mgm nvj maart

— donderdag 8 mei 2008, 11:55 | 5 reacties, praat mee

Tussen arrogantie en amusement-1

De oude journalist is dood, leve de nieuwe journalist. Over die stelling gaan dinsdag 20 mei journalisten in debat, voorafgaand aan de uitreiking van De Tegel. Kees Schaepman (Radio 1) en Robert van de Griend (Vrij Nederland) verzorgen hier de aftrap.
Kees Schaepman: Behoor ik als journalist tot een uitstervende beroepsgroep nu iedere burger zichzelf journalist kan wanen? Opnieuw een ambacht dat wordt verdrongen door doe-het-zelvers?

Laatste wijziging: 22 mei 2008, 15:33

In de jaren zeventig werkte ik bij Vrij Nederland. Wij maakten de krant waarvan de redactie vond dat die gemaakt moést worden. Als dat de lezers niet beviel, dan was dat jammer voor hen. Aanbodgestuurde journalistiek, zou je nu zeggen. En dat is dan bedoeld als een diskwalificatie.

Tegenwoordig werk ik bij de publieke omroep, bij de radio. Daar voer ik discussies over de spanningsboog bij luisteraars (niet langer dan drie minuten!), over aansluiting bij hun dagritme (’s ochtends geen zware kost!), over mogelijkheden om hen actief bij uitzendingen te betrekken. De luisteraar is tegelijkertijd ontvanger, bron, zender en criticus geworden. Zijn gedrag is onderwerp van voortdurend onderzoek, waarvan de uitkomsten steeds meer de inhoud van de zenders bepalen.

De journalistiek wordt geteisterd door onzekerheid over de eigen rol in een crossmediale en interactieve toekomst. Journalistieke opleidingen worstelen met de vraag voor welk vak zij eigenlijk opleiden, veel leerlingen ambiëren allereerst een baan in de amusementsindustrie. Journalistieke arrogantie is na de moord op Pim Fortuyn hard aan de kaak gesteld. Maar traditionele journalisten moeten nog wennen aan hun nieuwe nederigheid. Straatinterviews en enquêtes verdringen onderzoeksjournalistiek. Meninkjes overwoekeren de feitelijke verslaggeving.

Egbert Dommering, hoogleraar informatierecht aan de UvA, hield op 25 april zijn afscheidsrede. Daarin beschreef hij de steeds grotere greep die burgers sinds de millenniumwisseling op hun media hebben gekregen, met als gevolg een driedeling tussen klassieke media (zoals Radio 1 en het NOS Journaal), informele media (GeenStijl.nl, YouTube) en zoekmachines (Google). De klassieke media zijn in verwarring en aarzelend op weg naar een crossmediale toekomst. De informele media scoren soms met nieuws (YouTube vertoont amateurvideo’s van demonstraties in China) maar falen bij de interpretatie van dat wat zij tonen. En de zoekmachines houden de schijn van objectiviteit op, maar hebben enorme mogelijkheden om informatie te manipuleren. ‘De grote vrijheid van de burger opent nieuwe perspectieven voor de communicatie, maar is een bedreiging voor de redactionele kwaliteit ervan’, zei Dommering in zijn rede.

Een week voor Dommering dat verhaal uitsprak, werd minister Vogelaar in verlegenheid gebracht door een jonge verslaggever van de site GeenStijl.nl, Rutger Castricum, die ongehinderd door oude vormen en normen zijn vragen op haar afvuurde. ‘Waarom heeft u een nieuwe spindokter nodig?’ vroeg hij. Vogelaar antwoordde, in overeenstemming met de feiten, dat ze geen spindokter heeft. Dat had Castricum kunnen weten als hij zijn huiswerk had gedaan. Maar hij volhardde: ‘Wat vindt u ervan dat er nu zelfs een duurbetaalde spindokter moet aanrukken om u overeind te houden?’ Vogelaar bleef hem het antwoord schuldig, Castricum bleef zijn onzinnige vraag herhalen. Zijn slachtoffer zweeg, terwijl Castricum haar achtervolgde, en wist zich daarbij geen houding te geven. Het leverde een pijnlijke en leedvermakelijke video op.

Boeiend? Absoluut – Castricum houdt zijn kijkers vast. Hij noemt zichzelf journalist. Is hij dat ook? Hij scoort bij zijn publiek en creëerde een nieuwsfeit. Want Vogelaar raakte, mede door zijn video, ernstig in de problemen. Scoop! Toch? Rimpelingen in de vijver vormen helaas steeds vaker de rechtvaardiging achteraf voor de geworpen stenen. Maar ik zou zelf Rutger Castricum nooit aannemen, althans: niet voor een redactionele functie. Al maakt dat mij wellicht tot een uitstervende soort in mijn vak.

Kees Schaepman is hoofdredacteur Radio bij de VPRO.

Lees ook de bijdrage van Robert van de Griend

Bekijk meer van

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

5 reacties

Ernst Jan Wilhelmis, 14 mei 2008, 11:57

Voor het gemak vergeet Schaepman dat het spindokter-verhaal door het AD werd gelanceerd: http://www.ad.nl/binnenland/2223052/Spindoctor_helpt_Cramer_en_Vogelaar.html

Maar net zoals al die andere pijprokers geeft Schaepman alleen feiten weer die hem aanstaan. De oude journalist is al meer dan vijf jaar bezig om te ontdekken dat talent niet vanzelfsprekend ontwikkeld is in klaslokalen te Zwolle of Utrecht.  Het doet pijn. De eigen opleiding blijkt waardeloos. Schaepman zou figuren als Castricum juist moeten aannemen. Om de door hemzelf gecreeerde kloof tussen producent en consument snel te dichten. De Schaepmannen onder ons hebben al duizenden internetpagina’s volgeschreven met droge opsommingen van de eventuele gevaren die burgerjournalistiek met zich meebrengt. In plaats van actie rest er alleen verontwaardiging.

Oeps, op de binnenplaats van mijn kantoor komt net de stadsomroeper op z’n paard aangereden. Ik ga dus even naar het nieuws luisteren…

Henk Blanken, 14 mei 2008, 20:35

Dat de oude journalistiek zichzelf een kritisch bekeek, kon geen kwaad. Maar we moeten onszelf niet beginnen weg te relativeren. Ja, er zijn nieuwe journalisten bijgekomen, afkomstig uit - wat veel lijkt op - een nieuwe cultuur, de digitale cultuur van internet. Ja, onze positie is niet vanzelfsprekend meer. Maar nee, terugkruipen in een schulp is niet het antwoord. Liever zou ik een groter zelfbewustzijn zien, een journalistieke houding die nog weet wat kwaliteit is, die snapt dat lezersgerichtheid moet maar niet hetzelfde is als plat amusement, die bereid is Rutger Castricum de les te lezen - wat godlof hier ook gebeurt - maar accepteert dat de journalistiek - godlof - nooit meer vrij zal zijn van atudentikoze blaaskaakjournalisten als Rutger C. Per saldo moeten we onszelf blijven uitleggen   en verantwoorden, en vooral domweg beter vakwerk afleveren dan we gewend waren.

Bram Loman, 16 mei 2008, 11:25

Ik wil me even beperken tot de sportjournalistiek en wel over de meest populaire sport, dat is ook een graadmeter voor de rest. In de verslagen en zeker de columns proef je zoveel afgunst, daarnaast is de deskundigheid ver te zoeken. Neem nu alleen maar de kwestie Cruyff/Van Basten. Niemand weet over het fijne hiervan iets te melden.Het is meer een club oude wijven dan dat er wezenlijk over die sport en de beoefenaars geschreven. Citeren van tv interviews etc. Nee de nieuwe journalist, zeker op sportgebied, moet nog geboren worden.

Dhr. Vocking, 21 mei 2008, 21:42

Heel “zogenaamd journalistiek” Nederland valt over Rutger/ Geenstijl.tv. Maar wat is het verschil met bijvoorbeeld de Jakhalzen?

Juist ja; de Jakhalzen zijn links en daarmee kennelijk voor het journaille politiek correct.

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.