Schrijven voor het web bestaat niet

Alles vloeit voort uit de basisgedachte dat het beeldscherm ‘niet lekker leest’, veel minder fijn dan het vertrouwde papier. Maar wat is dat, ‘minder fijn lezen’? En waar leidt dat toe? Volgens veel e-schrijfgoeroes moest je eenvoudigere woorden gebruiken op het net, of kortere zinnen. Alsof de lezer alleen begrijpt wat een ter-ror-is-me-drei-ging is als de letters van inkt zijn.

Het meest belangrijke dogma werd het schrijven van kortere teksten. Lange moeilijke en wollig geschreven teksten worden immers niet gelezen op het web. Klopt helemaal. Maar iedereen die ook maar en beetje kan observeren, ziet dat mensen daar überhaupt geen geduld voor hebben. IKEA maakt niet voor niks handleidingen van plaatjes. Ik zie mijn vrouw alleen maar in tijdschriften bladeren. Een Marie-Claire gaat er in een kwartier doorheen. Je leest echt alleen een lang artikel als het je raakt, of als het geweldig geschreven of geïllustreerd is. Lezen is een investering. En dan, is mijn stellige overtuiging, maakt het medium weinig uit.

Maar het meest absurde adagium dat sommigen hanteren, is dat je zo moet schrijven dat de zoekmachine je vindt. In plaats van liederlijke koppen als “Reizigers in zak en as’ moet je dan zoveel mogelijk voor de hand liggende termen noemen: “Europees vliegruim gesloten - vliegtuigen KLM aan de grond”. Zo vinden belanghebbenden je artikel als ze deze zoektermen intikken. Een verkeerd soort handigheid. Een snellere manier om journalistiek doodsaai te maken is er niet. En bovendien is het principieel onjuist: Google moet zijn helse machine maar zo inrichten dat het links naar interessante teksten oplevert en niet andersom. 

Natuurlijk zijn er wat tips en trucs te leren, maar daar heb je echt geen dure cursus voor nodig. Met een beetje gezond verstand en wat goed advies van de collega naast je kom je een end.

De oorsprong van veel van de flauwekul over webschrijven is de webdesign goeroe Jakob Nielsen, een van de eersten die de relatie tussen beeldscherm en tekst onderzocht. Zelf is hij genuanceerder dan de sekte die uit hem is voortgekomen, maar zijn Useit.com is voor mij nog steeds een uitstekende manier om discussies te winnen. Ik raad opponenten aan eens 10 seconden op de site te kijken, en te zien waar ‘usability’ toe zou moeten leiden. Dan sta ik al met 15-0 voor.

Kranten hebben altijd weinig energie gestoken in het bewerken van hun artikelen voor het web, en ze zijn daarvoor door velen weggezet als ouderwets en lui. Maar ze hebben altijd gelijk gehad en de bezoekersaantallen van hun sites bewijzen dat. Het kan nog een stuk beter, maar aan de basis, de artikelen, ligt het niet. Geen nieuwsconsument die klaagt over onleesbaarheid. Die kritiek is in de afgelopen jaren dan ook wat verstomd.

Nu 2010: ik ben blij dat ook het laatste bolwerk van misverstanden nu ook geslecht lijkt te gaan worden. Lang hebben bladenmakers hun neus opgehaald voor het web. Je kon de computer niet lezen op de WC, het leverde geen blader-ervaring op, en de gesponsorde boodschappen kwamen niet mooi uit. De eerste generatie e-readers waren voor hen geen alternatief. Daar hadden ze overigens gelijk in, ik heb zelden zulke archaïsche apparaten gezien. Maar met de komst van de iPad hoor ik ze er ineens niet meer over. Sanoma maakt enthousiast een Autoweek waar adverteerders van watertanden en ik ga ervan uit dat je de iPad Sports Illustrated naar het kleinste kamertje kunt meenemen. En veel uitgeverijen zijn stiekem druk bezig.

Het principiële verschil tussen papier en beeldscherm is een glijdende schaal geworden, de stand der techniek. En zo hoort het. En natuurlijk gaat verandering langzaam. Maar is er nog hoop voor de mensen die vinden dat papier een volstrekt onvervangbare leeservaring oplevert en nooit zal verdwijnen?

Erik van Heeswijk
Twitter
LinkedIn