In memoriam Hélène van Beek (1964-2022): ‘Ze was een wervelwind’

‘Mijn gebrek is mijn eerlijkheid’, staat op de rouwkaart van Hélène van Beek. Raker kan deze typering - uit haar eigen mond - niet zijn: eerlijk, recht door zee, soms op het impertinente af.

Nadat Hélène in 1988 haar studie geschiedenis in Nijmegen afrondt (ze noemt zichzelf graag ‘afgestudeerd hysterica’), rolt ze bij de Gelderlander binnen. Haar belangstelling voor de journalistiek is gewekt door haar afstudeerscriptie: De geschiedenis van De Nieuwe Krant (1971-1988), een rooms-rode krantenfusie. De Nieuwe Krant in Arnhem komt voort uit de Arnhemse editie van het Vrije Volk en het Arnhems Dagblad en gaat verder als een kopblad van de Gelderlander.

De oostelijke Veluwezoom wordt alleen maar bevolkt door bejaarden en everzwijnen

Ze begint rond 1990 op de editie Veluwezoom-Oost, die prachtige uitloper van de Veluwe ten oosten van Arnhem, waar we iedere stoeptegel omdraaien om nieuws te vinden. Dat ligt in dit gebied niet voor het oprapen, maar in de regio leren we het ouderwetse, journalistieke handwerk. Meer dan eens zal ze verzuchten dat de oostelijke Veluwezoom alleen maar wordt bevolkt door - dit is Hélène ten voeten uit - ‘bejaarden en everzwijnen’.

‘Haar kritische houding is berucht’
Ze was een wervelwind. Altijd op zoek naar nieuws, altijd verwonderd (als Hélène ‘hoezo!?’ zegt, weet haar gesprekspartner dat-ie met een gedegen verhaal moet komen) en gezegend met een enorme dosis - niet altijd fijnzinnige - humor. Haar kritische houding is berucht. Op de redactie in Arnhem zie ik hoe een sympathieke organisator van een jaarlijks evenement in park Sonsbeek met het stoom uit de oren het pand verlaat. Het is haar gelukt om zelfs over dit onschuldige feestje kritische vragen te stellen, en dat is hij niet gewend.

Als ze naar de editie Betuwe in Elst verhuist, klopt het gemeentebestuur binnen de kortste keren bij redactiechef en hoofdredactie aan, zich afvragend wie ze nú op hun dak hebben gekregen. We hebben het over de jaren waarin vrouwelijke, kritische journalisten ‘pittige tantes’ worden genoemd. Zelf noemt ze zich graag ‘Van Beek’, een geuzennaam naast die andere: Helga, naar het überfoute karakter uit de hitserie ‘Allo ‘Allo!.
Hélène is een enorm harde werker, nooit te beroerd om een tweekolommer te tikken. Met klassieke muziek op haar ‘doppen’ - zoals ze haar koptelefoon noemt -, geconcentreerde blik op het scherm en tikken maar.

Onderzoeksjournalistiek
Ze heeft het regionieuws in haar hart gesloten en niets is haar te min. Toch ligt haar hart uiteindelijk bij de onderzoeksjournalistiek. Op de nieuwsdienst van de Gelderlander duikt ze in tal van onderwerpen. Als de chirurgen van het hartcentrum in Nijmegen rollebollend met elkaar over straat gaan, stort Hélène zich op de affaire en laat niet meer los. Later wordt ze op diezelfde nieuwsdienst wetenschapsjournalist. Ze vindt het onbestaanbaar dat de Gelderlander in universiteitsstad Nijmegen niet iemand heeft vrijgespeeld voor wetenschap.

In 2008 zegt ze die krant vaarwel en vestigt zich als zelfstandig onderzoeksjournalist. Ze werkt voor onder meer Trouw, de Wegener Persdienst, Argos, Omroep Max en Medisch Contact. In 2017 rondt ze - eindelijk - de biografie van Louis Frequin, de voormalige hoofdredacteur van de Gelderlander en ‘vader van’, af. Dat doet ze samen met oud-collega Louis van de Geijn.  Drie jaar later publiceert ze Kinderen van de Staat, jeugdzorg in ademnood.

‘Kritisch’ was Hélènes middle name

‘Kritisch’ was Hélènes middle name. Dat was zowel een kwaliteit als een valkuil. Hélène kon zich soms zó in onderwerpen vastbijten dat ze mensen van zich vervreemdde. Haar persoonlijke ervaringen zaten haar objectiviteit soms in de weg en ze was niet altijd makkelijk voor collega’s. Iets loslaten kwam niet in haar woordenboek voor en ze kon het niet begrijpen als je niet dezelfde mate van opwinding en boosheid over een onderwerp voelde als zij.

Toch was Hélène van Beek niet in één woord te vangen: scherp, onmogelijk, hartelijk, zorgzaam, gastvrij, gulzig, ongeremd, lief, belangstellend, grenzeloos, zijn maar een paar karakteristieken die om voorrang strijden. Ze kwamen allemaal voorbij in de drukbezochte uitvaartdienst op 4 januari in Fort Lent bij Nijmegen, de plek waar ze in 1996 trouwde met haar Hajo.

Ze was een sterke geest in een zwak lichaam en sleepte een ziektegeschiedenis van tientallen jaren met zich mee. Niet dat ze zich erdoor liet tegenhouden. Ook als ze ziek was, zat ze te tikken en ze reisde in haar eentje door India. Maar de afgelopen twee jaar haalde de ziekte haar tóch in en dit keer kon ze niet meer terugslaan. Hélène overleed op 28 december 2022 in het bijzijn van haar man en drie kinderen. Ze had voorspeld dat ze niet oud zou worden. Dat klopt: ze was pas 58. Met haar dood verliest de Nederlandse journalistiek een unieke vrouw, die het nooit moe werd tegen de stroom in te roeien.

Eelco van den Heuvel is Chef print bij het Brabants Dagblad, BN/de Stem en het Eindhovens Dagblad en werkte 18 jaar lang samen met Hélène van Beek. Sinds 1990 waren ze naast collega’s ook vrienden.