The Correspondent, pionier in wereldjournalistiek

‘Dank jullie allemaal. De journalistieke beweging die we in Nederland in 2013 oprichtten gaat uitbreiden met een Engelstalig platform met leden vanuit de hele wereld.’ Dit bericht op The Correspondent van CEO Ernst-Jan Pfauth – op 13 december vorig jaar – markeerde het eindpunt van een spannende periode, waarin de oprichters van de internationale startup, Rob Wijnberg en Pfauth, konden melden dat hun doel om 2,5 miljoen dollar via crowdfunding op te halen was bereikt. Na een uitgebreide campagne waren er op dat moment exact 45.888 contribuanten – verdeeld over 130 landen – die hadden bijgedragen.

Een bijzondere prestatie, die in maart van dit jaar enigszins werd overschaduwd door het nieuws dat The Correspondent vooralsnog niet van plan was kantoor te houden in New York, maar gewoon thuis in Amsterdam. Amerikaanse critici betoogden dat tijdens de crowd­­fundings-actie de indruk was gewekt dat The Correspondent zijn basis in de VS zou krijgen en daarmee een Amerikaanse nieuwsorganisatie zou worden. Er zou sprake zijn van een ‘wisseltruc’. Tot overmaat van ramp kondigde een van de eerste Amerikaanse medewerkers – Zainab Shah – haar vertrek aan. Ze was er zonder meer vanuit gegaan dat ze in New York zou gaan werken en als ze eerder had geweten dat dit niet het geval was zou ze nooit haar baan bij BuzzFeed hebben opgegeven. ‘Dat zou gewoon een hele stomme beslissing (..)zijn geweest’, zo vertelde ze aan het journalistiek platform Nieman Lab vlak voor ze opstapte.

In een tweet met de titel ‘We screwed up’ excuseert The Correspondent zich eind maart ruiterlijk voor de onduidelijke communicatie en geeft toe dat er aanvankelijk aan een kantoor in de VS was gedacht maar dat het standpunt hierover gaandeweg is gewijzigd. Dit komt erop neer dat het eigenlijk niet uitmaakt waar de redactie zit, omdat het de intentie heeft zaken vanuit een wereldwijd (‘transnationaal’) perspectief te verslaan. Leden die hun geld terug willen vanwege deze ‘serieuze fouten’ kunnen dat krijgen, belooft The Correspondent. 250 leden maken daar gebruik van.

Pfauth en Wijnberg hebben intussen niet stil gezeten. In mei werd Eliza Anyangwe gepresenteerd als redactiechef. Ze is een voormalig onderzoeksjournalist voor The ­Guardian, CNN Africa en oprichter van The Nzinga Effect, een journalistiek platform dat het Westen een breder beeld op Afrika probeert te geven. Samen met haar werden vijf journalisten uit verschillende landen geselecteerd: Eric Holthaus (VS, voorheen o.m. The Washington Post, Rolling Stone en Slate), Irene Caselli (Italië, voorheen o.m. BBC, Deutsche Welle en The Washington Post), Tanmoy Goswami (India, voorheen Fortune India en Times Internet), Nesrine Malik (Londen, voorheen columnist en redacteur The Guardian) en OluTimehin Adegbeye (Lagos, voorheen This Is Africa en Africa is a Country).

Stuk voor stuk geëngageerde journalisten, die al naam hebben gemaakt en zelf experimenteerden in journalistieke aanpak of benadering. Redactiechef Anyangwe zal binnenkort nog meer namen bekend maken. Ze wil, zo schrijft ze in haar ‘missie’, een divers en internationaal team smeden dat de wereld niet enkel vanuit een nationaal perspectief bekijkt: ‘(..) als het ons lukt de kennis en ervaring van leden over de hele wereld aan te wenden voor onze journalistiek, dan hebben we de mogelijkheid werkelijk voorbij de waan van de landsgrenzen en de clichés uit het nieuws te gaan.’

Het is onder meer deze missie die professor Jay ­Rosen (New York University) enkele jaren geleden deed besluiten het initiatief voor The Correspondent voluit te steunen. Met 515.000 dollar subsidie van The Knight Foundation en het Democracy Fund zette hij in 2017 een onderzoeksproject op naar lidmaatschapsstrategieën voor nieuwsorganisaties, waarbij het bieden van hulp aan een succesvolle lancering van The Correspondent een van de doelen was. De in de VS invloedrijke mediacriticus werd ook ambassadeur van het medium; in december vorig jaar kreeg hij – een week voor het eindigen van de crowdfundings-actie – vijf minuten airtime bij Trevor Noah van The Daily Show om hartstochtelijk zijn geloof in het project The Correspondent te belijden. Het gaf de actie een aardig zetje in de rug.

Rosen noemt op zijn onderzoeksite The Membership Puzzle verschillende redenen waarom hij sterk gelooft in het concept van De Correspondent en zijn internationale broertje. Dat is allereerst de absolute onafhankelijkheid – verkregen door adverteerders te weren. Het geld komt bij The Correspondent uitsluitend van de leden en niet-commerciële sponsors. Hierdoor kan het de 24-uurs nieuwscyclus laten voor wat ze is en zich richten op ‘unbreaking news’ het volgen van internationale ontwikkelingen aan de hand van relatief abstracte thema’s; journalisten van The Correspondent duiken straks voor langere tijd – en met hulp van het internationale ledenbestand – in onderwerpen als Sanity, Climate en Othering.

Rosen sympathiseert met Wijnbergs filosofie dat de journalistiek is verworden tot ‘een ordinaire nieuwsfabriek’, waar kijkcijfers, lezersaantallen, advertentie-inkomsten en winstgevendheid gelden als onbetwiste graadmeters voor succes. Hoewel, of misschien juist omdat dit mechanisme zich in de VS nog veel sterker voordoet gelooft hij dat er ook daar een markt is voor een model met betalende leden.

Bij commerciële mediabedrijven, zo stelt Rosen, kun je er niet blind op vertrouwen dat ze volledig aan de kant van hun publiek staan omdat ze ook rekening moeten houden met een andere groep klanten: adverteerders. Het bekendste voorbeeld daarvan is de clickbait. ‘Als je journalistiek in het algemeen belang bedrijft en probeert alles in dienst te stellen van vertrouwen (van de leden in de redactie, red.), dan helpt het enorm om niet mee te hoeven doen aan de koehandel in aandacht.’

Mede-initiator en uitgever van De Correspondent van het eerste uur, Teun Gautier, kijkt kritisch naar het internationale avontuur. ‘Als uitgever heb ik destijds het idee geopperd om een Europese variant van De Correspondent op te zetten. Ik had gehoopt dat ze daarvoor zouden kiezen. Het is heel moeilijk om met een medium dat een Europese cultuur en identiteit heeft voet aan de grond te krijgen in de VS. De Amerikaanse markt zit veel voller dan de Europese.’

Pfauth laat in een reactie weten dat 47 procent van de leden uit inwoners van de VS bestaat. Ongetwijfeld mede het gevolg van de Amerikaanse wervingscampagne voor The Correspondent die 1,8 miljoen dollar kostte en werd opgebracht door de stichting Democratie en Media, Craig Newmark en Omidyar Network, een ‘filantropische beleggingsonderneming’.

De oprichters van de internationale start-up blijven onverminderd optimistisch en blijven consciëntieus werken aan hun doel. In Nederland zijn ze het eerste platform dat internationaal gaat met een lidmaatschapsmodel. Na het verwijt over gebrek aan transparantie bij de keuze van de thuisbasis van The Correspondent publiceerden ze in juni een ‘peek into the budget’, waarbij de leden gedetailleerd op de hoogte werden gesteld over wat er met hun geld gebeurt. Ander opwekkend nieuws: De Correspondent schrijft in 2018 voor het eerst zwarte cijfers, zo bevestigt Pfauth: ‘We hebben in 2018 een bescheiden winst gemaakt en dit weer geïnvesteerd in de journalistiek’.

The Correspondent begint met ruim 50.000 leden. Zijn Nederlandse broertje heeft er ruim 60.000. Ook Gautier vindt dit een prestatie van formaat. ‘Zeker, dat is knap. Maar The Correspondent zal nooit een massamedium worden’, voorspelt hij.