RSF World Press Freedom Index 2021: Nederland opnieuw een plaats gezakt
Europa is nog steeds het continent met de meeste persvrijheid, maar de journalistiek wordt van alle kanten bedreigd. Dat concludeert Reporters sans Frontières (RSF) in de jaarlijkse World Press Freedom Index. Nederland is opnieuw een plaats gezakt naar plaats zes, mede door toenemend geweld richting journalisten, een gesloten overheid en aanvallen door politici, die media als vijanden afschilderen die nepnieuws verspreiden.
Vorig jaar zakte Nederland óók al een positie, toen door voor Nederlandse begrippen ongekend geweld bij de redacties van Panorama en De Telegraaf, met granaatwerpers en een met een busje geramde kantoorgevel. De georganiseerde misdaad speelde ook dit afgelopen jaar een prominente rol bij intimidatie van Nederlandse journalisten, aldus RSF.
RSF constateert in Nederland dat journalisten nog steeds in het sleepnet van inlichtingendiensten verstrikt raken en zo vertrouwelijke bronnen in gevaar brachten. Er is meer fysiek geweld richting journalisten, al zijn er vanuit de politiek en justitie stappen gezet om zulke aanvallen te berechten.
De NOS besloot vanwege dreigementen soms beveiligers mee te sturen en krabde logo’s van auto’s om mogelijk geweld te voorkomen.
Dat de overheid laat op informatieverzoeken reageert, gevraagde documenten volledig zwart lakt of incompleet aanlevert, bemoeilijkt het werk van Nederlandse journalisten. “Deze toegang tot overheidsinformatie is nog steeds niet verbeterd”, constateert RSF.
Nederland stond in 2013, 2014 en 2016 op plaats 2 in de RSF Index. Sinds 2018 daalde Nederland elk jaar een plaats.
In Europa als totaal staat de persvrijheid onder druk, niet alleen door restricties rondom het coronavirus. Autoritaire regimes in Hongarije en Polen nemen maatregelen die ingaan tegen Europese waarden rond vrijheid van de pers. Diverse overheden traden op tegen journalisten met de dankbare beschuldiging van nepnieuws, wanneer die iets publiceerden dat niet beviel.
Enkel de landen in de top drie (respectievelijk Noorwegen, Finland en Zweden) hebben volgens RSF - ondanks het coronajaar - de persvrijheid verdedigd “met de energie die noodzakelijk is voor een gezond medialandschap”.
Journalisten, en dan in het bijzonder vrouwelijke journalisten, kregen opnieuw veel verbaal geweld te verduren op sociale media. Velen kiezen voor een zelfgekozen ballingschap, constateert RSF.
Verder is het gebrek aan tastbare veroordelingen een gevaar voor journalisten. De opdrachtgevers achter moorden in Slowakije en Malta zijn nog niet berecht; in Servië werden na 21 jaar de veroordelingen rond de moord op een uitgever teruggedraaid. Die rechtszaak moet nu opnieuw.
“Het onvermogen of onwilligheid van lidstaten om bedreigde journalisten afdoende te beschermen, vergroot het gevoel van gevaar”, stelt RSF. Meer bij RSF: EU struggles to defend values at home / RSF Index 2021: the Netherlands
Praat mee