De Mores: Geen klachten kosten minder tijd (maar leveren ook minder op)

Je verweren tegen een klacht bij de Raad kost tijd – het valt niet te ontkennen. Maar je kunt veel tijd besparen zonder de kans op een goede afloop te verminderen.

Om te beginnen de grootste open deur: voorkom dat klagers zich tot de Raad wenden. Duizenden journalisten geven dagelijks, jaar-in-jaar-uit, geen reden tot klagen omdat zij en hun collega’s de leidraad of het eigen stijlboek zo ter harte te nemen, dat ook degenen die het hardst zouden willen klagen beseffen dat zij geen been hebben om op te staan.

Komt er toch een klacht, dan is het zaak escalatie te vermijden. Speel om te beginnen geen verstoppertje, maar wees makkelijk benaderbaar. Handel de klacht snel en volledig af. Wees ruiterlijk als daar reden toe is, blijf standvastig als dat niet zo is, maar leg het wel uit. Houd er rekening mee dat de andere partij geëmotioneerd is, word dat zelf niet.

Mocht de klager het dan toch ‘hogerop’ zoeken bij de Raad, beperk je dan in je verweerschrift tot de kern: welke mores zijn hier echt in het geding? Klagers kunnen er soms van alles bij halen, maar dat is geen reden om op niet ter zake doende bezwaren even uitvoerig te reageren. Het bespaart de leden van de Raad ook nog eens een hoop leeswerk.

Het scheelt ook tijd als de makers van de gewraakte publicatie niet met de mond vol tanden staan maar hun zaken op orde hebben: opnames, mails, aantekeningen en ander bronnenmateriaal. Hoe gevoeliger een onderwerp, hoe belangrijker het is dat er zoveel mogelijk wordt vastgelegd. Bevestig telefonische afspraken schriftelijk of neem de gesprekken op (dat mag ook ongevraagd).

Juridisch advies kan welkom zijn, maar wees selectief want het kost je meer tijd en geld. Advocaten kunnen, al dan niet met de beste bedoelingen, partijen begraven onder papier. En jij bent degene die al het materiaal moet leveren.

Kom in beginsel wel naar een zitting, om vragen te beantwoorden en nader te reageren op hetgeen de tegenpartij nog te berde brengt. Maar mocht je ervan overtuigd zijn dat de klacht futiel is, de klager een querulant is en je wel wat beters te doen hebt, weet dan dat het niet verplicht is.

Zo bespaar je veel tijd. En de tijd die het je dan toch nog kost is alleszins de moeite waard. Er staat immers ook wat tegenover:

- Het publiek kan meer vertrouwen in je stellen als je er blijk van geeft dat je de Raad serieus neemt. Er wordt binnen de media veel gepraat over het belang van transparantie, maar dit is tenminste concreet.
- Af en toe een klacht bij de Raad houdt de journalist scherp. Het kan leiden tot zelfonderzoek en zinnige discussies onder collega’s over hun mores.
- De procedure biedt ook een kans de eigen werkwijze en organisatie tegen het licht te houden. Wat ging er mis? Kunnen we daarvan leren?
- Het geeft ook verhelderend inzicht in de ‘andere kant’. Het herinnert aan de impact die publiciteit kan hebben. En dat wij sommige journalistieke praktijken vanzelfsprekend vinden, terwijl het publiek geen idee heeft dat het zo werkt.
- Het kan veel tijdrovender en kostbare rechtszaken helpen voorkomen.
- En als de uitspraak je niet bevalt, kun je dat altijd nog de Raad verwijten.

Wij van WC-Eend noemen dit een win-win.

Frits van Exter is voorzitter van de Raad voor de Journalistiek. Hij heeft geen stem in de beoordeling van klachten en verwoordt hier zijn persoonlijke mening.