— zondag 26 maart 2023, 10:10 | 2 reacties, praat mee

Kunnen we alsjeblieft stoppen met 1 aprilgrappen maken?

1 april komt er weer aan. En ieder jaar wordt de haat van Villamedia-redacteur Trudy Brandenburg-Van de Ven tegen de bijbehorende 'grappen' op die dag een beetje groter. 'Als journalist werkzaam bij een medium dat zich specifiek op journalisten, fotografen en andere media-geïnteresseerden richt wil je liever geen uitglijder maken. Journalisten zijn er namelijk altijd als de kippen bij om je te wijzen op een fout. Daarbij vind ik dat de traditie om elkaar voor de gek te houden behoorlijk aan inflatie onderhevig is nu er zoveel desinformatie en nepnieuws rondgaat. Vandaar mijn oproep aan journalisten, fotografen, media en bedrijven om gewoon te stoppen met die onzin. Ga lekker je ome Henk voor de gek houden, maar hou het buiten de media.' Laatste wijziging: 3 april 2023, 09:17

Om eerst maar met de billen bloot te gaan (dan heb ik dat alvast gehad), in welke ‘grappen’ ben ik de afgelopen jaren getuind? In 2015 was er het bericht van rechtbankverslaggever Chris Klomp die op Twitter meldde de journalistiek te gaan verlaten om voorlichter te worden bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Hij zei het zelf, dus wie ben ik op om daar in eerste instantie vragen bij te stellen? Als journalisten een andere baan krijgen dan noteren wij dat bij Villamedia. Ik tikte dat netjes op. Om later toe te moeten geven dat het om een 1 aprilgrap ging. 

Gelukkig valt 1 april in het weekend
Mijn haat voor die dag is nu zo erg aan het worden dat ik het liefst vrij wil zijn op of rond die datum. Ik ben blij dat 1 april dit jaar in het weekend valt, want dan werk ik niet. Alleen, wat het nog moeilijker maakt om een ‘grap’ te herkennen: ze worden niet meer alleen op 1 april gemaakt. Een andere ‘grap’ waar ik bijvoorbeeld intrapte was op 19 maart 2019. Ja, je leest het goed, bijna twee weken voordat het überhaupt 1 april is! Maar goed, dat had een reden, het viel op de Joodse feestdag Poeriem. Ken je die mop van hoofdredacteur Esther Voet die ging vertrekken bij het Nieuw Israëlitisch Weekblad (NIW)? Nou, die ging niet. Haha. Ik lach me kapot.

Geen commentaar
Wat me toen stoorde was dat ze zelfs bij navraag door een journalist niet echt voor de grap uitkwam. Een stunt die woordvoerders van marketingbedrijven de afgelopen jaren ook steeds vaker uithalen. Zoals vorig jaar toen persbureau Associated Press schreef dat de Amerikaanse tak van Volkswagen in het vervolg de merknaam Voltswagen zou gaan voeren omdat het bedrijf hoog inzet op de productie van elektrisch aangedreven auto’s. Ook bij navraag werd de leugen volgehouden. Een ongeschreven regel is toch dat, als je eenmaal bent betrapt, de grapjas opbiecht dat het om een aprilgrap gaat?

Grappen iets dichter bij huis zijn er natuurlijk ook. In 2018 meldde 412TV, een lokale nieuwssite uit Oss te zijn overgenomen door TMG. Die uitgever wist echter van niets.

En in 2019 ging een verlate 1 aprilgrap van het Limburgse marketingbedrijf marketingbedrijf The Next Crowd zelfs de wereld over. Het bedrijf zou door de Amerikaanse overheid zijn geselecteerd om personeel te vinden dat Trumps beruchte muur met Mexico zou helpen bouwen. Het bleek echter te gaan om aandacht te genereren voor een nieuwe site van het bedrijf.

Strijd tegen nepnieuws en desinformatie
De impact van de ‘grappen’ varieert en voor sommigen is het misschien klein bier. De een kan er ook beter mee omgaan dan de ander. Ik val duidelijk in het laatste categorie. Heb ik al gezegd dat ik 1 april haat? Maar goed, het punt dat ik wil maken is dat het voor media in de afgelopen jaren al moeilijk genoeg is om desinformatie en nepnieuws te bestrijden. En dan moeten zij zich ook nog eens inspannen om te controleren of iets een 1 aprilgrap is. Het is inmiddels elke dag opletten geblazen. 

Want voor je het weet word je voor het PR-karretje gespannen. Zoals Omroep Brabant in 2018 overkwam. Bij werkzaamheden aan het gebouw van museum het Markiezenhof in Bergen op Zoom zou een ingemetseld boek zijn ontdekt van 400 jaar oud. Het bleek onderdeel van een promotiecampagne, waarbij ook zogenaamde ‘experts’ werden opgevoerd die in diverse media over onder meer conservering van het boek spraken. Kwalijk, oordeelde hoofdredacteur Renzo Veenstra toen, omdat de gemeente het nepnieuws zélf verspreidde. De betrouwbaarheid van verschillende media wordt op die manier te grabbel gegooid vulde een hoofdredactioneel van BN/De Stem aan. En zo is het. 

Het Parool had vorig jaar wel een goede oplossing voor het marketingbedrijf dat een ‘grap’ volhield. De ‘grap’ was dat er een nieuwe flitsdienst voor boodschappen was die door hardlopers zou worden bezorgd. De krant moest het artikel terugtrekken toen bleek dat het een PR-stunt was. Het Parool was not amused en het betreffende bedrijf werd in de ban gedaan. Hit them where it hurts. Ik ben voor. Tot die tijd: een gewaarschuwd mens telt voor twee.

Voor wie niet zonder grappen kan. Wikipedia heeft een hele lijst met grappen die teruggaat tot de jaren 60 van de vorige eeuw (ook grappen gemaakt door media-organisaties).
Ook Adformatie heeft een aardige lijst verzameld van de afgelopen jaren.

Tip de redactie

Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

2 reacties

Frank Meurs, 26 maart 2023, 16:18

April fools day, om de Engelse term maar eens te gebruiken, is een oude traditie. Om ‘autoriteit’ op de hak te nemen, en het leven wat minder serieus. Nu autoriteiten zichzelf het hele jaar door voor lul zetten, begint de traditie wat buiten beeld te raken. De relevantie neemt af. Behalve misschien voor mensen die de autoriteit van hun eigen pen wel erg serieus nemen, die kunnen eenmaal per jaar nog wel een lekkere por tussen de ribben gebruiken. Overigens bevat een goede 1 april grap altijd een duidelijke uitweg, dat is essentieel voor de formule. Het slachtoffer wordt opgeroepen Artis te bellen en naar de heer De Leeuw te vragen, of een doosje ponsgaatjes te halen bij de boekwinkel. Zo niet: geen 1 april grap, maar een gewone leugen.
Het is niet aan journalisten om tradities te vormen of te helpen verdwijnen, het is onze rol om verslag te doen. Anders lezen we half november nog eens in de krant dat een pientere ‘investigative journalist’ veronderstelt dat Sinterklaas een verklede acteur is… Dat zou nog eens beschamend maatschappijontwrichtend nepnieuws wezen…;)

Hans-Jorg van Broekhoven, 2 april 2023, 16:28

Wat mij het meeste stoort inmiddels is dat deze ‘traditie’ ook al meer en meer vooral als marketingtool wordt ingezet door bedrijven. Men doet niet eens meer serieus een poging mensen voor de gek te houden. Het is lollig bedoelde doorzichtigheid troef die vooral om de conversie gaat.

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, coördinator magazine

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.