek gesloten wordt. Op gerechtelijk vlak kun je in Nederland altijd doorgaan, maar Louwes is onherroepelijk veroordeeld. En Maurice de Hond is op het moment ook erg stil, en ik mag hopen dat hij dat blijft.”

Rehabilitatie
Nadat zijn onschuld bewezen was, ontving de klusjesman vergoeding voor zijn leed. Maar misschien wel de mooiste genoegdoening kreeg hij tijdens de uitreiking van de Gouden Kalveren. Daar nam niet Yorick van Wageningen, de acteur die de klusjesman vertolkt, de prijs in ontvangst; het was de klusjesman zelf. Haan: “Het is hem gelukt, hij is gerehabiliteerd. Hij stond daar op het podium, en zei: ‘Iedereen noemt me de klusjesman, maar ik ben Michaël C. de Jong.’ En door de film begrijpt iedereen dat nu. Dat was de meest bijzondere avond uit mijn carrière.”