Kritiek op media na rellen in Haren
Media zijn ook schuldig aan de rellen in Haren. Dat vindt althans mediasocioloog Peter Vasterman van de Universiteit van Amsterdam. "Zolang een bericht over een Facebook-feest alleen op internet en de sociale media rondzweeft, is er doorgaans niet zoveel aan de hand", aldus Vasterman. "Traditionele media maken een onderwerp pas echt belangrijk." De 16-jarige Merthe had op Facebook een uitnodiging geplaatst voor haar verjaardag, maar was vergeten op de sociale netwerksite aan te vinken dat het om een privéfeestje ging. Gevolg: de uitnodiging werd door duizenden jongeren gelezen die aangaven naar het feest te gaan. De gemeente begon zich zorgen te maken en riep op vooral niet naar Groningen te trekken.
Volgens Vasterman zijn media medeschuldig aan wat er later gebeurde omdat bijvoorbeeld ook radiozenders feestgangers aanspoorden naar Haren te gaan. “Vanaf woensdag is er eindeloos over bericht. Je moet niet verbaasd zijn over het escalerende effect dat daar vanuit kan gaan.” Vasterman verwijst naar de rellen in Londen in 2011. “Veel daders gaven toen later aan geïnspireerd te zijn door de berichtgeving in de media. Dat gaf ze een extra duwtje. Het gaat er niet om of media ergens wel of niet over berichten, het gaat er vooral om in welke mate je dat doet. Het is een kwestie van proporties.”
Volgens opinieredacteur Steven de Jong (NRC) moeten media ook wel de hand in eigen boezem steken. “Natuurlijk: het feit dat duizenden mensen op Facebook hadden aangegeven van de partij te zijn is opmerkelijk en grappig. ‘Oh, als dat maar goed gaat, haha’ – dat gevoel delen met je publiek is begrijpelijk en journalistiek verdedigbaar. Vooral als een gemeente het uiterst serieus neemt en in de communicatie vol op het orgel gaat. Het nieuws lag voor het oprapen. Uur na uur. Een evolving story om je vingers bij af te likken. Frappant is echter dat nieuwsmedia het maar bleven hebben over een Facebook-feest. Ja, daar was het allemaal begonnen, maar intussen deelden ze zelf de uitnodigingen uit. Wie jong is en zin had in een feestje moet naar Haren komen – dat bleef hangen.”
Thomas Bruning, algemeen secretaris van de NVJ, is het hier niet mee eens. Wat hem betreft hebben de ‘reguliere’ media gewoon hun werk gedaan en gesignaleerd wat er op de sociale media gaande was. “Je kunt niet zeggen, als de media hier geen aandacht aan hadden besteed was het niet gebeurd”, zegt Bruning. Bruning noemt het wel alarmerend dat het gebeuren als een vliegwiel op gang kon komen. Media hebben een versterkend effect, geeft de secretaris toe. Maar hieruit blijkt toch vooral de kracht van de sociale media, aldus Bruning.
De NOS meldt ook dat ze Haren de hele week niet als onderwerp heeft gekozen. “Totdat de burgemeester straten ging afzetten en straatnaambordjes liet verwijderen. Het is nieuws dat een meisje een fout maakt op de sociale media en vervolgens een dorp vreest. Dat kan ik niet negeren”, aldus hoofdredacteur Marcel Gelauff. Meer bij ANP via NU.nl / NOS / RTL Nieuws / Trouw / De Standaard / Dagblad van het Noorden / De Jaap
Praat mee
4 reacties
Ward van Beek, 24 september 2012, 12:34
Ik vind dat Marcel Gelauff wel wat erg weinig de hand in eigen boezem steekt. Er is een verschil tussen nieuws ‘niet negeren’ en met een filmploeg om 18.00 uur een item bomvol anticiperende spanning uitzenden, met beelden van verwachtingsvolle jeugd, met sixpacks bier. (zie ook http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1290569) Om 18.00 uur is zoiets een prima vooraankondiging, vergelijkbaar met een item voor De Uitmarkt. Ik maak me sterk dat als het journaal zo’n - naar eigen zeggen ‘niks aan de hand’ item zou maken op het Leidseplein (“Er lopen hier nu wel wat mensen maar niet de duizenden die eigenlijk verwacht worden, maar kijk, iedereen bereidt zich er al op voor, het zou zo maar kunnen dat…”) dan is het twee uur later op het Leidseplein ook heel druk, en weer twee uur later rellen. Het NOS-journaal maakt zich er te makkelijk vanaf. Ze hebben feitelijk gezegd: “het is hier best al leuk, en wij zijn er ook, dus als je erbij wilt horen, kom gerust, er is zelfs bier…”
Jurriaan Nijkerk, 24 september 2012, 13:55
Eigenlijk is het te gek om over naar huis te schrijven. Maar een paar geachte collega’s bij de media maken het bonter, zij vinden het niet te gek om naar álle huizen te schrijven.
Journalistiek is in de basis een informatievak. Wat hier gebeurde is meer dan informeren, dit was voorspelbaar, dit was al dan niet bedoeld een rel uitlokken. In dit geval had men heel simpel kunnen signaleren wat er op de sociale netwerksites kan gebeuren, dat was objectieve journalistiek geweest.
Het meisje treft geen verwijt, dit was een uitglijder de zij niet had bedoeld noch voorzien, zij is geen communicatieprofessional. Journalisten zijn dit wel, zij weten wat het woord en het beeld voor invloed kunnen hebben.
Gelukkig delen veel collega’s die mening.
Wat ik persoonlijk nog wel het meest irritant vond is dat notabene de secretaris van de, overigens door mij gerespecteerde, NVJ hierover zegt:
“Je kunt niet zeggen, als de media hier geen aandacht aan hadden besteed was het niet gebeurd”. Bruning noemt het wel alarmerend dat het gebeuren als een vliegwiel op gang kon komen. Media hebben een versterkend effect, geeft de secretaris toe. “Maar hieruit blijkt toch vooral de kracht van de sociale media”, aldus Bruning.
Met andere woorden, in een andere situatie:
“Je kunt niet zeggen, als er geen geweren waren geweest er geen doden zouden zijn gevallen. Het is wel alarmerend dat geweren een dergelijke schade aan kunnen richten. Maar hieruit blijkt toch vooral de vernietigende kracht van het geweer…”
Een nonsensreactie dus.
Wat ik opmerkelijk vind in mijn vak is dat de journalistiek het als plicht en verantwoordelijkheid ziet om mensen te informeren. Maar dat, wanneer iets als het onderhavige gebeurt, (een deel van) de journalistiek daar ineens geen verantwoording voor wenst te nemen.
Wellicht heeft de door mij bedoelde journalistiek veelal geen eigen boezem om iets in te steken, blijft er maar een mogeljkheid over…
Ward van Beek, 24 september 2012, 14:36
Ik vind het ook opvallend dat de hoofdredacteur NOS zichzelf eigenlijk verschrikkelijk tegenspreekt. Hij zegt: ...dat de NOS Haren de hele week niet als onderwerp heeft gekozen “Totdat de burgemeester straten ging afzetten en straatnaambordjes liet verwijderen…” Kortom: pas toen sensatie en rottigheid tot de mogelijkheden gingen horen wilde de NOS er aandacht aan besteden. Als hij dan zegt: “Het is nieuws dat een meisje een fout maakt op de sociale media en vervolgens een dorp vreest. Dat kan ik niet negeren”. Als hij dat echt meent dan had hij daar JUIST eerder in de week melding van moeten maken. Toen was dat inderdaad het nieuws, maar dát heeft hij toen bewust genegeerd. Hij kwam pas in actie toen mogelijke rellen in beeld kwamen. Dat was allang niet meer het nieuws van het meisje en de social media.
rob v an otterloo, 24 september 2012, 22:53
Het wordt tijd dat Marcel Gelauff gaat nadenken over het tot in het extreme doorgevoerde uitgangspunt van ‘verslaggeving op locatie’. Regelmatig levert dat lachwekkende beelden op van in de kou kleumende of verregende journalisten, een gebouw met een flets lampje achter een raam en geen sterveling in de buurt. Alleen Gelauff weet kennelijk welke toegevoegde waarde dat heeft. Wat Haren betreft werd een verslaggever op een behoorlijk vroeg tijdstip tussen ‘feestende’ jongeren gezet - de sfeer begon er al een beetje in te komen - om een oproep te doen dáár gezelligheid te komen opsnuiven. Nou, dat is gebeurd. Het alibi is nu dat de NOS dit zichzelf opstapelende feestje toch maar mooi vanaf het begin heeft gecovered en zich niet afzijdig kon houden. Daar moet in de NOS-burelen maar eens flink over gediscussieerd worden: wanneer heeft verslaggeving op locatie ZIN en zo ja, op welk moment heeft publiek als achtergrond zin. Was het onvermijdelijk om met die microfoon en dat felle licht tussen de - jongens, even vrolijk doen! - jongens en meisjes te gaan staan, of had dat ook een straatje verderop gekund? Geloof maar dat honderden jongeren zin kregen toen ze die verslaggever op het wordend slagveld zagen: dáár moest je bij zijn. Is helemaal gelukt!