Ethische code voor migratie-berichtgeving: een sympathiek maar naïef voorstel

Hoewel er geen Nederlandse journalisten aan meewerkten, is de richtlijn zeker actueel voor het huidige medialandschap. Zo kwam De Telegraaf begin dit jaar onder vuur te liggen na een kop waarin werd gesproken van een ‘kansloze asielplaag’. Een dehumaniserende kop, meenden critici.

Woorden als ‘plaag’ moet je volgens deze richtlijn vermijden. Bij het beschrijven van grote groepen migranten zijn ook termen als ‘golf’ en ‘stroom’ uit den boze, omdat ze een negatieve connotatie hebben – ze doen denken aan natuurrampen. Welke woorden je dan wel moet kiezen, is onduidelijk. Het is een sympathiek maar nogal naïef voorstel, met name omdat ook instituties als de Immigratie- en Naturalisatiedienst en Amnesty International in officiële berichten over ‘een stroom vluchtelingen’ spreken.

Wie als journalist politici interviewt die zich uitspreken tegen migratie, moet hen geen populistische oneliners laten verspreiden, maar hen om de oren slaan met feiten en cijfers – zo luidt een ander advies. Daar is niets mis mee, ware het niet dat die kritische bevraging dan ook zou mogen gelden voor politici die migratie enkel presenteren als een succesverhaal.

De richtlijn is doorspekt met open deuren, bijvoorbeeld dat je als verslaggever je eigen vooroordelen achterwege moet laten en onafhankelijk dient te opereren. Maar hoe onafhankelijk ben je nog als je naar aanleiding van deze richtlijn uit zelfcensuur geen stukken meer schrijft over door Europa rondtrekkende criminele Noord-Afrikanen, die geen enkele kans maken op een verblijfsvergunning, die de asielketen overbelasten en in asielzoekerscentra oorlogsvluchtelingen de stuipen op het lijf jagen?

In Reporting on Migration & ­Minorities wordt benadrukt dat migratie een complex probleem is. Dat is zo. Maar dat probleem wordt niet minder complex op het moment dat media een eenzijdige richtlijn gaan volgen die voorschrijft vooral de positieve zijde van migratie te laten zien. ‘Kansloze asielplaag’ was geen goedgekozen kop, maar verder was er weinig aan te merken op de inhoud van het bewuste Telegraaf-artikel. Dat de kop zelfs een talk­show­­onderwerp werd en ook De Telegraaf hem niet meer gebruikt, laat zien dat Nederlandse media zonder zo’n richtlijn nog altijd een prima werkend zelf reflecterend vermogen hebben.