OMG! Yvonne Coldeweijer is journalist

In kort geding heeft de rechtbank in Amsterdam Yvonne Coldeweijer – de eigentijdse koningin van de sappigste roddels – tot journalist verklaard. Dat heeft sommige collega’s pijn gedaan en een enkele gespecialiseerde jurist bevreemd. Zo zegt Egbert Dommering, emeritus hoogleraar Informatierecht aan de Universiteit van Amsterdam, in NRC dat de rechter veel te makkelijk heeft bepaald dat zij tot de bevoorrechte journalistieke kaste behoort. ’Een journalist is iemand die zich beroepsmatig begeeft in het publieke debat. Dit is alleen maar een beetje roddel.’

Het onderscheid dat Dommering maakt bestaat niet echt. Het maakt niet uit of we het hebben over de afwikkeling van het toeslagenschandaal of de vermeende misdragingen van een rapper. Wat het publieke debat ook is, er is geen wet die bepaalt dat een journalist alleen een journalist is als hij zich daarin begeeft. Sterker, een journalist is een onbepaald beroep.

Dat hebben wij, collega’s, te danken aan onszelf. Wij willen niet gedefinieerd worden, omdat wij vrij willen zijn.

Wij willen wel privileges. Vier jaar geleden werd eindelijk het recht op bronbescherming in het strafrecht verankerd. Er was strijd aan voorafgegaan over de definitie-kwestie. Wie mag een beroep doen op dit recht? Journalistieke organisaties waren blij met de uitkomst van hun lobby. Het werd een ruime en bewust vage omschrijving: ‘journalisten en publicisten’. Dat strookt met de opvatting dat persvrijheid betekent dat de journalistiek zich op geen enkele wijze laat reguleren.

Het gevolg is wel dat de rechter een onderscheid moet zien te maken tussen journalisten en niet-journalisten. Ten aanzien van Coldeweijer stelt hij dat haar ‘activiteiten (...) vallen onder het begrip journalistiek’. En dat is volgens hem ‘het bekendmaken van informatie, meningen of ideeën aan het publiek’. Daarbij speelt ook mee dat zij via haar kanalen honderdduizenden bereikt en dat zij met haar onthullingen (met dank aan haar leger ‘spionnen’) ook is doorgedrongen tot andere media.

Coldeweijer mag blij zijn met haar ‘erkenning’ als journalist, waardoor zij zich ook kan beroepen op het recht van bronbescherming. Maar de rechter stelt daar de eis tot (journalistieke) zorgvuldigheid tegenover. Er deugt in zijn ogen weinig tot niets van de berichtgeving over de zangeres, die illegale en gevaarlijke medicijnen zou hebben gebruikt om af te slanken. Hij hoefde de namen van de bronnen niet te weten, om vast te stellen dat zij volstrekt onbetrouwbaar zijn.

Of de rechtbank ons met zijn definitie van journalistiek veel wijzer heeft gemaakt is de vraag. Dat kun je misschien ook niet verwachten van een kort geding. Maar het strookt wel met de tot nog toe heersende opvatting: journalistiek is van alles en nog wat, van Nieuwsuur tot Ongehoord Nederland en van NRC tot OMG ‘@lifeofyvonne’.

De vraag van de redactie van Villamedia was: Kunnen mensen nu ook klagen bij de Raad voor de Journalistiek over Yvonne Coldeweijer? Ik zou wedervragen: Waarom niet? Als zij wil meewerken aan behandeling van de klacht is zij welkom als verweerder.

Maar eerst, begrijp ik, wil zij zelf dat de Raad zich buigt over haar klacht tegen BNR en Talitha Muusse, die haar met een nep-video zouden hebben misleid. Kennelijk leeft ook bij haar zelf de behoefte aan een onafhankelijk oordeel over de grenzen van journalistieke zorgvuldigheid. Het zijn allemaal stapjes vooruit in de regulering van de onreguleerbare journalistiek.

Frits van Exter is voorzitter van de Raad voor de Journalistiek, maar heeft geen stem bij de beoordeling van klachten. Hij verwoordt slechts zijn eigen mening.