mgm nvj maart

— zaterdag 11 februari 2017, 08:41 | 0 reacties, praat mee

Ruben Mersch schrijft goed en vermakelijk boek

Ruben Mersch schrijft goed en vermakelijk boek

Toen ik afstudeerde in Geschiedenis op een onderwerp inzake religie gedurende de Tweede Wereldoorlog, stelde mijn hoogleraar bij de eindondervraging: ‘Draai nu je conclusie eens om, die lijkt me ook heel goed te onderbouwen.’ Ik stond totaal perplex: daar kon ik niets tegenin brengen. Helaas pas ik die les niet altijd toe als journalist. Laatste wijziging: 11 februari 2017, 09:07

Terwijl zij zo principieel nodig is; je eigen bevindingen in twijfel trekken.

Ook ‘objectieve journalisten’ die menen dat ze vrij zijn van vooroordelen en van het graaien van argumenten, hebben baat bij ‘Waarom iedereen altijd gelijk heeft’ van Ruben Mersch. Bovenal de talloze Nederlandse columnisten die nogal overtuigend hun gelijk presenteren en vooral blijven herhalen, tappend uit hun bekende vaatje argumenten.

Ach, hoe creatief het menselijk brein als het gaat om het aantonen van het Eigen Gelijk. Ruben Mersch ontleent een motto aan natuurkundige Richard Feynman: ‘The first principle is that you must not fool yourself — and you are the easiest person to fool.’

In zijn inleiding schrijft Mersch een boek te zijn begonnen om gebrekkig argumenteren aan te tonen in het heftige klimaatdebat. Gaandeweg verlegde hij het accent naar de onzekerheid van argumenteren in het algemeen: er is altijd wel ondersteuning van argumenten te vinden; zowel in goede als in kwade zin.

Uitgangspunt van Mersch, en dat maakt zijn boek goed, is niet het ‘zenden’ van boodschappen, maar het ontvangen en verwerken. Mensen beschikken over een nogal soepel ingesteld brein in de omgang met onwelgevallige informatie; die skippen ze bij voorkeur, nep of niet.

Een tweede uitgangspunt van Mersch is dat hij geenszins de behoefte voelt om alles zelf te bedenken. Hij leunt uitgebreid op vaak recent, wetenschappelijk werk. Bijvoorbeeld van Dan Kahan met zijn Cultural Cognition Project, en uiteraard Daniel Kahnemann en Dan Ariely. En natuurlijk op John Ioannidis die leugenachtige wetenschap beschreef, een gevolg van breed gekoesterde vooroordelen.

En vervolgens past Mersch zijn bevindingen toe om ons te overtuigen van zijn hoofdstelling: ‘De onderbuik regeert’. (Analoog aan het bekendste citaat van onze gewezen vorstin over onze media; en toen moesten sociale media zich nog ontpoppen.) Of het nu gaat over islam en aanslagen, Zwarte Piet en racisme, oorzaken van opwarming; we plaatsen onszelf te snel in een kamp, ook journalisten.

Niet weten helpt de onderbuik het best: ‘Wat er precies in het brein van Bush of Blair gebeurde voor ze besloten ten oorlog te trekken, zal wel altijd een vraagteken blijven…Maar juist deze onzichtbaarheid van intenties maakt ze zeer geschikt om onze onderbuik tevreden te stellen.’

Vandaar is het een korte weg naar nepnieuws en ‘Feiten zijn ook maar een mening’ die momenteel zo’n opgang maken. En niet alleen in populistische kring. Vandaar ook de groeiende verwarring bij de zogenaamde ‘weldenkenden’. Is dat denken wel zo welvoeglijk?

Mersch over het steeds meer optreden van ‘valse consensus’: ‘Als je zelf niet echt overtuigd bent, kun je je niet voorstellen dat iemand anders oprecht gelooft in een standpunt dat niet het jouwe is…als je zelf heilig overtuigd bent van jouw grote gelijk, vind je het natuurlijk vreemd dat niet iedereen jouw mening deelt.’

Dit impliceert ook m’n grootste bezwaar tegen dit boek dat, want dat bevordert imago en verkoop, nuances mijdt: het negeert mensen die liever twijfelen, altijd op zoek zijn naar betere argumenten, zich graag van ongelijk laten overtuigen, dus liever luisteren dan uiten. Die ‘draaikonten’ zijn er immers ook, alleen wat te weinig wellicht.

Ruben Mersch, Waarom iedereen gelijk heeft. Prijs: 19,99 euro. Bestellen kan hier

Bekijk meer van

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.