Op zoek naar nieuwe rol

Ze concludeert dat het gros doet wat het altijd al deed: nieuws verschaffen. De toon waarop dit gebeurt populariseert in hoog tempo. Willemars hield diepte-interviews met 28 journalisten, zowel starters als oude rotten. En ze bekeek hoe in zeven media (AD, de Volkskrant, Nova, Netwerk, Sp!ts, De Pers en Joop) in krantenartikelen, televisie-items en online berichten werd omgegaan met lastige kwesties als embryoselectie en de vervolging van Geert Wilders.

Haar conclusie is dat journalisten, vooral de oude garde, eigenlijk te weinig nadenken over hun rol in het publieke debat. Slechts een kwart van de groep die ze sprak experimenteert wel met nieuwe rollen, zoals journalisten van De Correspondent, De Pers en The PostOnline. Ze participeren vanuit de overtuiging dat het innemen van een zichtbare positie in het publieke discours waardevoller en eerlijker is.

De door Willemars ontwaarde transformatie naar grotere zichtbaarheid van journalisten – met een actieve eigen bijdrage aan het debat à la Sunny Bergman of Rutger Castricum – heeft niet altijd te maken met een andere visie op de journalistiek, maar ook met overlevingsdrang. Nu de traditionele media terrein verliezen – en de journalist steeds vaker freelance opereert – wordt het belangrijker zich in de kijker te spelen. ‘Journalisten zijn steeds meer een personal brand aan het worden. Door hun persoonlijke indrukken te geven via Twitter, blogs en columns en zich in het debat te mengen treden ze in de spotlights. Dat kan helpen bij het verwerven van nieuwe opdrachten.’

Dat iedereen zoekende lijkt wordt in het onderzoek geïllustreerd door de worsteling van de traditionele journalistiek met discussies op sociale media, waardoor onderwerpen voor haar gevoel soms compleet uit handen dreigen te glippen of een viraal gaande discussie juist wordt gemist.

Het doorwrochte onderzoek laat zich niet gemakkelijk lezen en bevat geen spetterende conclusies. Het is wel de eerste serieuze wetenschappelijke poging de veranderende rol van journalisten in het publieke debat sinds internet zijn intrede deed, te doorgronden. Belangrijkste conclusie is misschien wel dat de innovatiekracht in de pers eindelijk lijkt te worden aangesproken.