‘Soms werden mijn woorden te vrij geïnterpreteerd’

Op school werd ze gepest of genegeerd. Haar ouders konden hun taak als opvoeders niet aan. En op haar negende wist Lucie Kessens al dat ze vele malen slimmer was dan haar zwakbegaafde vader en moeder. En toch zal ze haar jeugd nooit omschrijven als een hel. Het is een woord met een platte, clichématige connotatie, vindt Kessens. Een woord dat te pas en te onpas opduikt in de roddelbladen, gericht op snel effectbejag bij de lezer. Toch schreef een verslaggever van het AD dat Kessens ‘jarenlang in een hel had geleefd’.

Kessens pakt het artikel erbij in haar Haarlemse woonkamer, ze heeft de meeste interviews van de afgelopen paar jaar bewaard. ‘Ik kreeg het artikel voor publicatie te lezen en toen zag ik dat zinnetje staan. Ik heb gebeld met het AD en gezegd dat ik mijn jeugd nooit zo zou typeren. Het ligt allemaal zoveel genuanceerder.’ De verslaggever bleek echter onvermurwbaar. ‘Het was geen citaat van mij, het was haar eigen kwalificatie van mijn jeugd. Ze zei: “Ik vind dat je in een hel hebt geleefd, dus schrijf ik het op.” Ook met de kop was Kessens niet blij. Boven het interview stond “Niemand verdient de jeugd die ik had”, dit keer wél tussen aanhalingstekens. ‘Ik zou best iets van soortgelijke strekking gezegd kunnen hebben’, zegt Kessens, ‘maar als je van zo’n uitspraak de kop maakt, krijgt die opeens een heel andere betekenis. De nuance is weg.’

Gefingeerde naam
In 2012 publiceerde schrijfster Christel Jansen een boek over de bewogen jeugd van Lucie Kessens in een achterstandsmilieu: ‘De Woonschool’. Omdat Kessens niet zeker wist of ze in de openbaarheid wilde treden, besloten Jansen en Kessens een gefingeerde naam te gebruiken, namelijk die van Suzanne Jonkers. Rondom de publicatie liet de uitgever weten dat er veel media­belangstelling was, maar Kessens twijfelde of ze zelf interviews zou willen geven. Totdat ze vlak voor de lancering van het boek met auteur Jansen meeging naar Met het Oog op Morgen. ‘Het ging over het al dan niet verplicht opleggen van anticonceptie aan ouders die falen in hun opvoeding. Ik praatte mee en besefte op dat moment: ik heb een stem en kan die stem inzetten. Ik voelde dat mijn verhaal iets kon toevoegen aan de discussie. Vanaf dat moment ben ik zelf ook interviews aan geven.’

Tot ruim twee jaar geleden gaf Kessens interviews onder haar gefingeerde naam. ‘Journalisten vonden het niet prettig dat ik niet onder mijn eigen naam in de krant of op televisie wilde en dat begreep ik ook wel. Toch konden de interviews altijd doorgaan.’

Talloze keren vertelde Kessens haar verhaal, vrijwel alle landelijke kranten kwamen bij haar langs. Ook was ze gewild bij tijdschriften en verschillende tv- en radiorubrieken. ‘Vooral radio vond ik leuk om te doen. Het is live, dus je hebt alles in eigen hand.’

Met kranten en tijdschriften had Kessens meer moeite. ‘Het is toch altijd maar weer de vraag wat ze ervan maken. Wat me opviel, met name bij het AD en De Telegraaf, is dat journalisten tijdens het interview vaak op zoek waren naar de tragiek van mijn jeugd. Misschien is dat omdat tranen toch wat sensa­tioneler zijn dan de positieve kanten van het verhaal. Kijk, ik wilde in die interviews juist mijn kracht laten zien en lezers inspireren. Dat spanningsveld tussen mijn tragiek en mijn kracht voelde ik vaak tijdens interviews. En dan merkte ik soms dat mijn woorden nogal vrij werden geïnterpreteerd.’ Ter illustratie leest Kessens een passage voor uit een interview met De Telegraaf, over wat ze in haar jeugd te eten kreeg: “Wat op tafel kwam, viel steevast in de categorie waterige aardappelstamp”. Zo heb ik het absoluut niet gezegd, ik begrijp echt niet waar die journalist dat vandaan haalt.’

Er waren ook interviews waarbij Kessens wél het gevoel had dat haar verhaal goed uit de verf kwam. Over een verhaal in Trouw is ze meer dan tevreden. Illustratief voor de toon die Trouw kiest, is het fotobijschrift, vindt Kessens. Ze leest het voor: ‘“Ik heb geen prettige jeugd gehad, maar ben geen slachtoffer”. Veel minder sensationeel dan dat mijn jeugd een hel zou zijn geweest, maar dit bijschrift doet veel meer recht aan de waarheid.’

Uitspraak terugnemen
Een van de positiefste media­ervaringen die Kessens had, was die met het tv-programma De Wandeling (KRO). ‘De opnames namen een volle dag in beslag. En dat voor een programma dat uiteindelijk maar 25 minuten duurt. Maar ik werd erg op mijn gemak gesteld. Gedurende die dag drukten de makers me verschillende keren op ’t hart dat een uitspraak altijd gewist kon worden als ik er achteraf spijt van had. Toch was het best spannend om het programma uiteindelijk op televisie te zien, maar ik was heel blij met het resultaat. Het is een mooi, afgewogen portret geworden.’

Naar aanleiding van enkele schrijnende gevallen van kindermishandeling laaide de discussie over verplichte anticonceptie de afgelopen tijd opnieuw op. Als ervaringsdeskundige en voorstander van verplichte anticonceptie was Kessens onder meer te gast bij het programma Jinek. ‘Ik vond het best spannend, zo’n live programma waarin ik in discussie moest met iemand van Jeugdzorg en met een medisch-ethicus. Bovendien zat ik verschrikkelijk in de make-up, ik zag er niet uit. Zo’n eerste keer onderga je het allemaal, maar de volgende keer zal ik kritischer zijn over de visagie. Ik zag er niet als mezelf uit.’

Ondanks de prettige ervaring die Kessens met de redactie van het programma Jinek had, betwijfelt ze of de kijker iets heeft aan een discussie van pakweg tien minuten over zo’n ingewikkeld onderwerp. ‘Eigenlijk kan dat niet, zo kort. Ik werd in diezelfde periode uitgenodigd voor het discussieprogramma Arena, over hetzelfde onderwerp. Daar heb ik toen voor bedankt omdat ik voor mijn gevoel wel weer even genoeg mijn stem had laten horen. Maar toen ik dat programma later terugzag, vond ik het eigenlijk best goed en had ik een beetje spijt dat ik niet op de uitnodiging was ingegaan. De deelnemers aan de discussie kregen behoorlijk veel ruimte om hun standpunt te verwoorden. Als ik de volgende keer de keuze heb tussen Jinek en Arena, kies ik waarschijnlijk voor het laatste programma.’

Belangrijkste bron
Tot slot moet Kessens iets van het hart. Ze heeft zich herhaaldelijk geërgerd aan het feit dat journalisten weigerden de auteur en titel te noemen van het boek over haar jeugd – ondanks het feit dat Kessens er met klem om vroeg. Het meest bont maakten de makers van het actualiteitenprogramma Altijd Wat het, zegt Kessens. ‘Aan het begin van dat item las Ghislaine Plag een passage uit het boek voor, maar kwam er daarna helemaal niet meer op terug. Ook De Wandeling heeft het boek niet genoemd. Kijk, dat er bij Jinek geen ruimte voor is, snap ik, want het was een puur politieke discussie. Maar als er een portret van mij wordt gemaakt, dan is dat boek voor journalisten met afstand de belangrijkste bron. Dan is het toch een kwestie van fatsoen om het ook even te noemen? Auteur Christel Jansen is daar best een beetje gefrustreerd over geweest. Ik hoop eigenlijk dat journalisten daar in het vervolg meer rekening mee zullen houden.’

Naar aanleiding van de discussie over verplichte anticonceptie klopte het AD onlangs opnieuw bij Kessens aan. Omdat ze niet al te beste ervaringen met de krant had, stelde ze een voorwaarde: ze was bereid een telefonisch interview te geven, maar dan wilde ze haar quotes wel vooraf kunnen inzien. Als ze het gevoel had dat ze verkeerd was geciteerd, zou ze al haar citaten kunnen terugnemen. Ging het AD met die voorwaarde akkoord? ‘Ja. Gelukkig was het dit keer wel een prima interview, dus ik hoefde niets terug te nemen.’