WNL en AVROTROS overtraden ‘letter van de wet’ niet bij financiëring van FvD-reclames door Jort Kelder

‘Beide omroepen hebben weliswaar formele processen ingericht om de redactionele onafhankelijkheid te waarborgen en (de schijn van) belangenverstrengeling tegen te gaan, maar hier is minimale invulling aan gegeven’, concludeert het CVDM na een onderzoek van bijna een jaar.

In 2017 raakte Kelder in opspraak toen FvD-leider Baudet in een podcast de ontboezeming deed dat Kelder hem ‘een grote dienst’ verleende door een redacteur van het programma ‘Hoe heurt het eigenlijk?’ promotiefilmpjes te laten maken voor FvD, dat later met twee zetels in het parlement kwam. Kelder stelde de redacteur - die een maand lang dagelijks een campagnefilmpje maakte voor FvD - beschikbaar aan de partij en betaalde de redacteur in kwestie uit eigen zak. Kelder deed de kwestie destijds af als ‘intolerante cancel culture’.

Indertijd was Kelder nog niet de presentator van de programma’s Buitenhof (namens AVROTROS) en Op1 (namens WNL), wel schoof hij - in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen - regelmatig aan bij talkshows op radio en televisie om het nieuws te voorzien van (politiek) commentaar. Daarom rees algauw de vraag of er geen sprake was van belangenverstrengeling.

‘Formeel geen belangenverstrengeling’
Formeel is er geen sprake van belangenverstrengeling, concludeert het CVDM nu. Het (indirect) financieren van een campagne van een politieke partij kan te rijmen zijn met een onafhankelijk optreden als presentator, stelt de waakhond, de beoordeling daarvan ‘is aan de omroep’. ‘Hierbij kunnen tal van factoren een rol spelen, zoals tijdsverloop tussen het moment dat de omstandigheid zich voordeed en het optreden van de presentator, aard van het programma en rol van de presentator.’

‘Redactionele onafhankelijkheid’ beter waarborgen
Maar de waakhond ziet wel mogelijkheden om de ‘redactionele onafhankelijk’ beter te waarborgen. ‘Het Commissariaat verwacht namelijk van omroepen een hoge mate van awareness en een gestructureerde, proactieve en goed gedocumenteerde aanpak om potentiële risico’s op het vlak van redactionele onafhankelijkheid en belangenverstrengeling te beheersen.’ Maar omdat de definitie van redactionele onafhankelijkheid en belangenverstrengeling in de Mediawet vrij breed zijn geformuleerd, laat dat ruimte open voor een eigen interpretatie en worden ze dus niet overtreden.

Toch pleit dat de twee omroepen niet helemaal vrij, concludeert het Commissariaat. ‘Beide omroepen hebben weliswaar formele processen ingericht om de redactionele onafhankelijkheid te waarborgen en (de schijn van) belangenverstrengeling tegen te gaan, maar hier is minimale invulling aan gegeven. Het Commissariaat vindt dit zorgelijk en een duidelijk punt van aandacht voor de toekomst.’

Ik heb hem aangesteld als presentator van Op1 en ken hem als onafhankelijke denker

Tegenover de Volkskrant is Bert Huisjes, directeur van WNL, kritisch op het onderzoek van het Commissariaat en diens werkwijze. ‘‘Het rapport heeft een jaar op zich laten wachten, en nu komt naar buiten wat we een week na alle ophef ook al wisten. Een jaar lang is Kelders integriteit ter discussie gesteld. Ik heb hem aangesteld als presentator van Op1 en ken hem als onafhankelijke denker, niet als iemand die stiekem partijen financiert.’ Een woordvoerder van het CVDM zegt ‘zorgvuldig’ te werk te zijn geweest en benadrukt dat zo’n onderzoek tijd kost. ‘Het advies om extra inspanningen te verrichten om de journalistieke onafhankelijkheid nog beter te waarborgen nemen we ter harte’, reageert Eric van Stade, directeur van Avrotros, tegenover de krant.

‘Wellicht wat onhandig’
Jort Kelder liet aan persbureau ANP weten tevreden te zijn met de conclusie van het onderzoek. Kelder erkent dat het ‘terugblikkend wellicht wat onhandig moge zijn geweest’. ‘Maar mijn bemoeienis was minimaal en kwam voort uit een goed hart. Belangrijker: er is geen dubbeltje publiek geld in het geding geweest.’ De vriendschap tussen Baudet en Kelder is inmiddels ernstig bekoeld geraakt. Er ontstond eerder controverse toen Kelder in Op1 Baudet interviewde, terwijl zij destijds nog vrienden waren. Volgens critici was Kelder niet kritisch genoeg tegenover Baudet en liet Kelder de politicus onwaarheden verspreiden zonder serieus tegenwoord.

Kelder moedigt ‘de publieke omroep aan in haar queeste naar journalistieke zuiverheid en redactionele onafhankelijkheid. Maar ik wijs pogingen af die beogen ons door kleurrijke personalities gedragen pluriforme omroepbestel te hervormen tot een éénstemmige staatsomroep’.