— woensdag 11 juli 2018, 13:40 | 2 reacties, praat mee

Staat van onafhankelijke onderzoeksjournalistiek in Nederland: Deel IV

Het rapport van Kik en Bakker loopt over van grafieken en interessante feiten over een woelige periode in de regiojournalistiek.

Eind vorige maand is een aantal onderzoeken naar de staat van onafhankelijke onderzoeksjournalistiek in Nederland gepubliceerd, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media. De onderzoeken dienen als basis voor gesprekken met de mediasector over toekomstig beleid. Laatste wijziging: 3 september 2018, 14:15

We lazen Op het tweede gezicht, regionale en lokale media en journalistiek 2000 - 2017 [.pdf], van onderzoekscoördinator Quint Kik van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek en voormalig lector Crossmedia & Journalistiek aan de Hogeschool Utrecht Piet Bakker. Zoals de titel aangeeft bekeken Kik en Bakker een vrij lange maar cruciale periode in het Nederlandse medialandschap.

Wie het huidige regionale en lokale medialandschap in Nederland bekijkt, ziet volges Kik en Bakker op het eerste gezicht een veelzijdig aanbod van kranten, websites, radio en televisie. In werkelijkheid hebben bestaande spelers het moeilijk en daalt het gebruik van lokale printmedia en omroepen.

Lokale omroepen
Tegelijk groeide het aantal gemeenten waar een lokale omroep actief is van 84 procent in 2000 naar ruim 90 procent in 2017. De financiële gezondheid van lokale omroepen laat echter te wensen over, stellen de onderzoekers. In 2015 werd het normbedrag naar beneden bijgesteld naar 1,14 euro per huishouden. Tachtig procent van de gemeenten hanteerde in 2016 die norm.

Koepelorganisatie NPLO becijferde dat minstens 8 ton per lokale omroep nodig is voor een toereikend lokaal media-aanbod. Dat betekent een investering van zo’n 30 miljoen om heel Nederland te bedienen. Het betekent dat veel lokale omroepen op dit moment vooral draaien op vrijwilligers.

Consolidatie in de regiokranten
De jaren sinds het nieuwe millennium staan in het teken van consolidatie en concentratie bij regionale dagbladen. Vijftig procent van de Nederlandse dagbladen verschijnt in regionale edites.

In 2017 is 86 procent van de markt in handen van twee Belgische uitgeverijen, Mediahuis en De Persgroep. In de jaren tachtig van de vorige eeuw waren er nog twintig regionale uitgeverijen; in 2018 zijn er nog vier regionale uitgevers actief - naast de Belgen nog de Noordelijke Dagblad Combinatie (NDC) en de BDU.

Er verschijnen in Nederland anno 2018 in totaal zeventien regionale dagbladen. Daarnast is het AD voor een belangrijk deel ook regionaal van opzet. Het aantal titels is vrijwel ongewijzigd gebleven, maar de oplagen zijn gedaald. Over de gehele periode (vanaf 2000) daalde de totale betaalde oplage (gecorrigeerd voor AD) met zo’n 45 procent. In de laatste vijf jaar werd er gemiddeld 5 procent per jaar verloren, in de vijf jaar daaraan voorafgaand gemiddeld 3 procent.

Huis-aan-huis
“Bij betaalde nieuwsbladen is een afname van titels geconstateerd. Het verloop in aanbod van huis-aan-huisbladen is moeilijk in te schatten wegens ontbrekende gegevens, maar het is niet ondenkbaar dat fusies, overnames en bezuinigingen hebben geleid tot verschraling van het aanbod. Harde cijfers van huis-aan-huisbladen en nieuwsbladen zijn echter niet beschikbaar”, stellen Kik en Bakker.

Lokale en nieuwe spelers
Er zijn de laatste jaren op lokaal niveau veel digitale lokale nieuwsmedia gelanceerd, die online concurreren met websites van
regionale kranten, nieuws- en huis-aan-huisbladen en die van lokale en regionale omroepen.

“Een Nederlandse gemeente had in 2012 gemiddeld 28,7 nieuwsmedia, twee derde was digitaal: tegenover zes à zeven websites van printmedia en omroepen en een à twee hyperlocals staan ruim tien aggregatiesites. Het resterende derde zijn offline-media: één regionaal dagblad, vier à vijf huis-aanhuisbladen, soms een betaald nieuwsblad, twee televisiezenders en twee radiozenders. In grote gemeenten vind je meer traditionele nieuwsmedia en zijn ook meer online media actief dan in kleine gemeenten”, schrijven Kik en Bakker.

Enkele jaren later, in 2015, zijn er alweer de nodige verschuivingen geweest. Van 123 hyperlokale nieuwsplatformen zijn er 15 niet meer actief. Er zijn 27 sites overgegaan op enkel aggregatie en 33 platformen beperkten zich enkel nog tot 112-meldingen. Het ‘indebuurt.nl’-platform van De Persgroep werd in de tussenliggende tijd gelanceerd en is in 2018 in 25 gemeenten actief.

Tip de redactie

Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

2 reacties

Andreas Schelfhout, 12 juli 2018, 12:15

Als je één journalist ontslaat, heb je op jaarbasis minimaal vijftig exclusieve verhalen minder. Als je met dank aan samenwerkingsverbanden vrijwel je hele redactie buiten de deur zet, sta je met lege handen en trek je nauwelijks lezers meer. De Gelderlander heeft nog wel kleine regioredacties, de krant wordt niet meer in Nijmegen gedrukt, de centrale redactie zit in Rotterdam….
Dag abonnees!

G.R. van der Zalm, 12 juli 2018, 13:42

Het gebrek aan menskracht in de journalistiek, zoals Andreas Schelfhout hiervoor constateerde, onderschrijf ik. Maar zijn opmerkingen over de situatie bij De Gelderlander zijn niet helemaal correct.
De krant heeft nog immer méér dan alleen kleine regioredacties. In Nijmegen huist nog steeds (weliswaar zonder eigen drukkerij) een redactie die een groot aantal algemene pagina’s maakt. Daaronder vallen de voorpagina, de twee daaropvolgende, plus een aantal eigen pagina’s verder in de krant en niet te vergeten een eigen weekendpakket. ‘Rotterdam’ levert voornamelijk het nationale en internationale nieuws aan de regionale kranten. Dat is een situatie die in hoofdzaak al vele jaren bestaat.
Overigens zou bovenstaand onderzoek nog interessanter gemaakt kunnen worden met een overzicht van de werkgelegenheid en het aantal journalisten bij de kranten in de periode 2000-2017.

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, coördinator magazine

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.