Seks in Irak
Verslaggever Hans Jaap Melissen (Wereldomroep/NOS) is in Afghanistan en houdt - ook voor Villamedia - een weblog bij. Ik ben nog in Kabul. Maar ik houd mij vanavond bezig met Irak. Het nieuws over de nog ergere Abu Ghraib-foto's brachten mijn gedachten terug naar vijf jaar geleden.
Het was een warme avond in Bagdad, mei 2004. Een paar voorlichters van het Amerikaanse leger in Irak, zaten op het balkon van een van Saddams paleizen dikke sigaren te roken. Ik zat, als journalist die wachtte op een embed-plek, in een hoek van het balkon. De voorlichters leken vergeten dat ik er ook was.
Het was aardedonker en ik luisterde naar hun gesprekken Die gingen over Abu Ghraib. Het schandaal was net een paar weken in het nieuws en er kwamen nog steeds nieuwe foto’s naar buiten. “Het is echt verschrikkelijk. Er moeten nog veel meer foto’s zijn en ook veel ergere. Er zijn zelfs foto’s waarop te zien is hoe Amerikaanse militairen seks hebben met gevangenen, foto’s waarop Amerikaanse soldaten het onderling doen, en ook foto’s waarop gevangenen onderling bezig zijn.”
Mijn mond viel open. Ik probeerde zo stil mogelijk te blijven zitten. Het gesprek vervolgde over defensieminister Donald Rumsfeld. Ik begreep dat hij de volgende dag, in het diepste geheim zou landen, om zelf Abu Ghraib te bezoeken. Plotseling draaide een van de voorlichters zich om en riep in mijn richting: “Hans, are you still here?” De geschrokken voorlichter nam mij mee naar een aparte ruimte. “Je begrijpt dat je niet vanavond al kunt melden dat Rumsfeld hier morgen landt. Want dan ligt de hele dag het vliegveld onder vuur en komt’ie niet eens meer.” Geen woord over de foto’s.
Dus bracht ik het onderwerp zelf naar voren. “Heb jij die erge foto’s zelf gezien?”, vroeg ik. “Nee, maar ik weet dat er zulke foto’s zijn. Die worden weggehouden, anders is de schade niet te overzien.” De Amerikaanse inlichtingendienst had alle foto’s in bezit, begreep ik ook nog. Voor een journalist was het een lastig dilemma: ik had de foto’s zelf niet gezien en mijn bronnen ook niet. Ze hadden alleen wel toegang tot de juiste mensen die alles konden weten over het schandaal. Maar het kon ook grootspraak zijn.
Op de radio heb ik toen melding gemaakt van het feit dat er naar alle waarschijnlijkheid nog veel ergere foto’s waren. En ook dat er seks op te zien zou zijn, in alle mogelijke combinaties. Amerikanen met elkaar, met gevangenen en die gevangenen ook weer met elkaar. De volgende dag ging ik mee naar Abu Ghraib. Daar vroeg ik aan Donald Rumsfeld, of hij er nooit aan dacht om af te treden, vanwege het schandaal. Hij negeerde de vraag en zei iets vriendelijks over de Nederlandse troepen in Irak, terwijl zijn bewaker mij probeerde weg te trekken. Razendsnel verdween hij in een gereedstaande wagen.
Een vraag over nog ergere foto’s kon ik niet meer stellen. Jarenlang zijn die vragen wel gesteld, ook door Amerikaanse journalisten. Nooit kwamen er concrete antwoorden. Tot dus nu een oud-generaal, die het onderzoek naar Abu Ghraib leidde, toegeeft dat hij die foto’s allemaal met eigen ogen heeft gezien. Waaronder een foto van een Amerikaanse militair die een Iraakse vrouw verkracht. Foto’s van seks tussen militairen onderling en van gedwongen seks van gevangenen met elkaar beschrijft de oud-generaal niet.
Maar ik vertrouw met terugwerkende kracht de voorlichters van toen volledig. Probleem is, ook na vijf jaar, dat al die foto’s nog steeds geheim moeten blijven, om de troepen in Irak en Afghanistan te beschermen. Dat vindt nu ook Obama. Het is een beslissing die Donald Rumsfeld ongetwijfeld tevreden zal stellen.
Praat mee