Louis van de Geijn: ‘Het verhaal begon met een verknipte foto’

In het vroege voorjaar van 2017 hoorde ik voor het eerst van het bestaan van Greet. Ik deed onderzoek naar leven en werken van de journalist Louis Frequin, over wie later dat jaar bij Valkhof Pers het boek ‘Krantenpaus’ zou verschijnen. Greet was het dienstmeisje dat de Frequins kort na de oorlog in huis namen, afkomstig uit een tehuis voor kinderen uit NSB-gezinnen.

Ik wilde meer over haar weten, maar ze was in 2011 overleden. Toen ik haar dochter sprak, had deze een fascinerende foto van haar moeder als tiener in de bezettingstijd bij zich: alles weggeknipt behalve het spatbord van een limousine. Een beeld dat allerlei vragen opriep. Wie stond er nog meer op die foto? Was die auto van een hoge Duitser?

Samen met de dochter van Greet en een neef ging ik op onderzoek uit, te beginnen in de dossiers van de Bijzondere Rechtspleging in het Nationaal Archief. Daar kwam al gauw het schokkende verhaal tevoorschijn van een moeder die de kant van de Duitse bezetter koos, van twee zoons die bij de Waffen-SS gingen, een andere zoon die door zijn eigen moeder verraden werd. En van Greet, die uitblonk bij zwemwedstrijden die de nazi’s organiseerden.

Wat voor mij zo een spannend onderzoeksverhaal werd, was voor mijn metgezellen de onthulling van een schokkend familiegeheim. Het maakte veel los. De last die zij tot dat moment te dragen hadden, deelden zij met duizenden andere ‘kinderen van foute ouders’ (de titel van een boek van historicus Chris van der Heijden). Daarom draagt mijn boek ‘Het geheim van Greet’ ook de ondertitel ‘Over foute keuzes en de pijn van het zwijgen’.

Het hartgrondig zwijgen van de oorlogsgeneratie betekende helaas ook dat er geen kist met brieven tevoorschijn kwam. Maar door archiefonderzoek en het lezen van getuigenissen uit die tijd kon ik toch wel tekening brengen in het leven van Greet en haar familie. Geen doorsnee bestaan, dat ons meeneemt naar het Indië van de jaren 20, het Suriname van voor de oorlog, bezet Nijmegen. We komen uit bij de hopeloze strijd tegen de Japanners in Indië, en aan de fronten van nazi-Duitsland in het oosten en het zuiden van Europa.

Greets moeder vond via de Lüneburger Heide – een toevluchtsoord voor tienduizenden Duitsgezinde Nederlanders – en een tocht door de wrede interneringskampen een troosteloos einde in het berooide naoorlogse Nijmegen. Degenen die het na konden vertellen, namen het geheim mee in hun graf. Totdat ik die uitgeknipte foto zag.