Criteria om te vergeten

De 22-jarige student was naar de hoofdstad afgereisd voor een bijeenkomst van de jongerenafdeling van Forum voor Democratie. Een verslaggever van Het Parool vroeg hem naar zijn beweegredenen. Hij antwoordde dat Thierry Baudet ‘precies is wat Nederland nodig heeft’. Het werd de kop boven het artikel.

Drie jaar later verzoekt hij de redactie zijn naam en woonplaats te verwijderen in de versie die op de website is opgeslagen. De oud-student zegt dat hij er in zijn werk last van heeft dat zijn naam in verband wordt gebracht met Forum. Hij beroept zich op het recht op vergetelheid. De redactie weigert kortelings bij monde van de chef digitaal: ‘Wij verwijderen nooit artikelen van onze website, dus ik kan niet voldoen aan dit verzoek’.

Eigenlijk is dit geen zaak voor de Raad voor de Journalistiek omdat Het Parool in beginsel (lang verhaal) niet meewerkt, maar hij doet toch een uitspraak omdat de klacht van ‘algemene strekking of principieel belang is’.

In de Leidraad van de Raad staat sinds 2008 het publieke belang van een zo volledig mogelijk, betrouwbaar archief voorop. Slechts in ‘uitzonderlijke gevallen’ kan het particuliere belang zwaarder wegen. Maar de digitale tijd staat niet stil. Steeds meer mensen wenden zich tot redacties met het verzoek gewist te worden uit het digitale geheugen dat voor iedereen – werkgever, schoonouders, klanten, rivalen – toegankelijk is. Zij vinden het minder vanzelfsprekend dat redacties vaak geen gehoor geven.

De Raad heeft eerder uitspraken gedaan over afgewezen vergetelheidsverzoeken. Telkens zocht hij ad hoc naar gronden. De klacht tegen Het Parool nodigde uit op zoek te gaan naar duurzamere criteria waar journalisten en burgers misschien wat aan hebben. In deze zaak ging het om vragen als: hoe erg kunnen de gevolgen van een steunbetuiging aan een gevestigde politieke partij zijn; hoe bewust was de student zich van zijn medewerking aan de journalist; hoe belangrijk is het dat niet een anonieme bron, maar een identificeerbaar persoon uitlegt waarom hij Baudet aanhangt?

De conclusie luidt dat de redactie zorgvuldig was in de afwijzing, maar niet in de toelichting. Met ‘wij doen het nooit, dus kunnen wij het niet doen’, doe je geen recht aan de verzoeker die tenminste iets van verantwoording verwacht.

Omdat elk medium zijn eigen mores heeft en elk verzoek zijn eigen omstandigheden, heeft de Raad een reeks vragen geformuleerd die kunnen helpen bij de beoordeling. Noem het een toetsingskader of een checklijstje. Het zal niet het laatste woord zijn over een dilemma waar redacties wereldwijd mee kampen. Het is hopelijk wel een begin.

Frits van Exter is voorzitter van de Raad voor de Journalistiek. Hij heeft geen stem in de beoordeling van klachten.