Geleerd van Selma Franssen: Probeer je opdrachtgevers op te voeden

Hoewel haar nieuwsbrief ‘De Friendly ­Free­lancer’ in mijn ogen heel interessante inzichten biedt, promoot de in Brussel wonende Selma Franssen hem niet actief. Ze heeft liever niet dat haar opdrachtgevers haar persoonlijke overdenkingen meekrijgen. ‘Ik deel nog wel eens kritiek op opdrachtgevers die bijvoorbeeld niet of amper reageren en wel van mij verwachten dat ik altijd bereikbaar ben.’ Die aarzeling én de onderwerpen die in haar nieuwsbrief voorbij komen sluiten goed aan op het artikel ‘Digitizing freelance media labor: A class of workers negotiates entrepreneurialism and activism’ van onderzoeker Errol Salamon dat Erwin voor dit gesprek heeft uitgekozen.

De 21 freelancers die onderzoeker Salamon sprak, dragen punten aan waar volgens mij veel freelancers tegenaan lopen. Want hoe combineer je het ondernemerschap met activisme voor betere arbeidsvoorwaarden? Franssen heeft het ondernemerschap voorlopig aan de wilgen gehangen. ‘Hoewel ik mij nog steeds zie als journalist ben ik inmiddels parttime in dienst als programma­maker. Het freelance journalistieke schrijfwerk kost te veel tijd en levert te weinig op. Wel houdt ze samen met Linda A. Thompson nog haar nieuwsbrief bij. ‘Ik vind het belangrijk om iets te doen aan de arbeidsomstandigheden van journalisten. Dat is ook waarom ik een tijd terug in het bestuur van de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) ben gegaan.’

Schaamte
Die drive om de arbeidsomstandigheden van onze beroepsgroep te verbeteren herken ik. Ik blijf het vreemd vinden dat journalisten wel schrijven over precaire situaties in andere sectoren, maar schaamte ervaren wanneer het over onze eigen tarieven en werkdruk gaat. Dat Franssen nu kiest voor een andere invulling van haar werkweek snap ik goed. Zelf zegt ze dat leeftijd daar ook een rol in speelt: ‘Ik ben nu 34 en moest er gewoon niet aan denken dat ik nog jaren zo door moest.’ Voor De Journalist, het blad van de VVJ, interviewt ze veel ‘vertrekkers’, vaak mensen van 40-50 jaar die een overstap maken naar een andere sector. ‘Vaak vanwege de werkdruk, onzekerheid en financiële situatie. Mensen willen bijvoorbeeld nog een pensioengat kunnen dichten.’

Voor haar nieuwsbrief sprak Franssen ook met freelancers in andere sectoren: ‘Daardoor merk je nog beter hoe precair de situatie van veel journalisten is. Niet alleen freelancers, maar ook journalisten in vast dienst kampen met een groeiende werkdruk. Elkaar zien als concurrenten helpt niet om dat te verbeteren.’

Dat freelancers vrezen voor hun opdrachten wanneer ze voor zichzelf opkomen vind ik zonde, maar ook heel logisch. Ik merkte het toen ik probeerde het gesprek aan te gaan met een groep freelancers bij een vroegere opdrachtgever. Zelfs het vormen van een appgroep vonden sommigen al heel spannend. Er is ook veel concurrentie en je hebt weinig zekerheid. Maar als we niet aan de bel trekken wanneer dat nodig is, doen we onze beroepsgroep echt tekort. Want alleen collectieve acties zullen zorgen voor verbetering. Franssen voegt daar nog aan toe dat hoewel het eng is, het wel helpt om punten aan te kaarten bij opdrachtgevers. ‘Hoe vaker je iets aangeeft, hoe groter de kans dat er ook iets mee gebeurt. Doe je het niet voor jezelf, doe het dan voor een ander. We moeten onze opdrachtgevers daarin ook opvoeden.’

Zolang we het gesprek over tarieven en arbeidsvoorwaarden aan kunnen gaan, heb ik nog hoop voor de toekomst van de (freelance) journalistiek. Maar dat het een strijd kan zijn merk ik tijdens dit soort gesprekken steeds meer. Door ervaringen te blijven delen, kunnen we er in mijn ogen voor zorgen dat die strijd in ieder geval geen eenzame hoeft te zijn.

Dit artikel is een reflectie op aflevering 10 van de podcast #freelanceleven. Beluister die en deel ervaringen met hashtag #freelanceleven. De podcast wordt mogelijk gemaakt door het Lira Steunfonds Reprorecht.

Beluister hier de podcast