Van iedereen, voor iedereen?

Het lang beloofde mediabeleid blijft beperkt tot een bijdrage aan het stimuleringsfonds voor de pers van 2,3 miljoen euro. Dat is genoeg om de verbouwing van een dorpshuis te realiseren, maar toch niet om een cultureel, economisch en maatschappelijk zeer belangrijke sector mee uit een crisis te redden?

Het argument van Plasterk voor het afwijzen van meer substantiële steun: De pluriformiteit is niet in gevaar en de markt is sterk genoeg om zelf de problemen op te lossen.

Het is maar hoe je een pluriforme pers definieert. Een pluriforme pers heeft in onze ogen niets te maken met de hoeveelheid websites, dagbladen of omroepen die nieuws brengen bij de Nederlandse burger, van jong tot oud, maar alles met de hoeveelheid uniek nieuws en de diversiteit ervan, elke dag opnieuw.
En dan is er wel degelijk een probleem. Veel “nieuws” is niet meer afkomstig van eigen nieuwsgaring, maar kent vaak zijn oorsprong in één enkel ANP-bericht of commercieel persbericht. Het brengen van uniek eigen nieuws is (kostbaar) mensenwerk, en dat is toevallig nu net waar het mes in is gegaan de afgelopen jaren.

De nieuwsvoorziening staat in onze ogen wel degelijk onder druk en in de commerciële pers is wel degelijk sprake van “marktfalen”, waardoor de pluriforme rol van de pers verloren dreigt te gaan, zonder dat daarvoor volwaardige alternatieven in de plaats komen.
Goed overheidsbeleid kan wel degelijk tegemoet komen hieraan, zonder dat de onafhankelijkheid van media in gevaar komt en zonder dat deze maatregelen louter de rendementen van grote marktpartijen gaan spekken. 

Graag doen wij de minister een aantal aanbevelingen om de pers echt te helpen, want het kan zoveel beter!
- Zorg voor duidelijke spelregels: een handhaafbaar en stevig auteursrecht online! Voor redacties is het nu nog bijna onmogelijk om geld te verdienen met hun werk op het internet. En dat is vreemd, want de advertentiemarkt verschuift in rap tempo haar bestedingen naar het net. Er zijn wel partijen, die (zeer) goed geld verdienen op het net, maar dat zijn niet de nieuws- en opiniemakers, maar de zoekmachines en (geautomatiseerde) verzamelsites, die daarbij gratis profiteren van de inspanningen van de makers. Zorg er dus voor dat de makers hun verdiende loon kunnen opeisen, met een op het net toegesneden auteursrecht.
- Ondersteun technologisch onderzoek en ontwikkel software:  Stimuleer onderzoek en software die snelle kleine betaaltransacties (micro-payments) op internet soepel en snel laten verlopen en die de opbrengsten van “content” bij de oorspronkelijke makers van die “content” terecht laten komen (in screen viewing).
- Creëer een substantieel “media fonds”: De platformen waarop media werken zijn niet langer te scheiden in gedrukte, digitale en audiovisuele media. Sticht een fonds waar alle mediabedrijven in Nederland een beroep op kunnen doen om journalistieke initiatieven te starten, die de onafhankelijke informatie- en nieuwsvoorziening kunnen versterken, los van het platform, waarop het initiatief wordt uitgezonden of gepubliceerd.
- Heroverweeg digitaal adverteren voor de publieke omroep: Met het toegenomen belang van internet wordt de publieke omroep een rechtstreekse concurrent van de commerciële pers op het net. Op zichzelf is dat niet erg, dat zorgt ervoor dat de kwaliteitsnorm hoog blijft. Het veroorzaakt echter ook concurrentie in de adverteerdersmarkt, waarbij het voor commerciële mediabedrijven moeilijk wordt om een positie te verwerven op het web. Het schrappen van digitale advertenties (banners) bij de STER geeft commerciële partijen een eerlijkere kans om tot de digitale markt toe te treden en geeft de overheid de kans om stapsgewijs de teruglopende inkomsten uit advertenties aan te vullen.
- Bestrijdt de misbruik van dominante marktposities: De positie van zoekmachines (lees Google!) is zo dominant dat uitgevers geen alternatief hebben als het gaat om het beschikbaar stellen van informatie. Er is immers maar één partij die de markt bepaalt. Een marktpositie van 90% zou de overheid toch reden tot zorg moeten geven? Een dergelijke positie maakt het onmogelijk voor mediabedrijven om zelf dergelijke functies te ontwikkelen.
- Introduceer het BTW 0-tarief (pers- en digitaal!) voor nieuws- en opiniërende uitingen en lagere loonbelasting voor redactioneel werk.  Als het de overheid werkelijk ernst is met het belang van de media, dan is het verlagen van drempels het eerste dat de overheid kan doen, om een pluriform aanbod te garanderen. Het maken van nieuws is arbeidsintensief en kostbaar. Met een btw-0-tarief (ook voor internet!) maakt de overheid die producten toegankelijk voor het publiek en kunnen de noodzakelijke marges eerder worden gerealiseerd. Het hanteren van een lager loonbelastingregime voor redactioneel werk, zoals Frankrijk dat doet, zorgt voor een nog effectievere stimulans.
- Stel een investeringsfonds voor de media in gericht op innovatie: Een dergelijk fonds kan voor mediabedrijven een stimulans zijn om te innoveren in de journalistieke infrastructuur. Het heeft juist nu de grootste urgentie om initiatieven te nemen om in zowel papieren als in digitale varianten een groot bereik te behouden voor journalistieke producties. Dit is voor de toekomst de beste waarborg voor de nieuwsmakers. Een investeringsfonds kan het verschil maken om mediabedrijven net het zetje te geven om weer te gaan investeren in nieuws in plaats van te saneren in arbeidsplaatsen.

Minister Plasterk, als u niet de boeken wilt ingaan als de dorpswethouder, die in tijden van crisis een cruciale sector afscheepte met een fooi, ga terug naar de tekentafel en schets ons een meer solide toekomstig beleid, dat daden bij uw mooie woorden voegt!

Thomas Bruning,  Huub Elzerman, NVJ