Jeroen Trommelen (Investico) geeft tips voor een overtuigend onderzoeksvoorstel
Omvangrijke onderzoeksjournalistieke projecten kosten veel tijd en daarmee ook veel geld. Wie potentiële opdrachtgevers wil overtuigen om dat geld vrij te maken, moet een duidelijk plan hebben waaruit de maatschappelijke relevantie blijkt en wat het oplevert. Hoofdredacteur Jeroen Trommelen van platform voor onderzoeksjournalistiek Investico geeft tips hoe je een goed onderzoeksvoorstel schrijft.
“Voor het geld dat één groot onderzoek kost, kan je opdrachtgever ook twintig actuele, paginagrote reportages of achtergrondverhalen laten maken”, stelt Trommelen.
Een onderzoeksvoorstel is geen pitch, maar meer dan dat. Het dwingt je na te denken over te nemen stappen, kan medestanders werven en helpt mogelijk sponsoren te vinden, als dat voor het onderzoek nodig is.
“Onderzoek voor je onderzoekt”, stelt Trommelen. Bespreek je voornemens met collega’s of vrienden, ondervraag mensen in sleutelposities of wat je wil onderzoeken inderdaad relevant is - en of de informatie die je zoekt, beschikbaar is.
Onderzoek ook of iemand je al is voorgegaan, door te zoeken in dagbladarchieven en debatverslagen. Besef dat niet alles (online) te vinden is, zoals radio-items die niet altijd worden gearchiveerd, of materiaal dat achter betaalmuren ligt opgeslagen. “Als het onderwerp al behandeld is, of eerder in media beschreven, hoéft dat overigens geen probleem te zijn. Het kan je ook helpen je onderzoeksvraag bij te stellen”, aldus Trommelen in zijn reader over een goed onderzoeksvoorstel, dat bij de VVOJ [.pdf] te lezen is.
Andere belangrijke aandachtspunten zijn volgens Trommelen niet je publiek uit het oog te verliezen en je onderwerp voldoende aan te kleden.
“Een van de meest gemaakte fouten in de onderzoeksjournalistiek is namelijk de fixatie op het ‘bewijs’, dat vaak te vinden is in details, cijfers of verstopte feiten in lange rapporten. Vaak laten we al onze energie hierdoor opzuigen, en vergeten we aan welke andere eisen een goed verhaal nog moet voldoen. Dan krijg je lange, grijze verhalen die reuze belangrijk zijn maar nauwelijks worden gezien of gelezen”, aldus Trommelen.
Zelfs een omvangrijk onderzoek moet kort uitgelegd kunnen worden: ten eerste aan de chef of opdrachtgever, die dat in korte tijd moet kunnen inlezen. Maximaal twee A4’tjes, adviseert Trommelen. Het onderzoek - ook al is dat nog niet gedaan - moet ook in een tweet gevangen kunnen worden.
Trommelen: “Als je me nu al niet kunt vertellen naar welke nieuwe feiten je op zoek bent, en waarom die belangrijk genoeg zijn voor de voorpagina, is het dan wel zo’n goed onderzoek?”
Trommelen heeft zijn tips ook samengevat in een video:
Wie kans wil maken op persoonlijke feedback van Trommelen, kan het onderzoeksvoorstel indienen via deze pagina. Let op: dat moet voor 13 juli aanstaande gebeuren. Je kunt een concreet uitgewerkt plan indienen, een lopend onderzoek of een eerste probeersel. Formuleer je plan compact, adviseert Trommelen.
Praat mee