Verslaggeving over geweld en menselijk lijden heeft meetbare impact op gezondheid journalisten

Een reeks onderzoeken onder honderden journalisten op Amerikaanse redacties tonen aan dat berichten over de gevolgen van geweld en rampen hen niet ongemoeid laten. Tijdens incidenten draaien journalisten lange dagen, zonder pauzes, met onvoorspelbare roosters.

Ze maken dan vaak niet het type reportages dat de journalist ter plaatse zelf het liefst zou maken. Dat leidt tot frustratie en stress.

Ook is er ter plaatse vaak onvoldoende steun vanuit de redactie, verergerd door de praktische gevolgen van bijvoorbeeld natuurrampen, zoals geen elektriciteit of een gebrek aan brandstof. Journalisten worden meestal geacht die problemen met kunst- en vliegwerk zelf op te lossen. Dat leidt tot meer stress, wat zich uit in slecht slapen, een gevoel van overvoerd te raken, huilbuien en schuldgevoelens.

Uit onderzoek dat afgelopen mei verscheen, over journalisten die elke dag traumatisch nieuws verslaan, blijkt dat stress zich manifesteert als emotioneel uitgeput raken, flashbacks naar bepaalde situaties, angst en depressie. Vaak wordt er stevig gedronken of naar drugs gegrepen om die negatieve gevoelens te onderdrukken.

De onderzoekers adviseren verantwoordelijken om redactiebreed trainingen te bieden en journalisten aan te moedigen psychische hulp te zoeken.

Een heel andere categorie zijn journalisten die in landen actief zijn met nauwelijks persvrijheid. Zij lopen niet alleen het risico op trauma door het nieuws dat ze brengen, maar het persoonlijke gevaar dat ze lopen terwijl ze hun werk doen. Onderzoek uit 2016 onder Iraanse journalisten liet zien dat dreigementen erin hakken en maar liefst 78 procent besloot een klus te laten vallen.

Arrestaties, intimidatie en marteling leidden onder de Iraanse journalisten tot post-traumatische stress, dat bij gebrek aan professionele hulp (in bijna de helft van de gevallen) tot zelf-medicatie met kalmeringsmiddelen.

Onderzoek uit 2017 bracht al aan het licht dat ook gewone bureauredacteuren die zichzelf dus niet in gevaarlijke situaties begeven, tóch risco lopen op post-traumatische stress, als ze voor hun werk voortdurend ongefilterd, aangrijpend en schokkend (beeld)materiaal moeten verwerken.

Journalisten zijn niet, zoals vaak gedacht, efficiënte en ultra-rationele ‘opnemers’ die niet rechtstreeks worden geraakt door datgene waar ze getuige van zijn. Dit wordt vicarious trauma - plaatsvervangende trauma - genoemd. Redacties worden zich de laatste jaren wel bewuster van deze negatieve effecten.

Na meerdere schietpartijen in de Verenigde Staten dit weekend geeft het Dart Centre, dat zich met journalistiek en trauma bezighoudt, tips hoe zulke massaslachtingen het best gebracht kunnen worden, met een herinnering van de noodzaak je eigen gezondheid niet uit het oog te verliezen.