mgm nvj maart

— donderdag 14 januari 2016, 10:35 | 2 reacties, praat mee

Diversiteit moet je simpelweg serieus nemen

Diversiteit moet je simpelweg serieus nemen

Onlangs kwam het Radio 1 programma Dit Is De Dag (EO) met het idee om een dag ‘op zwart’ te gaan, de redactie zou die dag vervangen worden door een volledig zwart team. Aanvankelijk hoopte Sharid Uppelschoten, programmaleider bij FunX, nog dat het om een hoax ging, maar helaas. Ze vindt het hele idee tekenend voor de manier waarop het diversiteitsonderwerp de omroepen in hun greep houdt. Laatste wijziging: 14 januari 2016, 14:44

Jawel, de eindredactie van Dit Is De Dag trok de stoute schoenen aan en ging ‘de uitdaging aan’ om eenmalig de uitzending door een zwarte redactie te laten maken. Buiten het feit dat ik het hele idee en de woordkeuze tenenkrommend vond (Hoezo uitdaging? Je kiest voor een zwarte redactie, niet een stel 5-jarigen die nog nooit radio hebben gemaakt – dat zou pas een uitdaging zijn), vond ik het opnieuw opvallend wat voor kunstgrepen omroepen uithalen om aan meer diversiteit in hun teams te komen. Het lukt om de een of andere reden maar niet om redacties samen te stellen die een afspiegeling zijn van de hedendaagse Nederlandse samenleving, of het nu gaat om bladen, kranten, televisie of radio.

De situatie in Hilversum
Witte redacties zijn al ontzettend lang een doorn in het oog van de omroepen. In de jaren dat ik werkte in Hilversum (onder meer bij BNN, KRO, KRO-NCRV en VPRO), heb ik gezien hoe die omroepen probeerden meer allochtonen in hun redacties te krijgen. Zo was er de omroep die werkte met werkervaringsplekken voor jonge, allochtone programmamakers. Deze programmamakers, veelal afgestudeerd aan media-opleidingen, mochten vier maanden lang deel uit maken van een redactie, tegen een lager salaris dan gebruikelijk is wanneer je afgestudeerd bent, namelijk het minimumloon. Er kwamen drie jonge, Marokkaanse meiden werken op de radioafdeling. Als ze goed bleken te zijn, mochten ze wellicht blijven. 

Ook werd ik ooit benaderd door een aparte afdeling binnen een omroep met de vraag of ik een stage wilde binnen de tv-afdeling. Omdat ik allochtoon was, mocht ik een half jaar fulltime stage lopen, voor € 1400,- bruto per maand en kon ik daarna doorstromen naar een tv-klus. Dat ik toen al tien jaar als volwaardig redacteur en co-host werkte voor nationale radioprogramma’s en dat ik HBO afgestudeerd was, maakte niet uit. Dat mijn salaris op dat moment al een behoorlijk stuk hoger lag, werd ook over het hoofd gezien. Ik moest het zien als een kans om me te ontwikkelen. Ik bedankte voor de eer.

Omroepen in kwestie snappen vrees ik niet dat dit soort verzoeken behoorlijk beledigend zijn. Hoeveel mensen werken er niet in de media die nooit een relevante opleiding hebben afgerond? Die geen journalistiek hebben gestudeerd, die nooit hun scriptie hebben afgemaakt en die – desondanks - gewoon aan de bak komen als journalist, redacteur of producer? Hoeveel mensen zijn gewoon door hard werken en toevalstreffers de televisie- of radiowereld in gerold? Waarom lukt dat niet bij programma- en bladenmakers met een andere culturele achtergrond?

Van India naar Amersfoort
Laat ik eerst even iets over mijn eigen achtergrond vertellen. Ik ben geboren in India en werd toen ik vijf maanden oud was, geadopteerd door een Nederlands gezin. In de jaren tachtig groeide ik op in een dorpje naast Amersfoort, waar ik één van de weinige ‘exoten’ was. Zowel de basisschool als de Havo waar ik op zat, waren overwegend blank. Ik had blanke vrienden, en dat kwam vooral omdat er simpelweg geen allochtonen bij me op school zaten. Ik kreeg van mijn ouders ingeprent dat ik alles kan bereiken, als ik maar mijn best doe en hard werk. Na de Havo volgde ik een opleiding Nederlands Tekstschrijven, maar nadat ik na mijn afstuderen twee jaar als webredacteur werkte, kwam ik tot de conclusie dat daar mijn hart niet lag. Ik rolde naar binnen bij FunX, waar een wereld voor me openging.

Diversiteit bij FunX
FunX werd opgericht met het idee om jongeren in de Randstad eindelijk een radiostation te geven waar ze zich thuis voelden. FunX bestond uit een groep jonge programmamakers en we waren een afspiegeling van de doelgroep waar we voor werkten: de grootstedelijke jongeren tussen de 15 en de 25 jaar. We waren autochtoon, maar ook Surinaams, Kaap-Verdiaans, Marokkaans, Ghanees, Hindoestaans, Jamaicaans, Turks, Antilliaans, ga zo maar door. Iedereen werkte samen, we wisten hoe we de doelgroep konden bereiken, want we wáren de doelgroep. Ik leerde radio maken, had vervolgens een eigen programma als DJ en stroomde door naar de publieke omroep.

Item voor negers
Dat was andere koek. Daar was ik de enige ‘allochtoon’, voor zover een adoptiekind uit India als allochtoon aangemerkt kan worden. Ik begon opeens te snappen dat allochtone kinderen vaak te horen krijgen van hun ouders dat ze twee keer zo hard moeten werken om hetzelfde te bereiken, iets wat ik eerder altijd een beetje onzin vond. Ik kreeg opmerkingen als ‘Wat knap dat je zo goed in Nederlands bent’ en ‘Dit is een item over negers, dus dat kan jij het beste doen’. Alles onder het mom van goed of grappig bedoeld. Maar is het ook grappig? Of zorgt het er alleen maar voor dat je je de vreemde eend in de bijt voelt? De persoon die nét anders is, op een niet per definitie positieve manier. Het heeft mij zeker af en toe dat gevoel gegeven, terwijl ik dat eerder nooit had. Niet als kind en niet als puber.  Pas bij de publieke omroep voelde ik me op sommige momenten anders dan anderen.

Hoe kan het beter?
Hoe kan het dat FunX het wel voor elkaar krijgt een divers team samen te stellen en dat andere omroepen achterblijven? Ik denk dat het met meerdere zaken te maken heeft. Ten eerste is het een kip-ei-verhaal. Stel dat er door kranten, programma’s of tijdschriften weinig wordt gemaakt waarin jij je herkent, dan ben je ook niet zo geneigd om daar te willen werken. Ik noem een voorbeeld: de gemiddelde allochtoon – ja, ik scheer even over één kam – zal niet voor z’n plezier in een tentje op een festivalterrein gaan liggen. Dus ga je dan als Marokkaanse of Surinaamse met een hekel aan kamperen en festivals, solliciteren bij 3FM? Dat denk ik niet. De keerzijde is dat, doordat er zo weinig gemaakt wordt waar allochtonen zich in kunnen herkennen, de redacties niet gemixt worden en er daardoor nog steeds geen of te weinig programma’s of bladen worden gemaakt waar ze zich in kunnen vinden. Het is een impasse.

Het tweede probleem is dat de opleidingen journalistiek niet overlopen van de allochtone studenten. Enerzijds vanwege het taalprobleem. Als er bij jou thuis geen Nederlands wordt gesproken en je op school altijd moeite moet doen om die grammatica te snappen, zal het je niet trekken een opleiding te gaan doen waar de Nederlandse taal centraal staat. Het is om diezelfde reden dat wij journalisten geen wiskundigen zijn geworden. Daarnaast worden allochtone jongeren vaak toch gestimuleerd om een studie te volgen met status: geneeskunde, economie, rechten. Word dokter, bankier of advocaat, daar verdien je genoeg mee. En dat is belangrijk in veel culturen.

Hoop aan de horizon
Maar er gebeurt momenteel iets hoopgevends op het gebied van media en studie. Opleidingen als Media en Entertainment Management (MEM) en Media en Informatie Management (MIM) zijn de afgelopen jaren enorm populair geworden. En daar zitten studenten met alle mogelijke culturele achtergronden. Bij FunX hebben we diverse medewerkers rondlopen die MEM of MIM hebben gedaan. Ze hebben een minor radio gevolgd, ze hebben leren interviewen en teksten leren schrijven en zijn genoeg geprikkeld om dit vak in te willen. Ze zijn niet dusdanig journalistiek onderlegd als iemand die van de School voor Journalistiek (SvJ) komt, maar ze hebben wel een media-opleiding gedaan.

Wat maakt een goede radiomaker?
En laten we eerlijk zijn: veel programma’s op tv en radio kun je ook maken zonder dat je een diploma van een journalistieke opleiding op zak hebt. Wat heeft een goede programmamaker nodig? Hij moet nieuwsgierig zijn, creatief, zich ergens in vast kunnen bijten, van aanpakken weten en snappen hoe een doelgroep in elkaar zit. Moet je daarvoor afgestudeerd zijn aan de de SvJ? Of zijn dit eigenschappen die iemand die in de evenementenwereld werkt, of in de communicatie, ook kan hebben? En is het dan bijvoorbeeld heel ingewikkeld om een beginnend programmamaker te leren hoe je moet monteren? Hebben we dat niet allemaal pas echt goed geleerd toen we gingen werken, in plaats van op school? Het gaat volgens mij vooral om de gunfactor en mensen een kans geven.

Breek de glazen plafonds en muurtjes af
Ja, hoor ik je zeggen, een kans creëer ik door iemand een werkervaringsplek te geven. Door een potje open te trekken of een stage aan te bieden. Nee, een kans geef je door die persoon met de andere achternaam uit te nodigen voor een sollicitatiegesprek. Door te kijken of hij talent heeft. En goede ideeën, een fijne attitude en een goede werkmentaliteit. En door diegene een baan aan te bieden. Geen stage, geen werkervaringsplek, niks uit een subsidiepotje, maar gewoon een baan. En als diegene dan als volwaardig redacteur, producer, technicus, cameraman of wat dan ook aan het werk is, te luisteren naar de ideeën die er in zijn hoofd zitten. Ideeën die misschien iets verder van je afstaan, maar die wel een grote groep mensen kunnen aanspreken. Alleen op die manier kunnen we het eerste radartje in beweging zetten. Pas dan kan de allochtone werknemer serieus genomen worden en wordt hij niet in een andere hoek gezet dan zijn collega’s. De onderwerpen zullen veelzijdiger worden en ook allochtone bewoners van ons land zullen zich aangesproken voelen door wat wij maken. En vooral voor de publieke omroep geldt dat als een taak: we moeten álle Nederlanders bedienen, niet alleen de Nederlanders die we kennen.

Diversiteit zou vanzelfsprekend moeten zijn
Bij FunX is diversiteit nooit een issue geweest. Het is vanzelfsprekend. Omdat wij radio maken voor een cultureel gemengde doelgroep, is onze vloer ook gemengd. Allochtoon én autochtoon. FunX is bedoeld als springplank. Mijn doel als programmaleider is om de radertjes in beweging te zetten. Onze goede programmamakers, online medewerkers en beeldproducers, door laten stromen naar de landelijke media, waar ze zich dan ook thuis voelen en gehoord voelen. We moeten uit de impasse komen en de boel in werking zetten. Dát is onze taak als mediamakers.

Sharid Uppelschoten (1980) is geboren in India en groeide op in Nederland. Na haar studie HBO Tekstschrijven heeft ze enkele jaren als webredacteur gewerkt, alvorens de overstap naar de radiowereld te maken, waar ze haar hart aan heeft verpand. Ze werkte bij diverse omroepen en zenders aan uiteenlopende programma’s als DJ, co-host, producer, (eind)redacteur. Sinds 2015 is Uppelschoten werkzaam als Programmaleider bij FunX. Ze woont in Amsterdam.

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

2 reacties

J.C. Roodenburg, 14 januari 2016, 15:24

Afspiegeling in een redactie is de dood in de pot van de journalistiek. Of men nu blank, blauw, zwart of rood is, gewoon de besten moeten geselecteerd worden. Ook al zijn het allemaal negers (een woord wat ik, geloof ik, niet meer mag gebruiken)!

Bert Jongen, 13 februari 2016, 20:46

Over diversiteit gesproken: ik ben benieuwd wanneer in het kader van de Participatiewet journalisten met een fysieke beperking kansen krijgen. Dat ze wel over vakmanschap moeten beschikken, is voor mij vanzelfsprekend.

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.